წელის დისკოგენური ტკივილი

მიმოხილვა 
თეორია 
დიაგნოზი 
მართვა 
მეთვალყურეობა 
წყაროები 

ენდეთ მითითებებს

ebpracticenet პრიორიტეტი მიანიჭეთ ჩამოთვლილ ადგილობრივ გაიდლაინებს:

Klinische richtlijn rond lage rugpijn en radiculaire pijnავტორი: KCEბოლო გამოქვეყნება: 2018Guide de pratique clinique pour les douleurs lombaires et radiculairesავტორი: KCEბოლო გამოქვეყნება: 2018

დისკოგენური წელის ტკივილი უკიდურესად კომპლექსური მულტიფაქტორული პრობლემაა, რომელიც კლინიცისტისთვის დიაგნოსტიკურ და სამკურნალო ამოცანას წარმოადგენს. პათოლოგიის, პაციენტის მოლოდინების და მკურნალობის მიზნების კარგად გაგება აუცილებელია პროცესის დასაწყისში.

პაციენტები, რომლებსაც დისკის დეგენერაციული დაავადების ადრეული სტადია აქვთ (ანუ აქვთ ადრეული ცვლილებები ან საერთოდ არ აქვთ ცვლილებები), ჩვეულებრივ კარგად პასუხობენ კონსერვატიულ მკურნალობაზე. პაციენტების უმრავლესობის მდგომარეობა დისკოგენური წელის ტკივილის მწვავე გამწვავებებით გაუმჯობესდება 4 კვირაში.[96] პაციენტების დაახლოებით 90%-ს სიმპტომები გაუვლის 3 თვეში მკურნალობის შედეგად ან მის გარეშე.[4] წელის არეში ქრონიკული ტკივილი და მასთან დაკავშირებული შრომისუუნარობა წელის არეში ტკივილის (LBP) მწვავე ეპიზოდების მქონე ადამიანების მხოლოდ მცირე ნაწილს (5%) უვითარდებათ.[97]

რეკომენდებულია ქირურგთან გაგზავნა, როდესაც არაქირურგიული მეთოდები არაეფექტურია. წარმატებული ქირურგიული მკურნალობა ძლიერ დამოკიდებულია ქირურგიული პათოლოგიის იდენტიფიკაციაზე და სპეციფიკური ტკივილის წარმომქმნელების იდენტიფიცირებაზე, რაც შესაძლოა დაემორჩილოს ქირურგიულ მკურნალობას.

მანამდე არსებული წელის ქრონიკული ტკივილის მწვავე გამწვავებების დროს კლინიცისტმა უნდა მოიძიოს მწვავე სიმპტომების გამომწვევი მიზეზი. მნიშვნელოვანია დისკის ანთების მწვავე სიმპტომების სხვა გამომწვევების გამორიცხვა.

გადაუდებელი ნევროლოგიური მდგომარეობები

ცხენის კუდის სინდრომის სავარაუდო დიაგნოზი საჭიროებს პაციენტის სასწრაფოდ მიმართვას საავადმყოფოში. CES მოიცავს შორისის (პერინეალურ) ანესთეზიას, სფინქტერის დისფუნქციას, შარდის ბუშტის შეკავებას და ფეხების სისუსტეს. სპინალური არხის გადაუდებელი დეკომპრესია აუცილებელია სიმპტომების დაწყებიდან 48 საათში.

ნერვის ფესვის მტკივნეული დეფიციტი (მოტორული დეფიციტი ტკივილით იმავე დერმატომში) დისკის აშკარა კომპრესიის დროს ექვემდებარება ქირურგიას. ის უნდა განვასხვავოთ მტკივნეული ნერვის დეფიციტისგან (მაგ: უმტკივნეულო დაკიდებული ფეხი) და პერიფერიული ნერვის დაზიანებისგან.

ფარმაკოლოგიური მკურნალობა

წელის ტკივილის მედიკამენტოზური მკურნალობისას შეიძლება ტოპიკური ან პერორალური ანალგეზია იყოს განხილული.

ადგილობრივი გაუტკივარება

მწვავე სიმპტომები შეიძლება ადგილობრივი ანალგეზიით იმართოს.[98] კაფსაიცინი შლის P ნივთიერების ადგილობრივ მარაგს, რომელიც ჩართულია ტოქსინების სტიმულაციის მართვაში.[99] ტოპიკური არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატები (NSAID) სასარგებლოა ისეთი ტკივილის დროს, რომელიც შესაძლოა კუნთებიდან იყოს წამოსული. [ ] შეზღუდული ლოკალური აბსორბცია ხელს უწყობს იმ სიმპტომების მკურნალობას, რომლებიც ჩნდება პერიარტიკულური სტრუქტურებიდან, ხოლო სისტემური აბსორბცია სამკურნალო პრეპარატის ინტრაკაფსულურ სტრუქტურებში მიწოდებას უზრუნველყოფს.[100] ტოპიკური გამოყენების შემდეგ არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატის კონცენტრაცია არის <5%, ვიდრე პერორალური არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატის გამოყენების შემთხვევაში და, შესაბამისად, არის ნაკლებად ეფექტური. ამასთანავე, ადგილობრივი არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატების გამოყენებამ შესაძლოა სისტემური გვერდითი მოვლენების განვითარება პოტენციურად შეზღუდოს.[100]

პერორალური გაუტკივარება

პარაცეტამოლი ხშირად გამოიყენება მსუბუქი ან ზომიერი ტკივილის დროს, რადგანაც ის უფრო სარგებლიანია უსაფრთხოების თვალსაზრისით, ვიდრე NSAID-ები.[101] თუმცა, მხოლოდ პარაცეტამოლით, როგორც პირველი რიგის მედიკამენტით, წელის ტკივილის მართვა დიდი ბრიტანეთის გაიდლაინებით რეკომენდებული არ არის.[65]

პერორალური NSAID-ები ხშირად გამოიყენება და ეფექტურია სიმპტომების მოსახსნელად პაციენტებში, რომლებსაც ქონდათ მწვავე LBP.[102] [ ] არცერთი NSAID ცალკეული წარმომადგენელი სხვაზე ეფექტურად მიჩნეული არ არის.[103] NSAID უნდა გამოვიყენოთ მხოლოდ შეზღუდული დროით (არაუმეტეს 3 თვისა). კუჭის დაცვა პროტონების ტუმბოს ინჰიბიტორით უნდა უზრუნველვყოთ პაციენტებში, რომლებიც გახანგრძივებულ NSAID მკურნალობას გადიან, განსაკუთრებით თუ ისინი კუჭნაწლავიდან სისხლდენის მაღალი რისკის ქვეშ იმყოფებიან (მაგ: ხანდაზმულები).[65]

ოპიოიდური ანალგეტიკები გონივრულად შეიძლება იყოს გამოყენებული პაციენტებთან მძიმე მწვავე, ქმედუუნარობის გამომწვევი ტკივილით, რომელიც პარაცეტამოლით და/ან ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატებით ვერ კონტროლდება (ან ნაკლებად სავარაუდოა გაკონტროლდეს).[65] თუ არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო მედიკამენტები უკუჩვენებია, ან პაციენტს მათ მიმართ აუტანლობა აქვს, შესაძლებელია სუსტი ოპიოიდის (პარაცეტამოლთან ან მის გარეშე) დანიშვნა იქნას განხილული.[65]

ოპიოიდური მედიკამენტები არ უნდა გამოვიყენოთ წელის ქვედა ნაწილის ქრონიკული ტკივილის დროს.[65][104]

მიორელაქსანტები

კუნთების რელაქსანტები, როგორიცაა დიაზეპამი, გამოიყენება მწვავე LBP-ს ხანმოკლე მოხსნისთვის; თუმცა, მათი გამოყენება უნდა მოხდეს სიფრთხილით გვერდითი ეფექტების რისკის გამო (პირველადი სედაცია) და დამოკიდებულება. [105]

ანტიდეპრესანტები

ანტიდეპრესანტები უფრო ხშირად გამოიყენება ქრონიკული LBP-თვის. კვლევებმა აჩვენა, რომ ტრიციკლური ანტიდეპრესანტები იწვევს სიმპტომების დაქვეითებას, ხოლო სელექტიური სეროტონინის უკუმიტაცების (SSRIs) ინჰიბიტორები კი არა.[106] ამიტრიპტილინი სასარგებლოა ძილის ხარისხის გასაუმჯობესებლად და მოქმედებს ნეიროპათიურ ტკივილზე . მტკიცებულებების ნაკლებობის გამო, აშშ-ის გზამკვლევი არ იძლევა რეკომენდაციას ამიტრიპტილინის გამოყენების შესახებ რადიკულოპათიით მიმდინარე ლუმბური დისკის თიაქრის სამკურნალოდ.[64]

სეროტონინის სელექტიური უკუმიტაცების ინჰიბიტორები, სეროტონინ-ნორადრენალინის უკუმიტაცების ინჰიბიტორები ან ტრიციკლური ანტიდეპრესანტები წელის ტკივილის მართვის მიზნით დიდ ბრიტანეთში რეკომენდებული არ არის.[65]

გაბაპენტინი ან პრეგაბალინი

გარკვეული მტკიცებულებების თანახმად, გაბაპენტინმა და პრეგაბალინმა შესაძლოა მოხსნას ტკივილი და გააუმჯობესოს სიცოცხლის ხარისხი პაციენტებში ქრონიკული რადიკულური ტკივილით, თუმცა ეს მიდგომა წინააღმდეგობრივია.[107][108][109] პრეგაბალინი უკეთესი დამყოლობა და უკეთესი ბიოშეღწევადობა ახასიათებს, ვიდრე გაბაპენტინს.

გაბაპენტინოიდები და ანტიკონვულსანტები (კრუნჩხვის საწინააღმდეგო მედიკამენტები) წელის ტკივილის სამართავად დიდ ბრიტანეთში რეკომენდებული არ არის.[65] აშშ-ის გზამკვლევი არასაკმარისი მტკიცებულების გამო არ იძლევა რაიმე რეკომენდაციას გაბაპენტინის გამოყენებასთან დაკავშირებით რადიკულოპათიით მიმდინარე წელის დისკის თიაქრის სამკურნალოდ.[64]

ფიზიოთერაპია

მწვავე LBP-ს სამკურნალოდ რეკომენდებულია აქტიურობა, ნაცვლად საწოლში წოლისა.[110][111] პაციენტების განათლება მსუბუქი პოზიციების, ვარჯიშის და აწევის სწორ ტექნიკასთან დაკავშირებით აუმჯობესებს პაციენტის ხანმოკლე და საშუალო ხანგრძლივობის გამოსავალს.[64][112][113]

აქსიალური სიმპტომები კუნთოვანი წარმოშობისაა და შესაბამისად მასზე გავლენას მოახდენს ფიზიოთერაპია. გამაძლიერებელმა ვარჯიშებმა (მუცლის კედლის და წელის კუნთებისთვის) დადებითი გავლენა იქონია პაციენტებზე, რომლებსაც აქსიალური ტკივილი ქონდათ.[114] თუმცა, ვარჯიშების ხანგრძლივობა განსჯის საგანია, სავარჯიშო პროგრამების გამოყენება ყველაზე ეფექტურია ქვემწვავე (2-6 კვირის შემდეგ) და ქრონიკული დაავადებების დროს. ბევრი სავარჯიშო რეჟიმი იქნა გამოყენებული. მაკკენზის მეთოდი არის თერაპევტის მიერ მართული შეფასების სისტემა, პაციენტების კატეგორიზაცია და სპეციფიკური ვარჯიშების დანიშვნა.[115] მაკკენზის მეთოდი უკეთეს სწრაფ შედეგებს იძლეოდა, ვიდრე არასპეციფიკური, ზოგადი გაიდლაინები და უტოლდებოდა გაძლიერების და სტაბილიზაციის პროტოკოლების შედეგებს.[115][116]

სპინალური მანიპულაციები მწვავე LBP-ს მკურნალობაში ფიზიოთერაპიის ექვივალენტურია.[117][118]

სხვადასხვა ინტერფერენციული სისტემის და სტიმულატორების გამოყენება შესაძლოა სასრგებლო იყოს მწვავე და ქრონიკული რადიკულური ტკივილის სიმპტომებისთვის; თუმცა, მათი გამოყენება საკამათოა.[119][120]

ფიქსაციის გამოყენება LBP-ის პრევენციის ან მკურნალობის სახით არაეფექტურია.[121] წარსულში LBP-ს სამკურნალოდ გამოიყენებოდა დაჭიმვითი თერაპია. თუმცა, ბოლო კვლევებმა ინაქტიური (წოლითი რეჟიმით) მკურნალობის ეფექტურობა არ დაადასტურეს.[122][123]

ალტერნატიული მკურნალობა

როგორც ჯანდაცვის სისტემებში, ისე ალტერნატიული მკურნალობის სახით მკურნალობის სხავადსხვა ფორმა შეიძლება იყოს გამოყენებული.

შესაძლოა გამოყენებულ იქნას არაფარმაკოლოგიური მკურნალობა (მაგ: აკუპუნქტურა, აკუწნევა და იოგა).[119][124]

საინექციო თერაპიის არჩევანი

ნერვის ფესვის სელექტიური ბლოკერები

რადიკულური სიმპტომების გამომწვევ ანთებას მსუბუქი ან ზომიერი კომპრესიით შესაძლოა ვუმკურნალოთ ნერვის ფესვის სელექტიური ბლოკერებით.
ეს კეთდება რადიოლოგიური მართვით ნერვის ფესვის ახლოს ხერხემალში ნემსის მოთავსებით. შემდეგ შეყავთ ხანგრძლივად მოქმედი ადგილობრივი ანესთეტიკი ადგილობრივად მოქმედი კორტიკოსტეროიდებით ან მის გარეშე.

ეპიდურული ინექცია

სხვადასხვა დონეზე ბილატერალური პათოლოგიით განპირობებულ რადიკულურ ტკივილს შესაძლოა ეფექტურად ვუმკურნალოთ ხანგრძლივ-მოქმედი ადგილობრივი ანესთეტიკის შეყვანით ადგილობრივად მოქმედი კორტიკოსტეროიდებით ან მის გარეშე.
მტკიცებულებები გვირჩევს, რომ ეპიდურული ინექციები (კაუდალური, ტრანსფორამინალური და ლუმბური ინტერლამინარული გზების გამოყენებით) განაპირობებს რადიკულიტის და დისკის თიაქრის შემდგომ განვითარებული ქრონიკული ტკივილის შემსუბუქებას მოკლე და/ან გრძლვადიანად .[64][125][126][127][128][129][130] გართულებებს მიეკუთვნება, თუმცა იშვიათია პარაპლეგია, რომელიც მალთაშუა ხვრელების გამავლობის და რადიკულომედულარული არტერიის დაზიანებას უკავშირდება.[127][131] სპინალური სტენოზის შედეგად განვითარებული ტკივილის, დისკის თიაქრის გარეშე განვითარებული აქსიალური ტკივილის და პოსტოპერაციული სინდრომის მოსახსნელად ეპიდურული ინექციის გამოყენების თაობაზე საშუალო ხარისხის მტიცებულებები იქნა მიღებული.
კოხრეინის ერთ-ერთმა მიმოხილვამ აჩვენა, რომ ლუმბოსაკრალური წელის ტკივილის დროს კორტიკოსტეროიდების ეპიდურული ინექცია ფეხის ტკივილს და ქმედუუნრობის რისკს ამცირებს.[132] ამასთან, მკურნალობის ეფექტი მცირე იყო, ძირითადად ვლიდნებოდა ხანმოკლე მონიტორინგის დროს და პაციენტის და ექიმის მიერ კლინიკურად მნიშვნელოვნად შეიძლება არ ჩათვლილიყო.[132]
ამერიკის ნევროლოგიის აკადემიამ შეაფასა ეპიდურული კორტიკოსტეროიდების ინექციების გამოყენება რადიკულური ლუმბოსაკრალური ტკივილის მქონე პაციენტების მკურნალობისას, ისინი გვირჩევენ, რომ ტკივილი შეიძლება შემსუბუქდეს მოკლე ვადაში (ინექციიდან 2-6 კვირაში), მაგრამ არ ახდენს არანაირ გავლენას საშუალოდ დაქვეითებულ ფუნქციაზე. ნაჩვენებია ქირურგიული ჩარევის შემთხვევაში ან 3 თვეზე მეტი ხანგრძლივობის ტკივილის გრძელვადიან პერიოდით შემსუბუქების მიზნით. რუტინული გამოყენება არ არის რეკომენდებული პაციენტებისთვის რადიკულარული ლუმბოსაკრალური ტკივილით.[133]
ეს ინექცია შესაძლებელია გაკეთდეს როგორც მალთაშუა ხვრელში, ასევე სპინალურ არხშიც. სპინალურ არხში ინფილტრაცია შეიძლება მიღწეული იყოს ლუმბური გზით (უკანა მყესების მეშვეობით), ტრანსფორამინალურად (ეპიდურული სივრცით, კონკრეტული ნერვულ ფესვის გზით) ან კუდალური გზით (საკრალური ხვრელის მეშვეობით).[64]
მართალია ეპიდურულად სტეროიდების ინექცია უფრო ეფექტურია, ვიდრე გაბაპენტინის, თუმცა მიღებული შედეგის მიხედვით განსხვავება მცირე და დროებითია.[134]
2012 წელს აშშ-ში ცნს-ის სოკოვანი ინფექციის აფეთქება დაფიქსირდა პაციენტებში, რომლებსაც ერთ ფარმაკოლოგიურ საწარმოში დამზადებული კონსერვანტებისგან თავისუფალი მეთილპრედნიზოლონის აცეტატის ეპიდურული ან პარასპინალური ინექციები გაუკეთდათ.[135] ასეთი შემთხვევები ძლიერ იშვიათია, თუმცა ხაზგასასმელია, რომ თუ შეყვანის ეს გზა გამოიყენება მედიკამენტების მომზადებისას და შეყვანისას საჭიროა მაღალი სტანდარტების დაცვა.

ფასეტის სახსრის ბლოკადა

ფასეტოგენური ტკივილი მარტივად გამოსავლენი კლინიკური ნიშანია. სიმპტომებს მიეკუთვნება წელის აქსიალური ტკივილი და ბარძაყის უკანა ნაწილის ტკივილი (რომელიც როგორც წესი მუხლს გადაეცემა). ხანგრძლივმოქმედი ადგილობრივი ანესთეტიკის შეყვანით, ადგილობრივად მოქმედი კორტიკოსტეროიდით ან მის გარეშე, შესაძლოა შეფასდეს რამდენად ტკივილი ნამდვილად ფასეტის სახსრიდანაა წამოსული.
ინექცია შეიძლება გაკეთდეს მედიალური ტოტის გარშემო, სადაც ის კვეთს განივი მორჩის ზედა მედიალურ ნაწილს, ან ის შესაძლოა იყოს სახსარშიდა. პირველი მათგანი უფრო ზუსტი ჩარევაა. ფასეტის სახსარს აქვს ორდონიანი ინერვაცია; შესაბამისად ზედა დონეზეც უნდა განხორციელდეს ინექცია.
სპინალური ინექციები არ არის რეკომენდებული წელის მსუბუქი ტკივილის სამკურნალოდ გაერთიანებულ სამეფოში ან აშშ-ში.[65][136]
საწყის ეტაპზევე სწორი მიდგომის თვალსაზრისით (GIRFT), წელის ტკივილის მოსახსნელად სპინალური სერვისების ანგარიშის მიხედვით რეკომენდებულია ხანმოკლედ შემამსუბუქებელი ინექციები ხანგრძლივი ფიზიკური და ფსიქოლოგიური რეაბილიტაციის პროგრამებით ჩანაცვლდეს.[137]

ფასეტის რიზოლიზისი

თუ აქსიალური წელის ტკივილი გრძელდება 3 თვეზე მეტ ხანს და პაციენტს მწვავე ტკივილის დროს ფასეტის ბლოკადაზე დადებითი რეაქცია აქვს, მასთან ფასეტურ ტკივილზე რადიოსიხშირით აბლაციამ შეიძლება ხანგრძლივი ეფექტი მოგვცეს, თუმცა მისი მიზნობრივი ეფექტურობა დაუზუსტებელია.[138][139]

ქირურგიული მკურნალობა

ნერვის დეკომპრესია

ნერვის ფესვის და ნერვის სტრუქტურების დეკომპრესია ქირურგიული ჩარევის მნიშვნელოვანი ნაწილია პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ მწვავე და ქრონიკული რადიკულური ტკივილი.[64]
ქვედა სასახსრე მორჩის ნაწილის მოცილება, ქვედამორჩის ჭრის ქვეშ, ან ყველა დეგენერაციული ფასეტის სახსრის მოცილება სუბარტიკულური დეკომპრესიის და პოტენციური ტკივილის წყაროების მოცილების უმჯობესი საშუალებაა.
დისკის სიმაღლის მოსამატებლად და ხვრელის გასახსნელად სხეულებს შორის ტრანსპლანტანტის ჩასმით შესაძლებელია არაპირდაპირი დეკომპრესია განხორციელდეს.

სპინალური შერწყმა

სპონდილოდეზის კლინიკური ჩვენებაა: კონსერვატიული მკურნალობის წარუმატებლობა, გახანგრძლივებული ქრონიკული ტკივილი, შრომის უნარის დაკარგვა 1 წელზე მეტ ხანს და დისკის მძიმე დეგენერაცია, რომელიც მაგნიტურ-რეზონანსულ კვლევაზე 1 ან 2 მალის დონეზე გამოვლინდება.[140][141] თუმცა, ვინაიდან LBP განსხვავებული ბუნების შეიძლება იყოს, სპინალური შერყმის წარმატებული გამოსავალი კი მწირია, ქვეყნების და ქირურგების მიხედვით ამ ოპერაციის ჩვენებები განსხვავებულია.[142] მკვეთრად გამოხატული არასტაბილური პათოლოგიის (სპონდილოზი, ისთმური სპონდილოლისთეზი არასტაბილობით, ფასეტის ართროპათია დეგენერაციული სპონდილოლისთეზით) დროს შესაძლოა ფიზიოთერაპიამ შედეგი სწრაფად (6 თვეში) მოგვცეს, მანამ სანამ ქირურგიული ჩარევის საკითხი დადგება.
რადიკულოპათიის შემთხვევებში სიმპტომების 6 თვეზე მეტად გახანგრძლივება ცუდ კლინიკურ გამოსავალთან ასოცირდება.[143] მსგავსი შედეგები სპინალური სტენოზით დაავადებულ პაციენტებშიც აღინიშნა. მათთან სიმპტომების 12 თვეზე ნაკლები პერიოდით არსებობისას მკურნალობა უმჯობეს კლინიკურ გამოსავალთან ასოცირდება.[144] სიმპტომური სპონდილოზის სამკურნალოდ ქირურგიული ტექნიკის სისტემატიურმა მიმოხილვამ ათლეტებში აჩვენა, რომ მათი 84% ოპერაციიდან 5-12 თვეში უბრუნდება სპორტულ აქტივობას.[145]
პაციენტის პრობლემების, მოლოდინების, ცხოვრების სტილის და ნებისმიერი ფუნქციური მაჩვენებლის შეფასება შესაძლებელია სხვადასხვა ვალიდური ქულებრივი სისტემით (ODI, როლანდ მორისი, SF 36, ნოტინგჰემის ჯანმრთელობის პროფილი, ტკივილის ქულები, ტკივილის დიაგრამები, ზანგი/MSPQ). ნებისმიერი ქირურგიული ჩარევის წინ მნიშვნელოვანია შეუსაბამო ქცევის ვოდელის ნიშნების მიხედვით შეფასება.[146][147] ეს უნდა განვიხილოთ კვლევის შედეგებთან და სავარაუდო პათოლოგიის გამომწვევ სიმპტომებთან ერთად. კარგი ქირურგიული გამოსავლისთვის მნიშვნელოვანია ამ ნიშნების შეფასებისას კლინიცისტი მივიდეს დასკვნამდე, რომ სპინალური შერწყმა პაციენტისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია.
სპინალური შერწყმის ძირითადი მიზანი ოპერაციის შემდგომ პერიოდში მტკივნეულ ლუმბალურ სეგმენტში სეგმენტური მოძრაობის პრევენციაა. ამგვარად, ეს პროცედურა ყველაზე შესაბამისია პაციენტებისთვის, რომლებსაც აქვთ სპინალური არასტაბილობა (ტრავმა, სიმსივნე, ინფექცია, დეფორმაცია და მალთაშორისი დისკის დაავადება). დისკის დეგენერციული დაავადების არსებობისას მნიშვნელოვანი არასტაბილობის გარეშე, სპინალური შერწყმის გამოყენება ეფუძნება იმის აღქმას, რომ ნებისმიერი მოძრაობის პრევენცია მტკივნეულ დისკზე ან დისკის მოცილება და მოძრავი სეგმენტის შერწყმა შეაჩერებს დაავადების პროგრესს და მოხსნის ტკივილს.[148][149]
სპონდილოდეზის დროს შერწყმული სეგმენტებისთვის ყველაზე ხშირად ტრანსპლანტანტი გამოიყენება. ტრანსპლანტანტი თავსდება პოსტეროლატერალურ ხვრელში ან მალების სხეულებს შორის, სივრცის ამოჭრის და დაბოლოების ფირფიტების მომზადების შემდეგ (სტრუქტურული საყრდენით ან მის გარეშე). ძვლის მორფოგენული ცილები გამოიყენებოდა შერწყმის სიჩქარის გასაუმჯობესებლად.
ხერხემლის წელის ნაწილში სპონდილოდეზის სხვადასხვა ტექნიკა შემუშავდა: პოსტეროლატერალური სპონდილოდეზი (ტრანსპედიკულური ხრახნით ან მის გარეშე), წელის უკანა სხეულთაშორისი სპონდილოდეზი (PLIF), ტრანსფორამინული სხეულთაშორისი სპონდილოდეზი (TLIF) და წელის წინა სხეულთაშორისი სპონდილოდეზი (ALIF). ზოგადად, შესაბამისი ინსტრუმენტების ხელმისაწვდომობამ გაზარდა სპონდილოდეზის მაჩვენებელი, თუმცა გართულებების მაჩვენებლის ზრდის, სისხლის დაკარგვის და ოპერაციის დროის გაზრდის ხარჯზე.[142][150] შერწყმის ყველა ტექნიკა არასასურველი გვერდითი მოვლენების გარეშე, ნაკლებად მოთხოვნადი ქირურგიული ტექნიკის გამოყენების პირობებში, ამცირებს ტკივილს და უუნარობას.[150][151][152][Figure caption and citation for the preceding image starts]: სპონდილოლისთეზი: მოხრის/გაშლის ჭრილებიექიმი ნ. ქუირაიშის კოლექციიდან [Citation ends].[Figure caption and citation for the preceding image starts]: პრეოპერაციული მრტ საგიტალური T2 ჭრილისთვისექიმი ნ. ქუირაიშის კოლექციიდან [Citation ends].[Figure caption and citation for the preceding image starts]: ინტრაოპერაციულმა რადიოლოგიურმა კვლევამ აჩვენა დეფორმაციის თანდათანობითი შემცირება: L4 - S1 ინსტრუმენტული შერწყმა, ტრანსფორამინული შერწყმა L5S1 -ზე და L5 დეკომპრესია ბილატერალურადექიმი ნ. ქუირაიშის კოლექციიდან [Citation ends].[Figure caption and citation for the preceding image starts]: პოსტოპერაციული რადიოგრაფიებიექიმი ნ. ქუირაიშის კოლექციიდან [Citation ends].[Figure caption and citation for the preceding image starts]: პრე- და პოსტოპერაციული მონაცემები: პაციენტს აქვს წელის ტკივილი და ნეიროგენული კოჭლობა სტენოზით და დეგენერაციული დაცურებით L4-5 დონეზე და დეგენერაციული დისკი L5S1-ზე (მარცხენა, T2-შეწონილი საგიტალური მრტ); L4-S1 დეკომპრესია და ინსტრუმენტული შერწყმა და 2-დონიანი ტრანსფორამინალური ლუმბური სხეულთაშორისი შერწყმა შესრულდა (ზედა წინა-უკანა, ქვედა ლატერალური რადიოგრაფია).ექიმი ნ. ქუირაიშის კოლექციიდან [Citation ends].

ხელოვნური დისკის ჩასმა (ADR)

ADR კიდევ ერთი ქირურგიული მეთოდია, რომელიც რუტინულ კლინიკურ პრაქტიკაში არ გამოიყენება და გულისხმობს დაზიანებული ან დეგენერირებული დისკის სრულ ამოკვეთას და მის ჩანაცვლებას ხელოვნური დისკით. [Figure caption and citation for the preceding image starts]: დისკის ჩანაცვლება: პაციენტს აქვს წელის ძლიერი ტკივილი, ადრე გადატანილია ქვს მარჯვენა L5S1 დისკექტომია მარჯვენა S1 რადიკულოპათიისთვის. თავიდან განიკურნა, მაგრამ 10 თვის შემდეგ მარჯვენა S1 ტკივილი წელის ტკივილთან ერთად განმეორდა. მრტ სკანირება გვიჩვენებს L5S1 დისკის დეგენერაციას (მარცხენა, T2-შეწონილი საგიტალური ხედი). თანდათანობით პაციენტს დასჭირდა დისკის ჩანაცვლება (წინა-უკანა რადიოგრაფია ზედა მარჯვენა, ქვედა ლატერალური მარჯვნივ). წელის და მარჯვენა ფეხის ტკივილი სრულად მოიხსნაექიმი ნ. ქუირაიშის კოლექციიდან [Citation ends]. ამ ხელსაწყოს მიზანია აღადგინოს დისკის ნორმალური კინემატიკა, ტკივილის მოხსნა არასტაბილობის თავიდან აცილებასთან ერთად და მეზობელი ფასეტების დაცვა უზომო დეგენერაციისგან. მთლიანი დისკის ჩანაცვლების პრინციპი ეფუძნება სხვა, მსგავსი პროტეზების წარმატებულ გამოყენებას, რომლებიც მზადდება და გამოიყენება სხვა სახსრებისთვის (მუხლის და ბარძაყის პროტეზირება). შესაბამისად, გამოყენებული მასალები მსგავსია (პოლიეთილენი, ქრომი, კობალტი, ტიტანი).
ADR-ის გამოყენების ჩვენებებს მიეკუთვნება: კონსერვატიული მკურნალობის წარუმატებლობა; და დამაინვალიდებელი LBP, რომელიც დაკავშირებულია დისკის დეგენერაციულ დაავადებასთან და არ აზიანებს 2-ზე მეტ დისკს.[153] ეს ჩვენებები მსგავსია სპინალური შერწყმის რამდენიმე ჩაზნექვით (ფასეტის სახსრის შედარებით ადრეული დაზიანება, გროს არასტაბილობის ნაკლებობა; მაგ სპონდილოლისთეზი). უკუჩვენებები ADR-ის გამოსაყენებლად მოიცავს სტენოზს, ფასეტის ართრიტს, სპონდილოზს ან სპონდილოლისთეზს, დისკის თიაქრის შედეგად რადიკულოპათიას, სკლეროზს, ოსტეოპოროზს, ორსულობას, სიმსუქნეს, ინფექციას და მოტეხილობას.[154] ADR-ს ეფექტურობა და უსაფრთხოება ქირურგიულ ჩარევასთან შედარებით დეეტალურად არის აღწერილი ლიტერატურაში. მიუხედავად იმისა, რომ თავდაპირველი შედეგები წამახალისებელი იყო ADR-ის გამოყენებისთვის, უახლესმა კვლევებმა უფრო ხანგრძლივი დაკვირვებით აჩვენა, რომ მობილურობის საწყისი გაუმჯობესება როგორც ჩანს, 12 თვეზე ნაკლები იყო, ხოლო ოპერაციიდან 17 წლის შემდეგ მობილურობა სრულიად არ იყო, რამაც გამოიწვია ანკილოზი.[155][156][157] ამ აღმოჩენებმა გამოიწვია გარკვეული სიფრთხილე ADR-ის გრძელვადიან სარგებელსა და გართულებების შესახებ, განსაკუთრებით ანკილოზის პრევენციის თვალსაზრისით და მისი, როგორც მკურნალობის ტექნიკის პოპულარობა შემცირდა.[158][159][160]

მულტიდისციპლინური თერაპია

LBP-ს კონსერვატიული მკურნალობის ტრენდები ხელს უწყობს მულტიდისციპლინურ მიდგომას.[161][162] დისციპლინები ჩვეულებრივ მოიცავს ფიზიკურ ელემენტს და აგრეთვე სოციალურ, პროფესიულ და ფსიქოლოგიურ კომპონენტებს. მულტიდისციპლინური რეაბილიტაცია უფრო ეფექტურია, ვიდრე რეაბილიტაციის მარტივი პროგრამები.[161]

ტკივილის კლინიკა

მულტიდისციპლინური კლინიკა, რომელიც მოიცავს ტკივილის სპეციალისტს (ტიპურად, ანესთეზიოლოგი, რომელიც სპეციალიზდება ტკივილის მენეჯმენტზე) დამატებით პერსონალთან ერთად, როგორიცაა სპეციალისტი ექთნები, ფიზიოთერაპევტები, ფსიქოლოგები და ფარმაცევტები.
მიზანს წარმაოდგენს მიზანმიმართული მედიკამენტები, ერგონომიკული საკითხების უზრუნველყოფა და ფსიქოლოგიური პრობლემების მოგვარება, ასეთის არსებობის შემთხვევაში.
ტკივილის სპეციალისტმა შესაძლოა შეასრულოს ისეთი პროცედურები, როგორიცაა ნერვის ფესვის და ეპიდურული ინექცია და ფასეტის რიზოლიზისი.

ფუნქციონალური/პროფესიონალური რეაბილიტაცია

ეს განისაზღვრება როგორც, პროცესი, რომელიც ეხმარება ადამიანს ჯანმრთელობის პრობლემით, რომ დაბრუნდეს და დარჩეს სამსახურში ეს არის მიდგომა, ინტერვენცია და მომსახურება, რომელიც მიმართულია სამედიცინო დახმარებისკენ და რომ აქტიურ სამუშაო ასაკში მყოფი პირები დარჩნენ თავიანთ სამუშაო ადგილზე. სამსახურში დაბრუნების რამდენიმე პროგრამა გამოიცადა სათანადო ყურადღების მიქცევით მასალების ხელით დამუშავების (MMH) რჩევებსა და დამხმარე მოწყობილობებზე, თუმცა კოქრეინის ერთმა მიმოხილვამ აღმოაჩინა საშუალო ხარისხის მტკიცებულება იმისა, რომ ასეთი ჩარევები არ ამცირებს ზურგის ტკივილს, ზურგის ტკივილთან დაკავშირებულ ინვალიდობას ან სამსახურში არყოფნას, ალტერნატიულ ინტერვენციებთან შედარებით.[163][164] ამის გარდა, არ არსებობდა რანდომიზებული კონტროლირებადი კვლევების მტკიცებულება MMH რჩევის და ტრენინგის ეფექტურობის ან MMH დამხმარე საშუალებების სასარგებლოდ წელის ტკივილის მკურნალობისას.

ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას