ანტიკოაგულაცია წარმოადგენს ღრმა ვენების თრომბოზის მკურნალობის საფუძველს. პაციენტების ანტიკოაგულანტებით მკურნალობის მიზანია:
ფეხის ღრმა ვენების თრომბის გავრცელების/პროგრესირების პრევენცია
ფილტვის ემბოლიის(PE) რისკის შემცირება
განმეორებითი DVT-ს რისკის შემცირება.
ღრმავენების თრომბოზის ანტიოაგულანტებით თერაპია აღწერილია სამ ფაზად: ინიცირება, მკურნალობა (ასევე მოიხსენიება, როგორც "გრძელვადიანი") და გახანგრძლივებული.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
[17]Konstantinides SV, Meyer G, Becattini C, et al. 2019 ESC guidelines for the diagnosis and management of acute pulmonary embolism developed in collaboration with the European Respiratory Society (ERS). Eur Heart J. 2020 Jan 21;41(4):543-603.
https://academic.oup.com/eurheartj/article/41/4/543/5556136
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31504429?tool=bestpractice.com
[129]Kearon C. A conceptual framework for two phases of anticoagulant treatment of venous thromboembolism. J Thromb Haemost. 2012 Apr;10(4):507-11.
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1538-7836.2012.04629.x
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22497864?tool=bestpractice.com
[130]Mazzolai L, Aboyans V, Ageno W, et al. Diagnosis and management of acute deep vein thrombosis: a joint consensus document from the European Society of Cardiology working groups of aorta and peripheral circulation and pulmonary circulation and right ventricular function. Eur Heart J. 2018 Dec 14;39(47):4208-18. [Erratum in: Eur Heart J. 2018 Apr 14;39(15):1316.]
https://academic.oup.com/eurheartj/article-lookup/doi/10.1093/eurheartj/ehx003
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28329262?tool=bestpractice.com
ინიცირება (დიაგნოზიდან 5-21 დღე): აქტიური პროთრომბოზული მდგომარეობის შეფერხება, თრომბის დაგროვებისა და ემბოლიზაციის ინჰიბირება.
მკურნალობა (ინიცირებიდან 3 თვის განმავლობაში): მიზანია ახალი თრომბის ჩამოყალიბების პრევენცია მანამდე, სანამ თავდაპირველი კოლტი სტაბილიზდება და შიდა თრომბოლიზისი დაიწყება.
გახანგრძლივებული (3 თვე-განუსაზღვრელი ვადით): მიზანია ახალი ვენური თრომბოემბოლიის მეორეული პრევენცია.
პაციენტების მკურნალობის რეკომენდებული რეჟიმი სწრაფად შეიცვალა, მას შემდეგ, რაც ხელმისაწვდომი გახდა ახალი ანტიკოაგულანტები. საჭიროა სიფრთხილის გამოჩენა, რათა მინიმუმამდე შემცირდეს ძლიერი ჰემორაგიების რისკი მთელი მკურნალობის განმავლობაში და ჰეპარინის ან დაბალმოლეკულური ჰეპარინის გამოიყენების შემთხვევაში - საჭიროა ჰეპარინით გამოწვეული თრომბოციტოპენიიის მონიტორინგი.[19]Turpie AG, Chin BS, Lip GY. Venous thromboembolism: pathophysiology, clinical features, and prevention. BMJ. 2002 Oct 19;325(7369):887-90.
https://www.bmj.com/content/325/7369/887.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12386044?tool=bestpractice.com
[60]Turpie AG, Chin BS, Lip GY. ABC of antithrombotic therapy: venous thromboembolism - treatment strategies. BMJ. 2002 Oct 26;325(7370):948-50. [Errata in: BMJ. 2003 Jan 18;326(7381):156; BMJ. 2003 Jun 21;326(7403):1362.]
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1124446
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12399348?tool=bestpractice.com
IHI: reducing adverse drug events involving anticoagulants
Opens in new window
ჰოსპიტალიზაცია
კრიტერიუმები ჰოსპიტალიზაცისათვის
DVT რომლის მკურნალობაც უმჯობესია ინტრავენური არაფრაქციული ჰეპარინით (UFH)
შესაძლო ან დადასტურებული თანმდევი ფილტვის ემბოლია, განსაკუთრებით კარდიოპულმონური უკმარისობით (ტაქიკარდია, ტაქიპნოე, მარჯვენამხრივი უკმარისობის ნიშნები); მრავალ ცენტრში ფილტვის ემბოლიის დროს პაციენტების ჰოსპიტალიზაცია ხდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ფილტვის ემბოლიის ინდექსი მაღალია (86 ან მეტი)[131]Nordenholz K, Ryan J, Atwood B, et al. Pulmonary embolism risk stratification: pulse oximetry and pulmonary embolism severity index. J Emerg Med. 2011 Jan;40(1):95-102.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2889188
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19765942?tool=bestpractice.com
[132]Aujesky D, Obrosky DS, Stone RA, et al. Derivation and validation of a prognostic model for pulmonary embolism. Am J Respir Crit Care Med. 2005 Oct 15;172(8):1041-6.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2718410
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16020800?tool=bestpractice.com
[133]Bledsoe JR, Woller SC, Stevens SM, et al. Management of low-risk pulmonary embolism patients without hospitalization: the low-risk pulmonary embolism prospective management study. Chest. 2018 Aug;154(2):249-56.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29410163?tool=bestpractice.com
[134]Bledsoe J, Aston V, Patten R, et al. Low-risk pulmonary embolism (LOPE) patients can be safely managed as outpatients. Ann Emerg Med. 2016 Oct;68(4):S2-3. დამატებითი ინფორმაციისთვის იხილეთ ჩვენი თემა ფილტვის ემბოლია.
ღრმა ვენების თრომბოზი, რომლისთვისაც იგეგმება ინტერვენციული თერაპია (მაგ. კათეტერით მიმართული თრომბოლიზი)
მაღალსიმპტომური ღრმა ვენების თრომბოზი (მაგ. ძლიერი ტკივილი და შეშუპება, მწვავე თრომბოზის თანმხლები, საჭიროებს სტაციონარულ ანალგეზიას)
ამბულატორიულ ან გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების განყოფილებაში პაციენტის შესაფერისი ინფორმირების შეუძლებლობა მიმდინარე ანტიკოაგულაციური თერაპიის შესახებ
თანმხლები დაავადება, რომლისთვისაც საჭიროა სტაციონარული მართვა
სისხლდენის რისკფაქტორები, რომელიც საჭიროებს საგულდაგულო დაკვირვებას ჰოსპიტალში (ღვიძლის ქრონიკული დაავადება ვარიკოზით ან მის გარეშე, ანამნეზში გასტროინტესტინური სისხლდენა, თირკმლის ქრონიკული კენჭები განმეორებადი ჰემატურიით, შედედების დარღვევა, ავთვისებიანი მდგომარეობები, ინსულტი ახლო წარსულში და ინტრაკრანიული ჰემორაგია).
მკურნალობა სახლის პირობებში
ღრმა ვენების თრომბოზის შემთხვევათა უმრავლესობა ექვემდებარება სახლის პირობებში მკურნალობას. იმ პაციენტების სახლში მკურნალობა, რომლებიც არ აკმაყოფილებენ ჰოსპიტალიზაციის კრიტერიუმებს შესაძლებელია უსაფრთხოდ. შედეგები სულ მცირე ისეთივე კარგია, როგორც ჰოსპიტალიზაციისას მიღწეული, მათ შორის პაციენტის კმაყოფილების გაუმჯობესება.[135]Othieno R, Okpo E, Forster R. Home versus in-patient treatment for deep vein thrombosis. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Jan 9;(1):CD003076.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD003076.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29315455?tool=bestpractice.com
[
]
How does home treatment compare with inpatient treatment in people with deep vein thrombosis?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2058/fullსწორი პასუხის ჩვენება[მტკიცებულების დონე A]98eea5e3-df9e-4680-85fc-5229abf07e6fccaCროგორ ადარებს საშინაო მკურნალობა ღრმა ვენების თრომბოზის (DVT) მქონე ადამიანებში სტაციონარულ მკურნალობას?
ანტიკოაგულაციის ინიცირების ფაზა (5-21 დღე)
ამერიკის გულმკერდის ექიმების კოლეჯის (ACCP) რეკომენდაციით, ფეხის პროქსიმალური ღრმა ვენების თრომბოზის მქონე ყველა პაციენტი და ზოგიერთი პაციენტი დისტალური თრომბოზით უნდა იღებდნენ ანტიკოგულანტებს სულ მცირე 3 თვის განმავლობაში.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
ფეხის პროქსიმალური ღრმა ვენების თრომბოზი:
ფეხის პროქსიმული DVT-ს მქონე პაციენტებისთვის რეკომენდებულია ანტიკოაგულანტებით მკურნალობა.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
ფეხის იზოლირებული დისტალური ღრმა ვენის თრომბოზი
დაავადების მძიმე ფორმის თრომბის გავრცელბის რისკფაქტორების მქონე პაციენტებისთვის რეკომენდებულია ანტიკოაგულაცია. თრომბის გავრცელების რისკფაქტორები მოიცავს:[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
დადებითი D-დიმერის კვლევა
ექსტენსიური თრომბოზი(ანუ >5 სმ სიგრძის, ჩართულია რამდენიმე ვენა;> 7მმ მაქსიმუმი დიამეტრით)
თრომბოზი პროქსიმულ ვენასთან ახლოს
რაიმე შექვევადი მაპროვოცირებელი ფაქტორის არარსებობა
კიბოს აქტიური ფორმა
ვენური თრომბოემბოლია ანამნეზში
ჰოსპიტალიზებული პაციენტი
ფეხის მწვავე იზოლირებული დისტალური ღრმა ვენების DVTთრომბოზის მქონე პაციენტებისთვის (მძიმე სიმპტომების ან დაავადების გავრცობის რისკფაქტორების გარშე), რეკომენდებულია ღრმა ვენების სერიული გამოსახულებითი კვლევა, 2 კვირის შუალედით და ანტიკოაგულაცისთან შედარებით.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
[136]Kitchen L, Lawrence M, Speicher M, et al. Emergency department management of suspected calf-vein deep venous thrombosis: a diagnostic algorithm. West J Emerg Med. 2016 Jul;17(4):384-90.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4944794
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27429688?tool=bestpractice.com
ანტიკოაგულაცია მხოლოდ იმ შემთხვევაში იწყება, თუ თრომბი გროვდება სერიულ ულტრაბგერით კვლევაზე.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
რეკომენდაციები ანტითრომბული თერაპიის შესარჩევად
აგენტის შერჩევა დამოკიდებულია პაციენტის ფაქტორებზე, როგორიცაა ღვიძლის ფუნქცია, თირკმლის ფუნქცია, ორსულობა, კიბოს არსებობა, სიმსუქნე, თანმხლები მედიკამენტები და წამალთშორისი კავშირების მონიტორინგი, სისხლის რისკის კონტროლი. არჩევანი ასევე შეიძლება ეყრდნობოდეს იმას, თუ რომელ მედიკამენტს ანიჭებს უპირატესობას ექიმი ან პაციენტი, ან ადგილობრივ გაიდლაინებს.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
ჩვეულებრივ, ანტიკოაგულაცია პირდაპირი პერორალური ანტიკოაგულანტებით – დაბიგატრანი, რივაროქსაბანი, აპიქსაბანი ან ედოქსაბანი – უპირატესია K ვიტამინის ანტაგონისტებთან შედარებით (მაგ. ვარფარინი), რომელიც თავისმხრივ უპირატესია დაბალმოლეკულურ ჰეპარინთან შედარებით. ფონდაპარინუქსს, ჩვეულებრივ, ტოვებენ რეზერვში ჰეპარინით გამოწვეული თრომბოციტოპენიის მქონე პაციენტებისათვის ან მათთვის, ვისაც ეს მდგომარეობა წარსულში აღენიშნებოდათ.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
[
]
How does fondaparinux compare with low molecular weight heparin for people with acute symptomatic deep vein thrombosis?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2015/fullსწორი პასუხის ჩვენება აპიქსაბანის და რივაროქსაბანის დოზები კორეგირებულია ინიცირების შემდეგ (7 დღე აპიქსაბანისთვის, 21 დღე რივაროქსაბანისთვის).[130]Mazzolai L, Aboyans V, Ageno W, et al. Diagnosis and management of acute deep vein thrombosis: a joint consensus document from the European Society of Cardiology working groups of aorta and peripheral circulation and pulmonary circulation and right ventricular function. Eur Heart J. 2018 Dec 14;39(47):4208-18. [Erratum in: Eur Heart J. 2018 Apr 14;39(15):1316.]
https://academic.oup.com/eurheartj/article-lookup/doi/10.1093/eurheartj/ehx003
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28329262?tool=bestpractice.com
სისხლდენის გაზრდილი რისკი
სისხლდენის მომატებული რისკის მქონე პაციენტების(მაგ. ოპერაცია ახლო წარსულში, პეპტიური წყლული)მკურნალობა დასაწყისში უმჯობესია ინტრავენური UFH-ით, რადგან მას მოკლე ნახევრად-დაშლის პერიოდი აქვს და მისი ეფექტი სწრაფად შეიძლება ჩანაცვლდეს პროტამინით.[130]Mazzolai L, Aboyans V, Ageno W, et al. Diagnosis and management of acute deep vein thrombosis: a joint consensus document from the European Society of Cardiology working groups of aorta and peripheral circulation and pulmonary circulation and right ventricular function. Eur Heart J. 2018 Dec 14;39(47):4208-18. [Erratum in: Eur Heart J. 2018 Apr 14;39(15):1316.]
https://academic.oup.com/eurheartj/article-lookup/doi/10.1093/eurheartj/ehx003
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28329262?tool=bestpractice.com
მას შემდეგ, რაც დადგინდება, რომ ანტიკოაგულაციას პაციენტი კარგად იტანს, შესაძლებელია შესაბამისი რეჟიმის შერჩევა.
კიბოს აქტიური ფორმა
VTE და აქტიური კიბოს მქონე პაციენტებში (კიბოსთან ასოცირებული თრომბოზი), ACCP-ის და გაერთიანებული სამეფოს ჯანმრთელობისა და ზრუნვის ინსტიტუტის (NICE) გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევენ DOAC-ს (აპიქსაბანი, ედოქსაბანი, რივაროქსაბანს) LMWH-ზე.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
[15]National Institute for Health and Care Excellence. Venous thromboembolic diseases: diagnosis, management and thrombophilia testing. Aug 2023 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng158
კლინიკური ონკოლოგიის ამერიკული საზოგადოების მითითებებით შესაძლოა გამოვიყენოთ LMWH, UFH, fondaparinux, rivaroxaban ან apixaban საწყისი ანტიკოაგულაციისთვის.[137]Key NS, Khorana AA, Kuderer NM, et al. Venous thromboembolism prophylaxis and treatment in patients with cancer: ASCO guideline update. J Clin Oncol. 2023 Jun 1;41(16):3063-71.
https://ascopubs.org/doi/10.1200/JCO.23.00294
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37075273?tool=bestpractice.com
DOACs განსაკუთრებით ედოქსაბანი და რივაროქსაბანი) დაკავშირებულია კუჭ-ნაწლავის სისხლდენის უფრო მაღალ რისკთან, ვიდრე LMWH. კუჭ-ნაწლავის სანათურის კიბოს მქონე პაციენტებში, ACCP რეკომენდაციას უწევს აპიქსაბანს ან LMWH-ს, როგორც სასურველ აგენტს.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
[138]Ageno W, Vedovati MC, Cohen A, et al. Bleeding with apixaban and dalteparin in patients with cancer-associated venous thromboembolism: results from the Caravaggio study. Thromb Haemost. 2021 May;121(5):616-24.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33202447?tool=bestpractice.com
თირკმელების ფუნქციის დარღვევა
თირკმელების ფუნქციის დარღვევის მქონე პაციენტებისათვის (მაგ, კრეატინინის კლირენსი<30მლ/წთ), მოწოდებული ანტიკოაგულანტებით მკურნალობის სქემა არის ინტრავენური ან კანშიდა არაფრაქციული ჰეპარინოთერაპია, გაგრძელებული ვარფარინით.
LMWH-ს გააჩნია არაპროგნოზირებადი რენული კლირენსი თირკმლის უკმარისობის მქონე პაციენტებში. LMWH-ზე მყოფ პაციენტებისთვის, ჩვეულებრივ, არ არის აუცილებელი ანტიკოაგულანტების ეფექტების ლაბორატორიული მონიტორინგი (მაგ. ანტიფაქტორ Xa კვლევა), მაგრამ შეიძლება საჭირო გახდეს თირკმელების ფუნქციის მძიმე დარღვევების ან LMWH -ს პროლონგირებული გამოყენების (>10 დღე)დროს.[139]Nutescu EA, Spinler SA, Wittkowsky A, et al. Low-molecular-weight heparins in renal impairment and obesity: available evidence and clinical practice recommendations across medical and surgical settings. Ann Pharmacother. 2009 Jun;43(6):1064-83.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19458109?tool=bestpractice.com
ფონდაპარინუქსი, რივაროქსაბანი, აპიქსაბანი, ედოქსაბანი და დაბიგატრანი, ჩვეულებრივ, არ არის რეკომენდებული თირკმელების ფუნქციის დარღვევის შემთხვევაში. თუ პაციენტის კრეატინინის კლირენსი იყო <25-30 მლ/წთ, იგი ფართო რანდომიზებული კონტროლირებული კვლევიდან ირიცხებოდა. თირკმელების ფუნქციის დარღვევის დროს შესაძლებელია აპიქსაბანის, ედოქსაბანის და რივაროქსაბანის გამოყენება; თუმცა, გაეცანით ადგილობრივ გაიდლაინებს, ვინაიდან რეკომენდაციები ქვვეყნების მიხედვით განსხვავებულია.
ღვიძლის უკმარისობა
ამ პაციენტებში რეკომენდებულია LMWH ან UFH. ორივე, LMWH და UFH, თუ არ არის კიბო, უნდა გადაიფაროს ვარფარინით.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
ვარფარინი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ იმ შემთხვევაში, თუ ბაზისური საერთაშორისო ნორმალიზებული შეფარდება (INR) მომატებულია; გახანგრძლივებული დაბალმოლეკულური ჰეპარინი შეიძლება უპირატესი იყოს.[140]Ageno W, Beyer-Westendorf J, Garcia DA, et al. Guidance for the management of venous thrombosis in unusual sites. J Thromb Thrombolysis. 2016 Jan;41(1):129-43.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4715841
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26780742?tool=bestpractice.com
რივაროქსაბანი, აპიქსაბანი, ედოქსაბანი და დაბიგატრანი, ჩეულებრივ, არ არის რეკომენდებული ღვიძლის უკმარისობის მქონე პაციენტებისათვის, განსაკუთრებით საშულო სიმძიმის ან მძიმე მიმდინარეობის დროს (ჩაილდ-პიუს კლასი B ან C).[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
[130]Mazzolai L, Aboyans V, Ageno W, et al. Diagnosis and management of acute deep vein thrombosis: a joint consensus document from the European Society of Cardiology working groups of aorta and peripheral circulation and pulmonary circulation and right ventricular function. Eur Heart J. 2018 Dec 14;39(47):4208-18. [Erratum in: Eur Heart J. 2018 Apr 14;39(15):1316.]
https://academic.oup.com/eurheartj/article-lookup/doi/10.1093/eurheartj/ehx003
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28329262?tool=bestpractice.com
სიმსუქნე
ამ პაციენტებში რეკომენდებულია დაბალმოლეკულური ან არაფრაქციული ჰეპარინი. სიმსუქნით დაავადებულ პაციენტებში თერაპიული დოზის გამონგარიშებისას საჭიროა მიმდინარე წონის გამოყენება. ჩვეულებრივ, არ არის აუცილებელი ანტიკოაგულანტების ეფექტის ლაბორატორიული მონიტორინგი (მაგ. ანტიფაქტორი Xa-ის ანალიზი), მაგრამ შეიძლება საჭირო გახდეს მე-3 კლასის სიმსუქნის შემთხვევაში (სხეულის მასის ინდექსი არის 40 ან მაღალი).[16]Witt DM, Nieuwlaat R, Clark NP, et al. American Society of Hematology 2018 guidelines for management of venous thromboembolism: optimal management of anticoagulation therapy. Blood Adv. 2018 Nov 27;2(22):3257-91.
http://www.bloodadvances.org/content/2/22/3257.long?sso-checked=true
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30482765?tool=bestpractice.com
[139]Nutescu EA, Spinler SA, Wittkowsky A, et al. Low-molecular-weight heparins in renal impairment and obesity: available evidence and clinical practice recommendations across medical and surgical settings. Ann Pharmacother. 2009 Jun;43(6):1064-83.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19458109?tool=bestpractice.com
პერორული პირდაპირმოქმედი ანტიკოაგულანტების გმოყენებისთვის არ გვაქვს წონის შეზღუდვა, თუმცა არ არის ინტენსიურად შესწავლილი მათი მოქმედება განსაკუთრებულად მაღალი ხარისხის სიმსუქნის დროს. თრომბოზისა და ჰემოსტაზის საერთაშორისო საზოგადოების სამეცნიერო და სტანდარტიზაციის კომიტეტის თანახმად, რეკომენდებულია პირდაპირი აგენტების გამოყენებისგან თავის შეკავება თუ სმი >40 კგ/მ^2-ზე ან წონა >120 კგ-ზე, რადგან ამ პაციენტებში კლინიკური შედეგების მონაცემები საკმარისად არ გვაქვს.[141]Martin K, Beyer-Westendorf J, Davidson BL, et al. Use of the direct oral anticoagulants in obese patients: guidance from the SSC of the ISTH. J Thromb Haemost. 2016 Jun;14(6):1308-13.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4936273
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27299806?tool=bestpractice.com
მას შემდეგ, გამოქვეყნდა ორი ფართო მოცულობის, რეტროსპექტული, კოჰორტული კვლევა, რომელიც აჩვენებს იმავე შედეგებს რივაროქსაბანით, აპიქსაბანით ან დაბიგატრანით ნამკურნალებ პაციენტებში, როგორც ვარფარინის შემთხვევაში, თუმცა, პროსპექტული შედარებითი მტკიცებულებები არ არსებობს.[142]Spyropoulos AC, Ashton V, Chen YW, et al. Rivaroxaban versus warfarin treatment among morbidly obese patients with venous thromboembolism: comparative effectiveness, safety, and costs. Thromb Res. 2019 Oct;182:159-66.
https://www.thrombosisresearch.com/article/S0049-3848(19)30351-2/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31493618?tool=bestpractice.com
[143]Coons JC, Albert L, Bejjani A, et al. Effectiveness and safety of direct oral anticoagulants versus warfarin in obese patients with acute venous thromboembolism. Pharmacotherapy. 2020 Mar;40(3):204-10.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31968126?tool=bestpractice.com
ამ პაციენტებში პირდაპირი მოქმედების ანტიკოაგულანტების გამოყენების შემთხვევაში, გასათვალისწინებელია მედიკამენტის შესაბამისი მონიტორინგი, თუმცა, მტკიცებულებები იმის შესახებ, რომ წამლის სპეციფიკური დონე განსაზღვრავდეს მნიშვნელოვან კლინიკურ შედეგებს მწირია.
ორსულობა
DVT-ს მქონე ორსულებს ან ქალებს, რომლებიც სამომავლოდ დაორსულდებიან, შეიძლება ჩაუტარდეთ კანქვეშ UFH-ით ან LMWH-ით მონოთერაპია.[144]Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Thromboembolic disease in pregnancy and the puerperium: acute management. April 2015 [internet publication].
https://www.rcog.org.uk/globalassets/documents/guidelines/gtg-37b.pdf
რადგან, ორსულობის დროს კანქვეშ UFH-ს ფარმაკოდინამიკა იცვლილება, უპირატესობა LMWH-ს ენიჭება[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
[145]Linnemann B, Scholz U, Rott H, et al. Treatment of pregnancy-associated venous thromboembolism - position paper from the Working Group in Women's Health of the Society of Thrombosis and Haemostasis (GTH). Vasa. 2016;45(2):103-18.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27058796?tool=bestpractice.com
LMWH-ზე მყოფ ორსულებში ან პოსტნატალურ პაციენტებში რუტინულად ანტი-Xa-ს აქტიობის პიკების განსაზღვრა არ არის რეკომენდებული, იმ შემთხვევების გარდა, როდესაც საქმე გვაქვს წონის ექსტრემალურ მაჩვენებლებთან(მაგ. <50კგ ან >90 კგ)ან სხვა ისეთი სახის გართულებებთან(მაგ. თირკმელების ფუნქციის დარღვევა ან განმეორებითი VTE), რომლებიც პაციენტს მომატებული რისკის ქვეშ აყენებენ.
ცნობილია, რომ ვარფარინი იწვევს ტერატოგენულ ეფექტებს ორსულობის დროს გამოყენების შემთხვევაში.
თუ იგეგმება ძუძუთი კვება, დაბალმოლეკულური ჰეპარინი არჩევის პრეპარატია. ვარფარინი წარმოადგენს ალტერნატივას; ვარფარინი მინიმალურად გამოიყოფა რძეში. არსებობს ექსტენსიური კლინიკური გამოცდილება, რომ იგი არ იწვევს უარყოფით ეფექტებს ბავშვში.[128]Bates SM, Greer IA, Middeldorp S, et al. VTE, thrombophilia, antithrombotic therapy, and pregnancy: antithrombotic therapy and prevention of thrombosis, 9th ed: American College of Chest Physicians evidence-based clinical practice guidelines. Chest. 2012 Feb;141(suppl 2):e691S-736S.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3278054
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22315276?tool=bestpractice.com
[146]Ageno W, Gallus AS, Wittkowsky A, et al. Oral anticoagulant therapy: antithrombotic therapy and prevention of thrombosis, 9th ed: American College of Chest Physicians evidence-based clinical practice guidelines. Chest. 2012 Feb;141(suppl 2):e44S-88S.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3278051
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22315269?tool=bestpractice.com
აპიქსაბანის, რივაროქსაბანის, დაბიგატრანის და ედოქსაბანის უსაფრთხოება ორსულებში და ლაქტაციის დროს უცნობია. მათ თავი უნდა ავარიდოთ ორივე სიტუაციაში (მაგრამ შეიძლება გამოვიყენოთ პოსტნატალურ პერიოდში, თუ პაციენტი არ აწოვებს ბავშვს ძუძუს).
რა უნდა გავითვალისწინოთ სპეციფიკური ანტიკოაგულანტების გამოყენების დროს
პირდაპირი მოქმედების პერორალური ანტიკოაგულანტები
ღრმა ვენების თრომბოზის დროს რივაროქსაბანი, აპიქსაბანი, ედოქსაბანი და დაბიგასტრანი ისეთეივე ეფექტურია, როგორც არაფრაქციული, დაბალმოლეკულური ჰეპარინები და ვარფარინი. მოსახლეობის კონკრეტული ჯგუფების გარდა, პირდაპირი აგენტები რეკომენდებულია ჰეპარინებთან და ვარფარინთან შედარებით.[147]Bauersachs R, Berkowitz SD, Brenner B, et al; EINSTEIN Investigators. Oral rivaroxaban for symptomatic venous thromboembolism. N Engl J Med. 2010 Dec 23;363(26):2499-510.
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1007903#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21128814?tool=bestpractice.com
კოაგულაციის პროფილის მონიტორინგი არ არის საჭირო,სისხლდენით გართულებები შესაძლოა იყოს ვარფარინის მიღების დროს გამოწვეული სისხლდენის ანალოგიური, თუმცა ძლიერი სისხლდენის ინციდენტობა იგივეა ან უფრო ნაკლები. ნახევარდაშლის პერიოდი უფრო ხანგრძლივია, UFH ან LMWH-ჰეპარინების შემთხვევაში და უფრო ხანმოკლეა,ვიდრე ვარფარინის შემთხვევაში.მათ ახასიათებთ მოქმედების სწრაფი დასაწყისი.
ვარფარინისგან განსხვავებით, მათზე არ მოქმედებს საკვები. თუმცა, რივაროქსაბანი ≥15 მგ/დღე მიიღება დღის ყველაზე მოცულობით კვებასთან ერთად (მაგ. სადილის დროს) შეწოვის მაქსიმიზაციისთის.
თუმცა, პირდაპირი მოქმედების პერორალურ ანტიკოაგულანტებს ახასიათებთ სხვა მედიკამენტებთან ურთიერთქმედების რეაქცია. აღსანიშნავი წამალთშორისი ურთიერთქმედებებია: ძლიერი P-გლიკოპროტეინის ინდუცერები და ინჰიბიტორები (დაბიგასტრანი და ედოქსაბანი); P-გლიკოპროტეინის და CYP3A4-ის ძლიერი ინჰიბიტორები ან ინდუცერები (აპიქსაბანი და რივაროქსაბანი).
დამტკიცებულია კონკრეტული შექცევადი აგენტი დაბიგატრანისთვის(იდარუციზუმაბი) და მიღებულია პერორალური DOAC აპიქსაბანი და რივაროქსაბანი, (რეკომბინირებული კოაგულაციის ფაქტორიХа [ანდექსანეტ ალფა]) ვარფარინის შექცევადობა, ძლიერი და სიცოცხლისათვის საშიში სისხლდენის დროს, რეკომენდებულია K ვიტამინით და პროთრომბინის კომპლექსის კონცენტრატებით.[148]Schulman S, Kearon C, Kakkar AK, et al. Dabigatran versus warfarin in the treatment of acute venous thromboembolism. N Engl J Med. 2009 Dec 10;361(24):2342-52.
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa0906598#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19966341?tool=bestpractice.com
დაბიგატრანით და ედოქსაბანით პერორულ მკურნალობამდე 5-10 დღით ადრე საჭიროა საწყისი მონოთერაპიის ჩატარება პარენტერული ანტიკოაგულანტებით, როგორიც არის მაგალითად არაფრაქციული ან დაბალმოლეკულური ჰეპარინი.
რივაროქსაბანი და აპიქსაბანი იწყება უფრო მაღალი თავდაპირველი დოზით (7-21 დღე). საჭირო არ არის გარდამავალი თერაპია პარენტერული ანტიკოაგულანტებით.
ასევე შესაძლებელია არგატრობანის (თრომბინის ინჰიბიტორი), გამოყენება თუ პაციენტს ამჟამად აქვს ან ჰქონდა ჰეპარინით განპირობებული თრომბოციტოპენიის ანამნეზი; ასეთ პაციენტებში ის უპირატესი აგენტია. ფონდაპარინუქსი, აპიქსაბანი და დაბიგატრანი ასევე ვარიანტებია, თუმცა მარეგულირებელი ორგანოების მიერ დამტკიცებული არ არის აქტიური ჰეპარინით გამოწვეული მდგომარეობის დროს.[149]Kelton JG, Arnold DM, Bates SM. Nonheparin anticoagulants for heparin-induced thrombocytopenia. N Engl J Med. 2013 Feb 21;368(8):737-44.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23425166?tool=bestpractice.com
[150]Cuker A, Arepally GM, Chong BH, et al. American Society of Hematology 2018 guidelines for management of venous thromboembolism: heparin-induced thrombocytopenia. Blood Adv. 2018 Nov 27;2(22):3360-92.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6258919
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30482768?tool=bestpractice.com
ვარფარინი
თუ პაციენტი არაფრაქციული ან დაბალმოლეკულური ჰეპარინიდან, ფონდაპარინუქსიდან გადაგვყავს ვარფარინზე, ვარფარინი
უნდა დაიწყოს ჰეპარინის ს ან ფონდაპარინუქსის დაწყების დღესვე, გარდა სისხლდენის ძალიან მაღალი რისკის შემთხვევებისა. თუ სისხლდენის რისკი მაღალია, ინტრავენულ ჰეპარინზე მყოფ პაციენტებზე, ნაჩვენებია, 1-2 დღიანი დაკვირვება .
ვარფარინის თავდაპირველი დოზის შესარჩევად არსებობს სამი სტრატეგია: კლინიკური ალგორითმი თვლის სტაბილურ და საწყის დოზას, რაც დამოკიდებულია პაციენტის რამდენიმე მახასიათებელზე; გენეტიკური ალგორითმი ითვლის სტაბილურ და საწყის დოზას გენეტიკური ტესტების საფუძველზე, როგორიცაა CYP450-2C9 გენოტიპი და VKOR-C1 ჰაპლოტიპი, ასევე გათვალისწინებულია კლინიკური მახასიათებლებიც; ფიქსირბეული დოზის მიდგომა იყენებს ინიცირების ნომოგრამებს, საწყისი დოზა 5 მგ/დღე ან 10 მგ/დღე.[151]International Warfarin Pharmacogenetics Consortium; Klein TE, Altman RB, Eriksson N, et al. Estimation of the warfarin dose with clinical and pharmacogenetic data. N Engl J Med. 2009 Feb 19;360(8):753-64.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2722908
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19228618?tool=bestpractice.com
[152]Anderson JL, Horne BD, Stevens SM, et al. Randomized trial of genotype-guided versus standard warfarin dosing in patients initiating oral anticoagulation. Circulation. 2007 Nov 27;116(22):2563-70.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17989110?tool=bestpractice.com
[
]
How do different warfarin loading doses affect the ability to reach the target international normalized ratio in people newly prescribed anticoagulation?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.927/fullსწორი პასუხის ჩვენება
ინდივიდუალიზებული ნომოგრამის გამოყენება რეკომენდებულია ვარფარინის საწყისი დოზის შესარჩევად და შემდგომი ტიტრაციისთვის. სავარაუდოდ, ამ მეთოდს უკეთესი შედეგები ექნება, ვიდრე ფიქსირებულ მიდგომას.[152]Anderson JL, Horne BD, Stevens SM, et al. Randomized trial of genotype-guided versus standard warfarin dosing in patients initiating oral anticoagulation. Circulation. 2007 Nov 27;116(22):2563-70.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17989110?tool=bestpractice.com
[153]Kheiri B, Abdalla A, Haykal T, et al. Meta-analysis of genotype-guided versus standard dosing of vitamin K antagonists. Am J Cardiol. 2018 Apr 1;121(7):879-87.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29402419?tool=bestpractice.com
არსებობს ტესტები, რომლებიც განსაზღვრავს პაციენტის გენოტიპის ციტოქრომ 2C9 ვარიანტს და ვიტამინ K -ს ეპოქსიდ რედუქტაზას ვარიანტს. თუმცა, საერთო ჯამში, რუტინული დოზირებასთან შედარებით, ამ ინფორმაციას არ მივყავართ უფრო სწრაფ ან უსაფრთხო ანტიკოაგულაციასთან. გენოტიპირება ძვირია და რამდენიმე დღე სჭირდება შედეგის მიღებამდე.[154]Verhoef TI, Ragia G, de Boer A, et al. A randomized trial of genotype-guided dosing of acenocoumarol and phenprocoumon. N Engl J Med. 2013 Dec 12;369(24):2304-12.
https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa1311388
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24251360?tool=bestpractice.com
[155]Pirmohamed M, Burnside G, Eriksson N, et al. A randomized trial of genotype-guided dosing of warfarin. N Engl J Med. 2013 Dec 12;369(24):2294-303.
https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa1311386
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24251363?tool=bestpractice.com
[156]Kimmel SE, French B, Kasner SE, et al. A pharmacogenetic versus a clinical algorithm for warfarin dosing. N Engl J Med. 2013 Dec 12;369(24):2283-93.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3942158
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24251361?tool=bestpractice.com
[157]Zineh I, Pacanowski M, Woodcock J. Pharmacogenetics and coumarin dosing: recalibrating expectations. N Engl J Med. 2013 Dec 12;369(24):2273-5.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24328463?tool=bestpractice.com
თუ ხელმისაწვდომია, ვარფარინის ინიცირების ინდივიდუალიზებული მიდგომა უპირატესია. არსებობს ონლაინ-ინსტრუმენტი, რომელიც დაგეხმარებათ ვარფარინის ინიცირებაში. იგი იყენებს კლინიკურ მახასიათებლებს, გენეტიკური ინფორმაციის დამატებით ან მის გარეშე.
Warfarin dosing
Opens in new window
ვარფარინის დაწყების შემდეგ, იგი გრძელდება პარენტერული ანტიკოაგულანტის ფონზე მანამ, სანამ დოზა ტიტრირდება. ვარფარინის შემდგომი დოზირება ემყარება ყოველ დოზაზე INR-ის პასუხს. INR-ის თერაპიული დიაპაზონი არის 2-3 (მიზანი 2.5, თუ თანმხლებად არ გამოიყენება გულის მექანიკური სარქველის ჩვენებით). არაფრაქციული, დაბალმოლეკულური ჰეპარინი ან ფონდაპარინუქსი უნდა გაგრძელდეს სულ მცირე 5 დღით და სანამ INR 2-ზე მეტი იქნება სულ მცირე 24 საათის განმავლობაში. ამ დროს შესაძლებელია ჰეპარინების ან ფონდაპარინუქსის მოხსნა.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
[158]Witt DM, Clark NP, Kaatz S, et al. Guidance for the practical management of warfarin therapy in the treatment of venous thromboembolism. J Thromb Thrombolysis. 2016 Jan;41(1):187-205.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4715850
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26780746?tool=bestpractice.com
არაფრაქციული ჰეპარინი, დაბალმოლეკულური ჰეპარინი და ფონდაპარინუქსი
არაფრაქციული ჰეპარინით მკურნალობა, ჩვეულებრივ, იწყება ინტრავენური ბოლუსით და დაუყოვნებლივ გრძელდება წონადამოკიდებული უწყვეტი ინფუზიით. ასევე საჭიროებს აქტივირებული ნაწილობრივი თრომბოპლასტინის დროის კონტროლს ან ჰეპარინზე კალიბრირებულ ანტი-Xa აქტივობის მონიტორინგს, რომელიც გამოიყენება დოზის ტიტრაციისთვის.
დაბალმოლეკულური ჰეპარინი და ფონდაპარინუქსი კანქვეშ კეთდება, პაციენტის წონის მიხედვით.
თრომბოციტების რაოდენობა რეგულარულად განისაზღვრება ყველა სახის (მაგ, UFH, LMWH) ჰეპარინით მკურნალობის განმავლობაში, რადგან არსებობს ჰეპარინით ინდუცირებული თრომბოციტოპენიით (HIT) გართულების ალბათობა.
ანტიკოაგულაციის მკურანლობის ფაზა (დაწყებიდან 3 თვის განმავლობაში)
ACCP გაიდლაინები გვირჩევენ, რომ პაციენტებს, რომლებსაც არ აქვთ უკუჩვენება, მიეცეს ანტიკოაგულაციის 3-თვიანი მკურნალობის კურსი. აპიქსაბანი, დაბიგატრანი, ედოქსაბანი ან რივაროქსაბანი რეკომენდებულია K ვიტამინის ანტაგონისტთან შედარებით (VKA).[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
მკურნალობის ეტაპის დასრულების შემდეგ, ყველა პაციენტი უნდა შეფასდეს გაფართოებული ფაზის თერაპიისთვის.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
ამ დროის განმავლობაში, შემდგომი მეთვალყურეობა და შეფასება დამოკიდებულია სისხლდენის რისკზე, თანმხლებ დაავადებებზე და შერჩეულ ანტიკოაგულანტზე.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
პაციენტები, რომლებიც იღებენ დაბიგატრანს ან ედოქსაბანს, უნდა დარჩეს იმავე დოზაზე, რითაც დაწყებული იყო პარენტერალური თერაპია, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც თირკმელების ფუნქცია არსებითად დაქვეითდება, ამ შემთხვევაში უნდა მოხდეს პრეპარატის შეწყვეტა.[130]Mazzolai L, Aboyans V, Ageno W, et al. Diagnosis and management of acute deep vein thrombosis: a joint consensus document from the European Society of Cardiology working groups of aorta and peripheral circulation and pulmonary circulation and right ventricular function. Eur Heart J. 2018 Dec 14;39(47):4208-18. [Erratum in: Eur Heart J. 2018 Apr 14;39(15):1316.]
https://academic.oup.com/eurheartj/article-lookup/doi/10.1093/eurheartj/ehx003
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28329262?tool=bestpractice.com
აპიქსაბანის და რივაროქსაბანის დოზები კორეგირებულია ინიცირების შემდეგ (7 დღე აპიქსაბანისთვის, 21 დღე რივაროქსაბანისთვის).[130]Mazzolai L, Aboyans V, Ageno W, et al. Diagnosis and management of acute deep vein thrombosis: a joint consensus document from the European Society of Cardiology working groups of aorta and peripheral circulation and pulmonary circulation and right ventricular function. Eur Heart J. 2018 Dec 14;39(47):4208-18. [Erratum in: Eur Heart J. 2018 Apr 14;39(15):1316.]
https://academic.oup.com/eurheartj/article-lookup/doi/10.1093/eurheartj/ehx003
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28329262?tool=bestpractice.com
ვარფარინით ნამკურნალებ პაციენტებში უნდა გაგრძელდეს საერთაშორისო ნორმალიზებული შეფარდების კონტროლი. კონტროლის სიხშირე დამოკიდებულია მაჩვენებლის სტაბილურობაზე თითოეული ვიზიტის დროს. ხშირად, საერთაშორისო ნორმალიზებული შეფარდება იზომება კვირაში 1-2-ჯერ თავდაპირველი დოზის ტიტრაციის შემდეგ. გაზომვებს შორის ინტერვალები პროგრესულად იზრდება თუ მაჩვენებლები ნორმის ფარგლებშია. საერთაშორისო ნორმალიზებული თანაფარდობისის სამიზნე დიაპაზონი არის 2-3 (მიზანი 2.5, თუ თანმხლებად არ გამოიყენება გულის მექანიკური სარქველის ჩვენებით).[130]Mazzolai L, Aboyans V, Ageno W, et al. Diagnosis and management of acute deep vein thrombosis: a joint consensus document from the European Society of Cardiology working groups of aorta and peripheral circulation and pulmonary circulation and right ventricular function. Eur Heart J. 2018 Dec 14;39(47):4208-18. [Erratum in: Eur Heart J. 2018 Apr 14;39(15):1316.]
https://academic.oup.com/eurheartj/article-lookup/doi/10.1093/eurheartj/ehx003
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28329262?tool=bestpractice.com
თუ გამოიყენება გახანგრძლივებული დაბალმოლეკულური ჰეპარინი, დოზა დამოკიდებულია აგენტზე:
დალტეპარინი - დოზა მცირდება 1 თვის შემდეგ
ენოქსაპარინი - ზოგიერთი ექსპერტი რეკომენდაციას უწევს თავდაპირველი დოზის შემცირებას 1 თვეში, თუმცა ეს მხოლოდ მოსაზრებას ეფუძნება და ინიციალური დოზის გაგრძელება შესაძლებელია.
დაბალმოლეკულური ჰეპარინის დოზა უნდა დაკორეგირდეს პაციენტის წონის ან კრეატინინის კლირენსის მიხედვით.
ანტიკოაგულაციის გახანგრძლივებული ფაზა (3 თვე- განუსაზღვრელი ვადით)
ACCP გაიდლაინები გვირჩევენ, რომ პაციენტებს, რომლებსაც არ აქვთ უკუჩვენება, დაენიშნოს ანტიკოაგულაციის 3-თვიანი მკურნალობის კურსი.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
DVT-ის მქონე პირები, რომლებსაც დიაგნოზი დაუსვეს გარდამავალი რისკის ფაქტორის (არაპროვოცირებული DVT ან პროვოცირებული მუდმივი რისკის ფაქტორით) არარსებობის შემთხვევაში, რომლებსაც არ შეუძლიათ მიიღონ DOAC. ამ პაციენტებს უნდა მიეცეს VKA (ჩვეულებრივ ვარფარინი).
გაფართოებული ფაზის ანტიკოაგულაცია არ არის რეკომენდებული DVT-ის მქონე პაციენტებში, რომლებსაც დიაგნოზი დაუსვეს ძირითადი ან უმნიშვნელო გარდამავალი რისკ-ფაქტორის კონტექსტში.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
ACCP გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევს აპიქსაბანის ან რივაროქსაბანის შემცირებული დოზის გამოყენებას პაციენტებისთვის, რომლებიც იღებენ აპიქსაბანს ან რივაროქსაბანს; კონკრეტული პრეპარატისა და დოზის არჩევისას გათვალისწინებული უნდა იყოს პაციენტის სხეულის მასის ინდექსი, თირკმლის ფუნქცია და დოზირების რეჟიმის დაცვა.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
გადაწყვეტილება გახანგრძლივებული თერაპიის დაწყების ან გაგრძელების შესახებ უნდა ეფუძნებოდეს პაციენტის წინასწარგანწყობას და მორეციდივე VTE-ს ან სისხლდენის სავარაუდო რისკს.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
გახანგრძლივებული ფაზის ანტიკოაგულაციის უწყვეტი გამოყენება ხელახლა უნდა შეფასდეს წელიწადში ერთხელ მაინც, ისევე როგორც ნებისმიერ დროს პაციენტის ჯანმრთელობის მდგომარეობის მნიშვნელოვანი ცვლილება.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
გახანგრძლივებული თერაპიის გაგრძელების მტკიცებულება 4 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში შეუსწავლელია. ACCP რეკომენდაციას უწევს გადაწყვეტილების საერთო მიღებას, პაციენტის ღირებულებებისა და პრეფერენციების გათვალისწინებით. პაციენტები პერიოდულად უნდა გადაიხედონ სისხლდენის რისკის, თერაპიული დაავადებების ტვირთის და ღირებულებებისა და უპირატესობების ნებისმიერი ცვლილების შესახებ.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
პროვოცირებული (მცირე ან დიდი გარდამავალი რისკფაქტორები) ღრმა ვენის თრომბოზი
ანტიკოაგულაცია იხსნება სულ მცირე 3 თვის კურსის შემდეგ. არსებობს კონსენსუსი, რომ თუ ღრმა ვენების თრომბოზი განვითარდა მნიშვნელოვანი პროვოცირების ფონზე, მისი განმეორებითობის რისკი საკმაოდ დაბალია შემდგომი 5 წლის განმავლობაში. ალბათობა დაახლოებით 15%-ია.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
ამ პაციენტებში რეკომენდებულია დროში შეზღუდული, თუმცა სულ მცირე 3-თვიანი ანტიკოაგულაცია.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
მემკვიდრეობითი თრომბოფილიის არსებობა არ ცვლის რეკომენდაციას. გაიდლაინების მიხედვით, არ არის რეკომენდებული თრომბოფილიაზე იმ პაციენტების შემოწმება, რომელთაც აღნიშნებოდათ პროვოცირებული თრომბოზი.[112]Hicks LK, Bering H, Carson KR, et al. The ASH Choosing Wisely® campaign: five hematologic tests and treatments to question. Hematology Am Soc Hematol Educ Program. 2013;2013:9-14.
http://asheducationbook.hematologylibrary.org/content/2013/1/9.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24319155?tool=bestpractice.com
Choosing Wisely: Society for Vascular Medicine – five things physicians and patients should question
Opens in new window განმეორებითი ვენური თრომბოემბოლიის რისკი მცირედ მომატებულია პაციენტებში, რომელთაც თრომბოზი ჰქონდათ მცირე, გარდამავალი მაპროვოცირებელი ფაქტორის გამო. ამის მიუხედავად, რეკომენდებულია ანტიკოაგულაციის იგივე შეზღუდული მოკლე კურსი.[13]Kearon C, Ageno W, Cannegieter SC, et al. Categorization of patients as having provoked or unprovoked venous thromboembolism: guidance from the SSC of ISTH. J Thromb Haemost. 2016 Jul;14(7):1480-3.
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/jth.13336
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27428935?tool=bestpractice.com
არაპროვოცირებული (იდენტიფიცირებადი რისკფფაქტორი არ ვლინდება) ღრმა ვენის თრომბოზი
არაპროვოცირებული ფეხის DVT-ს მქონე პაციენტებთან, რომლებსაც დაენიშნათ ანტიკოაგულანტები, 3 თვის შემდეგ უნდა შეფასდეს მდგომარეობა მკურნალობის გაგრძელების მიზანშეწონილობის დასადგენად.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
პროქსიმალური ღრმა ვენების თრომბოზის პირველი არაპროვოცირებული ეპიზოდის მქონე პაციენტებში, რომელთაც სისხლდენის დაბალი-საშუალო რისკი აქვთ, რეკომენდებულია ანტიკოაგულანტის გახანგრძლივებული კურსი (შეწყვეტის დაგეგმვის გარეშე, თერაპიის შეფასებით რეგულარული ინტერვალებით, მაგ. ყოველწლიურად). პაციენტებისთვის, რომელთაც აქვთ სისხლდენის მაღალი რისკი, რეკომენდებულია მხოლოდ "3 თვიანი" მკურნალობა.
მეორედ განვითარებული, პროქსიმალური, არაპროვოცირებული თრომბოზის და სისხლდენის მცირე ან ზომიერი რისკის არსებობის დროს, გახანგრძლივებული ანტიკოაგულაციური თერაპია (მკურნალობის შეწყვეტის ზუსტი თარიღის დაუგეგმავად) რეკომენდებულია 3 თვეზე მეტ ხანს. პაციენტებში, რომელთაც აქვთ სისხლდენის მაღალი რისკი, რეკომენდებულია მხოლოდ 3-თვიანი მკურნალობა.
მრავალი კვლევის დრს ცდილობდნენ პაციენტების ჯგუფების გამოყოფას, რომელთაც ჰქონდათ არაპროვოცირებული თრომბოემბოლია, მაგრამ არ იქნებოდა საჭირო მუდმივი პერორალური ანტიკოაგულაცია. არსებობს მყარი მტკიცებულება, რომ რეციდივის რისკი უფრო მაღალია პაციენტებში, რომელთა: სქესი-მამრობითია; დიაგნოზი-ფილტვის ემბოლია ან პროქსიმული ღრმა ვენების თრომბოზი (და არა წვივის თრომბი); ექოსკოპიური კვლევით ვლინდება ნარჩენი თრომბის ნიშნები; აქვთ D-დიმერის მაღალი დონე 3-6 თვიანი პერორალური ანტიგულაციის შემდეგ, ღრმა ვენების თრომბოზი არაპროვოცირებულია.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
[130]Mazzolai L, Aboyans V, Ageno W, et al. Diagnosis and management of acute deep vein thrombosis: a joint consensus document from the European Society of Cardiology working groups of aorta and peripheral circulation and pulmonary circulation and right ventricular function. Eur Heart J. 2018 Dec 14;39(47):4208-18. [Erratum in: Eur Heart J. 2018 Apr 14;39(15):1316.]
https://academic.oup.com/eurheartj/article-lookup/doi/10.1093/eurheartj/ehx003
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28329262?tool=bestpractice.com
შექმნილია რისკის შეფასების რამდენიმე მოდელი, მათ შორის DASH ქულათა სისტემა, ვენის პროგნოზული მოდელი და 'Men Continue და HER-DOO2' მოდელი.[159]Kyrle PA, Eichinger S. Clinical scores to predict recurrence risk of venous thromboembolism. Thromb Haemost. 2012 Dec;108(6):1061-4.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22872143?tool=bestpractice.com
ეს უკანასკნელი მოდელი გამოყოფს ქალთა ქვეჯგუფს, რომელთაც განმეორებითი ემბოლიის რისკი დაბალი აქვთ თავდაპირველი არაპროვოცირებული მოვლენის შემდეგ. გამოქვეყნებულია მოდელის პროსპექტული ვალიდაციის კვლევა.[160]Rodger MA, Le Gal G, Anderson DR; REVERSE II Study Investigators. Validating the HERDOO2 rule to guide treatment duration for women with unprovoked venous thrombosis: multinational prospective cohort management study. BMJ. 2017 Mar 17;356:j1065.
https://www.bmj.com/content/356/bmj.j1065.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28314711?tool=bestpractice.com
კიბოსთან დაკავშირებული ღრმა ვენების თრობოზი
კიბო წარმოადგენს ღრმა ვენების თრომბოზის პერსისტირებულ მაპროვოცირებელ ფაქტორს მანამდე, სანამ მისგან არ განიკურნება პაციენტი. ღრმა ვენების თრომბოზისა-DVT და აქტიური კიბოს დროს (აქტიური კიბო- კიბო, რომლის გამოც ტარდება აქტიური თერაპია ან პალიაცია), არსებობს განმეორებითი ვენური თრომბოემბოლიის-VTE ძალიან მაღალი რისკი. რეკომენდებულია უწყვეტი ანტიკოაგულაცია. გაიდლაინების მიხედვით, რეკომენდებულია ფაქტორი Xa-ის პერორული ინჰიბიტორი (მაგ. აპიქსაბანი, ედოქსაბანი, რივაროქსაბანი) ან დაბალმოლეკულური ჰეპარინი, თერაპიის სულ მცირე საწყისი 6 თვის განმავლობაში.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
[15]National Institute for Health and Care Excellence. Venous thromboembolic diseases: diagnosis, management and thrombophilia testing. Aug 2023 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng158
დაბალმოლეკულური ჰეპარინი LMWH უპირატესი აგენტია სისხლდენის მაღალი რისკის შემთხვევაში, განსაკუთრებით პაციენტებში გასტროინტესტინური ტრაქტის კიბოთი ან წამალთაშორისი ურთიერთქმედების დროს აპიქსაბანის, რივაროქსაბანის ან დაბიგატრანის გამოყენებისას. LMWH სასურველია მათთვის, ვისაც აქვს წამლისა და წამლის ურთიერთქმედება აპიქსაბანთან, რივაროქსაბანთან ან დაბიგატრანთან.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
[138]Ageno W, Vedovati MC, Cohen A, et al. Bleeding with apixaban and dalteparin in patients with cancer-associated venous thromboembolism: results from the Caravaggio study. Thromb Haemost. 2021 May;121(5):616-24.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33202447?tool=bestpractice.com
[161]Mai V, Tanguay VF, Guay CA, et al. DOAC compared to LMWH in the treatment of cancer related-venous thromboembolism: a systematic review and meta-analysis. J Thromb Thrombolysis. 2020 Oct;50(3):661-7.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32052314?tool=bestpractice.com
[162]Haykal T, Zayed Y, Deliwala S, et al. Direct oral anticoagulant versus low-molecular-weight heparin for treatment of venous thromboembolism in cancer patients: an updated meta-analysis of randomized controlled trials. Thromb Res. 2020 Oct;194:57-65.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32788122?tool=bestpractice.com
[163]Mulder FI, Bosch FTM, Young AM, et al. Direct oral anticoagulants for cancer-associated venous thromboembolism: a systematic review and meta-analysis. Blood. 2020 Sep 17;136(12):1433-41.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32396939?tool=bestpractice.com
სისხლდენის რისკი
როდესაც ფასდება სისხლდენა, გასათვალისწინებელია შემდგომი ფაქტორები:[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
>65 წლის ასაკი
სისხლდენის წინა ეპიზოდი
კიბო (განსაკუთრებით კუჭ-ნაწლავის კიბო DOAC-ებით)
თირკმლის უკმარისობა
ღვიძლის უკმარისობა
თრომბოციტოპენია
გადატანილი ინსულტი
შაქრიანი დიაბეტი
ანემია
ანტითრომბოციტული თერაპია
ანტიკოაგულანტების ცუდი კონტროლი
ფონური დაავადებები, რომლებიც ასუსტებენ ორგანიზმის შესაძლებლობებს
ახლახან ჩატარებულ ქირურგიულ ჩარევას
დაცემის ხშირი შემთხვევები
ალკოჰოლის ჭარბი მოხმარება
ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატების გამოყენება
უკონტროლო ჰიპერტენზია.
პაციენტებს, რომლებსაც არცერთი ეს რისკფაქტორი არა აქვს განიხილება დაბალი რისკის მქონედ; ერთი რისფაქტორი შეესაბამება საშუალო რისკს; და ორი ან მეტი რისკფაქტორი შეესაბამება მაღალ რისკს.
წინაგულოვანი ფიბრილაციის მქონე პაციენტებში გამოყენებული რისკის შეფასების მოდელები დადასტურებულად ზუსტი არ არის ღრმა ვენების თრომბოზის პაციენტებში გამოსაყენებლად. ვენური თრომბოლიისთვის სპეციფიკური რისკის შეფასების მოდელებზე მუშაობა ამჟამად მიმდინარეობს.
წამალთშორისი ურთიერთქმედებების გამო შეიძლება გაიზარდოს სისხლდენის რისკი. ინიცირებამდე განხილული უნდა იყოს როგორც ფარმაკოდინამიკური (მაგ. არასტეროიდული ანტიანთებითი საშუალებები, სელექციური სეროტონინის უკუმიტაცების ინჰიბიტორები), ისე ფარმაკოკინეტიკური (მაგ. ამიოდარონი, რიფამპიცინი) ურთიერთქმედებები.
ორსულობა
ანტიკოაგულაციის მკურნალობის ფაზა ორსულებში განსხვავებულია. ორსულობით გამოწვეული ვენური თრომბოემბოლიის დროს ანტიკოაგულაციის მკურნალობის ფაზა სულ მცირე 3 თვეს გრძელდება ან მშობიარობის შემდეგ 6 კვირის ფარგლებში, რომელიც უფრო ხანგრძლივია.[144]Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Thromboembolic disease in pregnancy and the puerperium: acute management. April 2015 [internet publication].
https://www.rcog.org.uk/globalassets/documents/guidelines/gtg-37b.pdf
[145]Linnemann B, Scholz U, Rott H, et al. Treatment of pregnancy-associated venous thromboembolism - position paper from the Working Group in Women's Health of the Society of Thrombosis and Haemostasis (GTH). Vasa. 2016;45(2):103-18.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27058796?tool=bestpractice.com
პოსტნატალურ პერიოდში ამ ფაზის დასრულების შემდეგ, გადაწყვეტილება მიიღება იმის მიხედვით, აპირებს თუ არა პაციენტი ძუძუთი კვების დაწყებას.
ასპირინი
თუ გადაწყვეტილება მიიღება გახანგრძლივებული ფაზის ანტიკოაგულაციის შეწყვეტა პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ არაპროვოცირებული პროქსიმალური DVT, ACCP გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევს ასპირინს (თუ უკუნაჩვენებია) განმეორებითი DVT-ის თავიდან ასაცილებლად.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
ასპირინის გამოყენების სარგებელი დაბალანსებული უნდა იყოს სისხლდენის რისკთან და მიღების გვერდით ეფექტებთან. თუმცა, ასპირინი არ უნდა ჩავთვალოთ გონივრულ ალტერნატივად პაციენტებში, რომლებსაც სურთ გახანგრძლივებული ანტიკოაგულაციის გაგრძელება, რადგან ასპირინი ბევრად ნაკლებად ეფექტურია. ასპირინის მიღების ჩვენებები, ყველა შემთხვევაში თავიდან უნდა შეფასდეს, მაშინ როდესაც პაციენტი წყვეტს ანტიკოაგულანტებით თერაპიას, რადგან შესაძლოა ის მოხსნილი იყო ანტიკოაგულანტების დანიშვნისას.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
გრადიენტური წინდები და ფიზიკური აქტივობა
გრადიენტური (ხარისხობრივი კომპრესია) გეტრები რეკომენდებული არ არის პოსტ-თრომბოზული სინდრომის პრევენციის მიზნით (ACCP გაიდლაინები). არ არსებობს მტკიცებულება იმისა, რომ მათი გამოყენება ამცირებს მორეციდივე DVT-ის რისკს.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
თუმცა, გეტრები სასარგებლოა ღრმა ვენების თრომბოზის მწვავე ან ქრონიკული პაციენტებისთვის,[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
[
]
What are the effects of compression stockings for prevention of post-thrombotic syndrome in adults with deep vein thrombosis?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1916/fullსწორი პასუხის ჩვენება
მწვავე DVT-ის მქონე პაციენტების ფეხზე ადრე აყენება მიჩნეულია უსაფრთხოდ. ის ნამდვილად არ ამძიმებს ფეხის სიმპტომებს პაციენტებში, რომელთაც ანამნეზში თრომბოზი აქვთ და შეიძლება ხელი შეუწყოს პოსტ-თრომბოზული სინდრომის შემცირებას.[164]Kahn SR, Shrier I, Kearon C. Physical activity in patients with deep venous thrombosis: a systematic review. Thromb Res. 2008;122(6):763-73.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18078981?tool=bestpractice.com
[165]Romera-Villegas A, Cairols-Castellote MA, Vila-Coll R, et al. Early mobilisation in patients with acute deep vein thrombosis does not increase the risk of a symptomatic pulmonary embolism. Int Angiol. 2008 Dec;27(6):494-9.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19078912?tool=bestpractice.com
[166]Aissaoui N, Martins E, Mouly S, et al. A meta-analysis of bed rest versus early ambulation in the management of pulmonary embolism, deep vein thrombosis, or both. Int J Cardiol. 2009 Sep 11;137(1):37-41.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18691773?tool=bestpractice.com
[167]Anderson CM, Overend TJ, Godwin J, et al. Ambulation after deep vein thrombosis: a systematic review. Physiother Can. 2009 Summer;61(3):133-40.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2787576
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20514175?tool=bestpractice.com
სისხლდენიანი პაციენტები
ქვემო ღრუ ვენის ფილტრის (IVC) გამოყენება რეკომენდებულია მწვავე პროქსიმალური DVT-ის მქონე პაციენტებში (მაგ., დიაგნოზირებული წინა 1 თვეში), რომლებსაც აქვთ ანტიკოაგულაციური თერაპიის უკუჩვენება (ანტიკოაგულაციის აბსოლუტური უკუჩვენებები მოიცავს აქტიურ დიდ სისხლდენას, მძიმე თრომბოციტოპენიას, მაღალი სისხლდენის რისკი, ცენტრალური ნერვული სისტემის დაზიანება).[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
[130]Mazzolai L, Aboyans V, Ageno W, et al. Diagnosis and management of acute deep vein thrombosis: a joint consensus document from the European Society of Cardiology working groups of aorta and peripheral circulation and pulmonary circulation and right ventricular function. Eur Heart J. 2018 Dec 14;39(47):4208-18. [Erratum in: Eur Heart J. 2018 Apr 14;39(15):1316.]
https://academic.oup.com/eurheartj/article-lookup/doi/10.1093/eurheartj/ehx003
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28329262?tool=bestpractice.com
ACCP გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევს IVC ფილტრების გამოყენებას ანტიკოაგულაციის გარდა პაციენტებში ფეხის მწვავე DVT-ით.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
IVC ფილტრების არსებობა ხანგრძლივი პერსპექტივაში ასოცირებულია ფეხის DVT-ს განმეორების გაორმაგებულ რისკთან. არ არსებობს მტკიცებულებები, რომ ფილტრის არსებობა IVC-ში შორეულ პერსპექტივაში თავისთავად წარმოადგენს ორალური ანტიკოაგულანტების გამოყენების ჩვენებას. თუმცა, IVC-ში ფილტრის არსებობა უნდა განიხილებოდეს როგორც რისკ ფაქტორი, რომელიც ხანგრძლივ პერსპექტივაში ზრდის DVT-ს განმეორების ალბათობას. როგორც კი სისხლდენა შეწყდება, პაციენტი შეიძლება თავიდან შეფასდეს ანტიკოაგულანტების დასაწყებად და IVC ფილტრის ამოსაღებად.[130]Mazzolai L, Aboyans V, Ageno W, et al. Diagnosis and management of acute deep vein thrombosis: a joint consensus document from the European Society of Cardiology working groups of aorta and peripheral circulation and pulmonary circulation and right ventricular function. Eur Heart J. 2018 Dec 14;39(47):4208-18. [Erratum in: Eur Heart J. 2018 Apr 14;39(15):1316.]
https://academic.oup.com/eurheartj/article-lookup/doi/10.1093/eurheartj/ehx003
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28329262?tool=bestpractice.com
ფარმაკოქიმიური ან კათეტერ-მიმართული თრომბოლიზისი
კათეტერის გამოყენების და ფარმაკომექანიკური ჩარევების მიზანია, ღრმა ვენების თრომბოზის ალაგების დაჩქარება ინვაზიური მეთოდებით, რომლების საშუალებითაც იშლება არსებული თრომბი (ანტიკოაგულაციური თერაპია არ ხსნის ამ თრომბებს, განკურნება პაციენტის ორგანიზმის თრომბოლიზურ პროცესებზეა დაფუძნებული). ფეხის მწვავე DVT-ის მქონე პაციენტებში, ACCP გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევენ მხოლოდ ანტიკოაგულაციას ინტერვენციულ (თრომბოლიზურ, მექანიკურ ან ფარმაკომექანიკურ) თერაპიასთან შედარებით.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
ACCP აღიარებს, რომ პაციენტებში ძალიან მძიმე, კიდურებისთვის საშიში DVT-ით (მაგ. ფლეგმაზია cerulea dolens ან საფრთხის ქვეშ მყოფი ვენური განგრენა), თრომბის უფრო სწრაფად მოხსნის სარგებელი შეიძლება აღემატებოდეს ზიანის რისკს. თუმცა, ACCP გაიდლაინები არ იძლევა კონკრეტულ რეკომენდაციებს ამ პაციენტებში კათეტერით მიმართული ან ფარმაკომექანიკური თრომბოლიზის გამოყენების შესახებ.
კოქრეინის ერთმა მიმოხილვამ, რომელიც ადარებს თრომბოლიზური თრომბის მოცილების და ანტიკოაგულაციის ეფექტებს მხოლოდ ანტიკოაგულაციასთან, ქვედა კიდურის მწვავე DVT-ის მქონე ადამიანების მენეჯმენტისთვის, აღმოაჩინა, რომ თრომბოლიზის შემდეგ თრომბების სრული დაშლა უფრო ხშირად ხდებოდა და პოსტ-თრომბოზული სინდრომის (PTS) სიხშირე იშვიათი იყო. მცირდება მკურნალობიდან 5 წლამდე. თრომბოლიზისი დაკავშირებული იყო სისხლდენის მომატებულ რისკთან, მაგრამ ეს მეტწილად გვხვდებოდა უფრო ძველ კვლევებში და რისკი მცირდებოდა დროთა განმავლობაში. აღმოჩნდა, რომ თრომბოლიტიკების სისტემურ და ინტრავენურ შეყვანას აქვს ერთიდაიგივე ეფექტი მიმოხილვამ ასევე არ აღმოაჩინა მტკიცებულება იმისა, რომ თრომბის პოზიცია ფეხის შიგნით გავლენას ახდენდა PTS-ის განვითარების ალბათობაზე.[168]Broderick C, Watson L, Armon MP. Thrombolytic strategies versus standard anticoagulation for acute deep vein thrombosis of the lower limb. Cochrane Database Syst Rev. 2021 Jan 19;(1):CD002783.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD002783.pub5/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33464575?tool=bestpractice.com
თუმცა, ადრე ჩატარებულმა სისტემურმა მიმოხილვამ და მეტა-ანალიზმა არ გამოავლინა თრომბოლიზის სარგებელი არც ილიოფემორალური და არც ფემოროპოპლიტალური DVT-სთვის.[169]Mastoris I, Kokkinidis DG, Bikakis I, et al. Catheter-directed thrombolysis vs. anticoagulation for the prevention and treatment of post-thrombotic syndrome in deep vein thrombosis: an updated systematic review and meta-analysis of randomized trials. Phlebology. 2019 Dec;34(10):675-82.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30871438?tool=bestpractice.com
ანტიკოაგულანტები მორეციდივე ვენური თრომბოემბოლიის დროს
მორეციდივე თრომბოემბოლია იშვიათია პაციენტებში, რომლებიც თერაპიული დოზებით იღებენ ანტიკოაგულანტებს, გარდა კიბოს შემთხვევისა (დაბალმოლეკულური ჰეპარინის შემთხვევაში რეციდივის რისკი თერაპიის დროს არის 7-9%).[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
[17]Konstantinides SV, Meyer G, Becattini C, et al. 2019 ESC guidelines for the diagnosis and management of acute pulmonary embolism developed in collaboration with the European Respiratory Society (ERS). Eur Heart J. 2020 Jan 21;41(4):543-603.
https://academic.oup.com/eurheartj/article/41/4/543/5556136
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31504429?tool=bestpractice.com
[170]Posch F, Königsbrügge O, Zielinski C, et al. Treatment of venous thromboembolism in patients with cancer: a network meta-analysis comparing efficacy and safety of anticoagulants. Thromb Res. 2015 Sep;136(3):582-9.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7311195
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26210891?tool=bestpractice.com
პულმონური ემბოლიის დადასტურების მცდელობის პარალელურად, გასათვალისწინებელია ანტიკოაგულანტებით მკურნალობაზე დამყოლობა ან თანმდევი ავთვისებიანი მდგომარეობა და ნებისმიერი იმ მედიკამენტის არსებობა, რომელიც ანტიკოაგულანტის ეფექტს დათრგუნავს.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
კლინიკური ფარმაკოლოგიის ამერიკის კოლეჯის გაიდლაინებით, რეკომენდებულია დროებით დაბალმოლეკულურ ჰეპარინზე გადასვლა (სულ მცირე ერთი თვით) იმ პაციენტებში, რომლებიც ნამდვილად მკურნალობენ სხვა ანტიკოაგულანტით (ან თერაპიული ფარგლების დაცვით K ვიტამინის ანტაგონისტების შემთხვევაში).[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com
დაბალმოლეკულური ჰეპარინის დოზა უნდა გაიზარდოს იმ პაციენტებში, რომელთაც აქვთ მორეციდივე პულმონური ემბოლია და, რომლებიც დაბალმოლეკულურ ჰეპარინს იღებდნენ.[14]Stevens SM, Woller SC, Baumann Kreuziger L, et al. Executive summary: antithrombotic therapy for VTE disease: second update of the CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2021 Dec;160(6):2247-59.
https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(21)01507-5/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34352279?tool=bestpractice.com