ანამნეზი და გასინჯვა
ძირითადი დიაგნოსტიკური ფაქტორები
ხშირი
რისკ-ფაქტორების არსებობა
Coxiella burnetii-ის ინფექციის ძირითადი რისკფაქტორები: ექსპოზიცია ინფიცირებულ ცხოველებთან, პროფესიული ექსპოზიცია, მოგზაურობა ან ცხოვრება ენდემურ რეგიონებში, მამრობითი სქესი, 30-70 წლის ასაკი, სისხლის გადასხმა, იმუნოსუპრესია, წინმსწრები გულის დაავადება.
ძლიერი ცხელების სწრაფი გამოვლინება
მწვავე ინფექციის კლასიკური გამოვლინებაა გრიპისმაგვარი ავადმყოფობა, რომელსაც ახასიათებს მაღალი ცხელების უეცარი გამოვლინება (39°C - 40°C [102°F - 104°F]). ცხელება შესაძლოა იყოს ცალკეულად და გაგრძელდეს 14 დღემდე, თუმცა მკურნალობის გარეშე ცხელება შესაძლოა 57 დღემდეც გახანგრძლივდეს.[38]
გრიპისმაგვარი ავადმყოფობა
მწვავე ინფექციის კლასიკური გამოვლინებაა გრიპისმაგვარი ავადმყოფობა, რომელსაც ახასიათებს უეცრად გამოვლენილი მაღალი ცხელება, ჟრჟოლა, შეუძლოდ ყოფნა, ხველა, თავის ტკივილი, დაღლილობა და მიალგია.[38]
თავის ტკივილის მძიმე ფორმა.
მწვავე ინფექციის დროს დაკავშირებულია ცენტრალური ნერვული სისტემის ჩართულობასთან.
ხველა
მწვავე ინფექციის მქონე პაციენტებს შეიძლება გამოუვლინდეთ პნევმონია, რომელიც მეტწილად მსუბუქია და ახასიათებს ხველა (პაციენტების 24-90%).[38]
ჩასუნთქვისას ხიხინი, მსტვინავი სუნთქვა
აღნიშნული ხმიანობების მოსმენა შესაძლებელია ფილტვის აუსკულტაციის დროს პაციენტში, რომელსაც Coxiella burnetii-ის მწვავე ინფექციის შემდეგ აღენიშნება ატიპური პნევმონია.
იშვიათი
ჰეპატომეგალია.
კიდევ ერთი ხშირი გამოვლინებაა გრანულომატოზური ჰეპატიტი, განსაკუთრებით ფიბრინის რგოლი,მწვავე ინფექციით; სიყვითლე იშვიათია, მაგრამ ჰეპატომეგალია შეიძლება იყოს პალპირებადი.[Figure caption and citation for the preceding image starts]: ღვიძლში "დონატის გრანულომა", რომელიც დამახასიათებელია მწვავე Coxiella burnetii-ს ჰეპატიტისთვის. შესამჩნევია სპეციფიკური გრანულომის მორფოლოგია, დონატის ფორმით. გრანულომაში ბაქტერია შეიძლება ვერ დაინახოთHubert Lepidi, Institut Hospitalo-Universitaire Méditerranée Infection [Citation ends].
სხვა დიაგნოსტიკური ფაქტორები
იშვიათი
ეგზანთემები
გულმკერდი პლევრიტული ტკივილიგულმკერდის პლევრიტული ტკივილი
მწვავე ინფექციის დროს პაციენტს შეიძლება ჰქონდეს პნევმონია, რომელიც ზოგჯერ გულმკერდის პლევრიტულ ტკივილსაც მოიცავს.[38]
გულყრები
C burnetii-ით მწვავე ინფექციის დროს ცენტრალური ნერვული სისტემის დაზიანების შემთხვევაში გამოვლინება შეიძლება იყოს გულყრა.[53]
კომა
C burnetii-ით მწვავე ინფექციის დროს ცენტრალური ნერვული სისტემის დაზიანების შემთხვევაში გამოვლინება შეიძლება იყოს კომა.[53]
ქრონიკული დაღლილობა
ენდოკარდიტის ან სისხლძარღვოვანი ინფექციის ნიშნები (პერსისტენტული ფოკალური ინფექცია)
პაციენტთა მცირე ჯგუფში პირველადი ინფექცია იწვევს პერსისტენტულ ფოკალურ ინფექციებს. პერსისტენტული ფოკალური ინფექციის ყველაზე ხშირი ფორმაა ენდოკარდიტი, რომელიც შემთხვევათა 70%-ში გვხვდება.[2] იგი, როგორც წესი, ვითარდება პაციენტებში, რომელთაც უკვე გააჩნიათ გულის დაავადება.[5]
ენდოკარდიტის პერიფერიული გამოვლინებები იშვიათია.[38] ასეთ პაციენტებში ცხელება იშვიათია, ხოლო ვეგეტაციები, მეტწილად, მცირეა ან საერთოდ არ ვლინდება. შესაძლოა განვითარდეს არსებული გულის შუილის გაძლიერება, გულის უკმარისობის ნიშნები და არტერიული ემბოლიები.
სისხლძარღვოვანი ინფექციები (მაგ. ანევრიზმა, სისხლძარღვების ხელოვნური მასალის [პროთეზების] ინფექცია) ასევე ხშირია.
პერსისტენტული ფოკალური ინფექციის სხვა ნიშნები
პერსისტენტული ფოკალური ინფექციების იშვიათი გამოვლინებებია ძვალ-სახსროვანი ინფექციები (მაგ. კულტურაზე უარყოფითი სახსრის პროთეზის ინფექცია, სპონდილოდისციტი, ოსტეომიელიტი, ოსტეოართრიტი), ქრონიკული ლიმფადენიტი (პაციენტები, რომლებსაც აქვთ ქრონიკული ლიმფადენიტი, შესაძლოა იყვნენ ლიმფომის რისკის ქვეშ), ქრონიკული ინტერსტიციური პნევმონიტი, ფილტვის ფსევდოსიმსივნე, ფილტვის ფიბროზი, უვეიტი, მხედველობის ნერვის ნევრიტი, გიგანტურუჯრედული არტერიტი, ან ტაკაიასუს არტერიტი.[64][65][66][67][68]
მწვავე ინფექციის სხვა ნიშნები
მწვავე ინფექციის იშვიათი გამოვლინებებია: მწვავე ენდოკარდიტი, მიოკარდიტი, პერიკარდიტი, მიოპერიკარდიტი, არტერიული ან ვენური თრომბოზი, მენინგოენცეფალიტი, მენინგიტი, ლიმფადენიტი, რაბდომიოლიზი, ქოლეცისტიტი, გასტროენტერიტი, პანკრეატიტი, ელენთის გაგლეჯა, მეზენტერული პანიკულიტი, ორქიტი, ეპიდიდიმიტი, პრიაპიზმი, თიროიდიტი, ანტიდიურეზული ჰორმონის არასწორი სეკრეცია ან გლომერულონეფრიტი.
რისკფაქტორები
ძლიერი
ექსპოზიცია ინფიცირებულ ცხოველებთან
ინფიცირებული ცხოველები ორგანიზმს გამოყოფენ სამშობიარო გამონაყოფებში, ასევე შარდში, ფეკალიებსა და რძეში.
მიკროორგანიზმის ყველაზე ხშირი რეზერვუარი ცხოველები არიან ცხვრები, თხები და ხბოები, თუმცა არაერთი სხვა სახეობა შეიძლება დაინფიცირდეს და იყოს დაავადების ადამიანზე პოტენციურად გადამტანი.
სანაყოფე ქსოვილები ბაქტერიებს დიდი რაოდენობით შეიცავენ. გაშრობის შემდეგ ბაქტერიები შესაძლოა აეროზოლირდნენ და თვეების განმავლობაში გააჩნდეთ ინფექციურობის ძალა. ინფიცირებული ცხვრის პლაცენტა შეიცავს 10⁹-მდე რაოდენობის ორგანიზმს ქსოვილის ერთ გრამზე. სპორისებრი ფორმები არიან რეზისტენტულნი სიცხის, გამოშრობის და მრავალი სადეზინფექციო საშუალების მიმართ, რაც მათ სიცოცხლისუნარიანს ხდის ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში.
ინფექციის გასავითარებლად საკმარისია ბაქტერიების მცირე დოზით ინჰალაცია (1-10 ბაქტერია).[1][38]
დიაგნოსტიკური გამოკვლევების დროს პაციენტი უნდა გამოვკითხოთ უკანასკნელ პერიოდში ცხოველებთან კონტაქტის ფაქტის თაობაზე, თუმცა ექსპოზიციის ანამნეზის მოპოვება ხშირად ვერ ხერხდება.
პროფესიული ექსპოზიცია
ზოგიერთ პროფესიაში დასაქმებული პირები იმყოფებიან ინფექციის შეძენის მაღალი რისკის ქვეშ, ასეთებია: ფერმერობა, ვეტერიანარობა და სასაკლაოზე მუშაობა.
ლაბორატორიის მედპერსონალი ასევე ითვლება ინფექციის განვითარების რისკის ქვეშ მყოფ პოპულაციად.[27][28]C brunetii-ის ინფექცია არის მეორე ყველაზე ხშირი ლაბორატორიაში დაფიქსირებული ინფექცია. ზოგიერთ დაწესებულებაში აღრიცხულია ინფექციის აფეთქება, რომელმაც მოიცვა 15 ან მეტი პირი.
ერაყსა და ავღანეთში მყოფ სამხედრო პერსონალში დაფიქსირებული შემთხვევები მიუთითებს, რომ ინფექცია ამ ჯგუფში წარმოადგენს პროფესიულ შეძენილ ავადმყოფობას.[21][22]
დიაგნოსტიკური გამოკვლევების დროს პაციენტი უნდა გამოვკითხოთ უკანასკნელ პერიოდში ცხოველებთან კონტაქტის ფაქტის თაობაზე, თუმცა ექსპოზიციის ანამნეზის მოპოვება ხშირად ვერ ხერხდება.
მოგზაურობა/ცხოვრება ენდემურ რეგიონში
Coxiella burnetii-ის ინფექცია აღრიცხულია ქვეყანათა უმრავლესობაში, თუმცა არა ახალ ზელანდიასა და პოლინეზიაში.[5]
C burnetii-ის გავრცელება ყველაზე მაღალია აფრიკასა და ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებში.[6]
დაავადება ენდემურია ავსტრალიაში და მჭიდროდ უკავშირდება სასაკლაოებთან და შინაურ პირუტყვთან ექსპოზიციას.[5][10]
აშშ-ში, ინციდენტობა მაღალია ცენტრალურ დასავლეთში, თუმცა კალიფორნიაში ფიქსირდება ჯამური შემთხვევების ყველაზე მაღალი რიცხვი.[11]
ყველაზე ფართომასშტაბიანი ეპიდაფეთქება, რომელიც დღემდე ფიქსირდება, მომხდარია ნიდერლანდებში, 2007-2009 წლებში, როდესაც აღირიცხა 4,000-ზე მეტი შემთხვევა.[13][14][15][16][17] ეპიდაფეთქება, მეტწილად, მოიცავდა ქვეყნის სამხრეთ ნაწილს, ხოლო ინფექციის წყაროდ მიიჩნიეს მეწველი თხები.
შემთხვევები ასევე აღრიცხულია ისრაელსა და ტაივანში.[19][20]
ენდემურ რეგიონებში მცხოვრებნი იმყოფებიან ინფექციის შეძენის რისკის ქვეშ იმის მიუხედავად, იმყოფებიან თუ არა ინფიცირებულ ცხოველებთან პირდაპირ კონტაქტში. ექსპოზიცია დაბინძურებულ თივასთან, სასუქთან ან ფერმებიდან ქარის მეშვეობით წამოსულ მტვერთან, დაკავშირებულია დაავადების ეპიდაფეთქების განვითარებასთან.[44]
მამრობითი სქესი
ინფექცია უფრო ხშირად კაცებში ფიქსირდება.[5] ავსტრალიაში, კაცებს ქალებთან შედარებით დაავადება 5-ჯერ უფრო ხშირად უვითარდებათ. საფანგეთში კი კაცები ქალებთან შედარებით 2.5-ჯერ მეტად ავადდებიან. აღნიშნული მაჩვენებელი შესაძლოა უკავშირდებოდეს უფრო ხშირ პროფესიულ ექსპოზიციას კაცებში. ქალებში ინფექციის უფრო დაბალი მაჩვენებელი ასევე შესაძლოა დაკავშირებული იყოს 17-ბეტა-ესტრადიოლის დამცავ როლთან.[5][29]
30-70 წლის ასაკი
იმუნოსუპრესია
წარმოადგენს პერსისტენტული ფოკალური ინფექციის რისკფაქტორს. აღნიშნულ ჯგუფში შედიან აივ ინფექციის ან თირკმლის უკმარისობის მქონე პაციენტები, ასევე პირები, რომლებიც იტარებენ ქიმიოთერაპიას ან კორტიკოსტეროიდების ხანგრძლივ კურსს.[1]
არსებული გულის დაავადება
არსებული ვასკულოპათია
პერსისტენტული ფოკალური ინფექციის განვითარების რისკის ქვეშ იმყოფებიან პაციენტები, რომელთაც ანამნეზში აღენიშნებათ სისხლძარღვის ტრანსპლანტაცია ან სისხლძარღვის ანევრიზმა.[45]
სუსტი
ორსულობა
წარმოადგენს პერსისტენტული ფოკალური ინფექციის რისკფაქტორს.[1] ვინაიდან C brunetii-ის გააჩნია აფინურობა პლაცენტის ქსოვილების მიმართ, ორსული პაციენტები იმყოფებიან შემდეგი მდგომარეობების რისკის ქვეშ: სამშობიარო/ნაყოფისმიერი გართულებები, პერსისტენტული გენიტალური დაავადებები შემდგომი ორსულობის დროს რეაქტივაციის პოტენციალით ან ქრონიკული ენდოკარდიტი.[46]
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას