ცხენის ვენესუელური ენცეფალიტი, ვირუსული ინფექცია

კოღოს კბენით გადამდები ვირუსი, რომელიც, როგორც წესი, ადამიანებში მსუბუქად მიმდინარეობს და თვითგანკურნებადია. ახასიათებს გრიპის ან დენგეს ცხელების მსგავსი სიმპტომები (მაგ. ცხელება, თავის ტკივილი, შეუძლოდ ყოფნა, გულისრევა). ცენტრალური ნერვული სისტემის ინფექციამ შესაძლოა გამოიწვიოს ნევროლოგიური ნარჩენი მოვლენების განვითარება და სიკვდილი, განსაკუთრებით ბავშვებში. 

ძირითადად, გვხვდება ცენტრალურ და სამხრეთ ამერიკაში, თუმცა შემთხვევები აღრიცხულია ჩრდილოეთ ამერიკაშიც.

ადამიანებში დიდი მასშტაბის ეპიდაფეთქებები კავშირშია ეპიზოოტურ ინფექციასთან, სადაც ვირუსის ძირითად გამავრცელებელ მასპინძლებს ცხენისებრთა სხვადასხვა ჯიშები წარმოადგენენ. დენგეს ცხელების კლინიკურად შეცდომით დიაგნოსტირების 10%-მდე შემთხვევების მიზეზი შესაძლოა იყოს ენზოოტური ინფექცია, რომელიც იყენებს მღრღენელებს გამავრცელებელ მასპინძლად.

დიაგნოზი ემყარება კლინიკურ სურათს და გეოგრაფიულ ზონას. დიაგნოზის დადასტურება ხდება უკუტრანსკრიპტაზას პოლიმერაზული ჯაჭვური რეაქციით, ვირუსის იზოლაციით ან სეროლოგიური ანალიზით. მალარიის დიფერენცირება დენგეს ცხელებისგან მნიშვნელოვანია. 

სპეციფიკური მკურნალობა არ არსებობს; რეკომენდებულია დამხმარე მოვლა.

პრევენციის საუკეთესო მეთოდია კოღოს ნაკბენების თავიდან აცილება. ლიცენზირებული ვაქცინა ადამიანებში გამოსაყენებლად არ არსებობს, თუმცა ცოცხალი დასუსტებული ვაქცინა ხელმისაწვდომია ლაბორატორიის მედპერსონალისთვის პროფესიული ექსპოზიციის რისკის გამო.

ვენესუელური ცხენის ენცეფალიტის ვირუსი (VEEV) -დადებითი პოლარობის ერთჯაჭვიანი რნმ-ის მქონე ვირუსია (ოჯახი: ტოგავირუსები, გვარი: ალფავირუსი), რომელიც კოღოების საშუალებით ვრცელდება. კოღოებს ვირუსი გადააქვთ VEEV-დაინფიცირებული ცხოველების სისხლიდან (ცხენი ან მღრღნელი), არადაინფიცირებულ ადამიანებზე ან ცხოველებზე კბენის შედეგად

VEEV-ით ინფიცირებულ ადამიანებში ინკუბაციის პერიოდი მერყეობს 1-დან 10 დღემდე, მწვავე დაავადების ხანგრძლივობა დაავადების სიმძიმის მიხედვით, ჩვეულებრივ, დღეებიდან კვირებამდეა.[1]Public Health Service; Centers for Disease Control and Prevention; National Institutes of Health. Biosafety in microbiological and biomedical laboratories 5th edition. December 2009 [internet publication]. https://www.cdc.gov/biosafety/publications/bmbl5/bmbl.pdf VEEV ინფექცია შეიძლება იყოს ასიმპტომური, ან გამოიწვიოს თვითგანკურნებადი სიმპტომები, რომლითაც ემსგავსება გრიპს ან დენგეს ცხელებას (მაგ., ცხელება, შეუძლოდ ყოფნა, თავის ტკივილი, გულისრევა); თუმცა, ზოგიერთმა ინფექციამ შეიძლება გამოიწვიოს უფრო სერიოზული ნევროლოგიური გართულებები (მაგ., გულყრები და კომა), ჰემორაგია ან სიკვდილი. მთლიანობაში VEEV-ის ეპიდაფეთქების დროს სიკვდილობა იშვიათად აღემატება 1%-ს.[2]Weaver SC, Paessler S. Alphaviral encephalitides. In: Barrett ADT, Stanberry LR, eds. Vaccines for biodefense and emerging and neglected diseases. San Diego, CA: Elsevier; 2009:340-54. სიკვდილობა უმთავრესად აღინიშნება ბავშვებში, და ზოგადად მიეკუთვნება ნევროლოგიური გართულების შედეგებს.[3]Quiroz E, Aguilar PV, Cisneros J, et al. Venezuelan equine encephalitis in Panama: fatal endemic disease and genetic diversity of etiologic viral strains. PLoS Negl Trop Dis. 2009 Jun 30;3(6):e472. https://journals.plos.org/plosntds/article?id=10.1371/journal.pntd.0000472 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19564908?tool=bestpractice.com

BMJ talk medicine podcast: Venezuelan equine encephalitis virus Opens in new window