მიდგომა

იმ პაციენტების შემთხვევაში, რომლებსაც აქვთ სისხლიანი დიარეა ან/და დიარეა სისტემური ანთების ნიშნებით 3 კვირაზე მეტ ხანს, სავარაუდოა ნაწლავის ანთებითი დაავადება.

დიაგნოტიკისთვის, საჭიროა, მინიმუმ, განავლის უარყოფითი კულტურა და რაიმე ფორმით სიგმოიდოსკოპია ან კოლონოსკოპია.[24]

ანამნეზი და ფიზიკური გასინჯვა

სისხლიანი დიარეის გარდა, სხვა ნიშნებია:[24]

  • ანამნეზში მუცლის ქვედა ნაწილის ტკივილი

  • დეფეკაციის გადაუდებელი, უეცარი მოთხოვნილება

  • ტენეზმები (დეფეკაციის სურვილი, მიუხედავად იმისა, რომ მსხვილი ნაწლავი ცარიელია) და

  • ნაწლავგარე გამოვლინებების არსებობა, განსაკუთრებით დაავადების აქტივობასთან დაკავშირებული, როგორიცაა კვანძოვანი ერითემა და მწვავე ართროპათია.

წყლულოვან კოლიტზე ეჭვი უნდა მიიტანოთ პირველადი მასკლეროზებელი ქოლანგიტით დაავადებულ პაციენტებში, რადგან 70%-მდე პაციენტებს ექნებათ ნაწლავის ანთებითი დაავადება.[25]

საწყისი კვლევა

საწყისი გამოკვლევები ყველა პაციენტისთვის, უნდა მოიცავდეს ლაბორატორიულ ტესტებს (სისხლის საერთო ანალიზს, სისხლის ბიოქიმიურ ანალიზს, ანთების მარკერებს), განავლის ანალიზს და კოლონოსკოპიას,დრეკად სიგმოიდოსკოპიას ლორწოვანი გარსის ვიზუალიზაციისა და ბიოფსიისთვის.[24][26]

მუცლის რენტგენოგრაფიას ატარებენ მაშინ, როდესაც პირველადი გამოვლენა ან შემდგომი რეციდივი დაკავშირებულია მწვავე მუცლის ნიშნებთან და სიმპტომებთან.[8][26]

თუ არსებობს გაურკვევლობა ნაწლავის ანთებითი დაავადების ტიპთან დაკავშირებით, უნდა ჩატარდეს ზედა კუჭ-ნაწლავის გამოკვლევა, რათა შეფასდეს ზედა კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში კრონის დაავადების არსებობა.[26]

განავლის გამოკვლევა

ნაწლავის ახლადდიაგნოსტირებული ან მორეციდივე ანთებითი დაავადების შემთხვევების 5%-დან 47%-მდე ასოცირდება Clostridium difficile ინფექციასთან.[24] საჭიროა განავლის გამოკვლევა, რაც მოიცავს კულტივირებას და C difficile A და B ტოქსინების იმუნოკვლევას, იმ პაციენტებშიც კი, რომელთაც დადასტურებული აქვბთ წყლულოვანი კოლიტის რეციდივი.[8][24][26] ​​​განავლის ნეგატიური კულტურის დროს განავალში შესაძლოა იყოს სისხლის თეთრი უჯრედები.

განავალში კალპროტექტინის ტესტირება

რეკომენდებულია განავალში კალპროტექტინის განსაზღვრა.[8][26]​​ ის მატულობს ნაწლავის ანთების დროს და კორელირებს ენდოსკოპიურად და ჰისტოლოგიურად გამოვლენილ დაავადების სიმძიმის ხარისხთან.

ფეკალური კალპროტექტინის ტესტირება ეხმარება ექიმს ნაწლავის ანთებითი დაავადების გათვალისწინებაში გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის დიფერენციალური დიაგნოსტიკისას. მას შეუძლია დაეხმაროს განსაზღვროს რომელ პაციენტს ესაჭიროება გადაუდებელი ენდოსკოპია და შეუძლია თავიდან აიცილოს კოლონოსკოპიაზე არასაჭირო მიმართვა (>60% ახალგაზრდა პაციენტებში, რომლებსაც აღენიშნებათ კუჭ-ნაწლავის ქვედა სიმპტომები, უმრავლესობას არ ექნება ნაწლავის ანთებითი დაავადება).[27] იმ პირებისთვის, ვისაც IBD-ის დადგენილი დიაგნოზი აქვთ, ეს ტესტი გამოდგება ნაწლავის მიმდინარე ანთების შესაფასებლად.[26][27][28]

ლაბორატორული კვლევები

სისხლის საერთო ანალიზით შეიძლება გამოვლინდეს ლეიკოციტოზი, თრომბოციტოზი და ანემია.[8][26] ​​

ანთების მარკერები (ერითროციტების დალექვის სიჩქარე, C-რეაქტიული ცილა) შეიძლება მომატებული იყოს.[8][26] მეტაბოლური დარღვევები შეიძლება მოიცავდეს დიარეის შემდგომ ჰიპოკალემიურ მეტაბოლურ აციდოზს; მომატებული ნატრიუმი და შარდოვანა დეჰიდრატაციის გამო; ტუტე ფოსფატაზას, ბილირუბინის, ასპარტატამინოტრანსფერაზას და ალანინ ამინოტრანსფერაზას მომატება პაციენტებში თანმხლები პირველადი მასკლეროზებელი ქოლანგიტით; და ჰიპოალბუმინემია, როგორც მალნუტრიციის ან მწვავე ფაზის რეაქციის შედეგი.[8]

სიგმოიდოსკოპია და ბიოფსია

დრეკადი სიგმოიდოსკოპია შეიძლება ჩატარდეს სედაციისა და ნაწლავის სრული მომზადების გარეშე, მაგრამ მისი მეშვეობით შესაძლებელია მსხვილი ნაწლავის მხოლოდ დისტალური მონაკვეთის დათვალიერება. თუ რენტგენოგრაფიის საფუძველზე ვასკვნით, რომ დაავადება სცდება მსხვილი ნაწლავის დისტალურ საზღვარს, აუცილებელია ნაწლავის სრული მომზადება და კოლონოსკოპია. დიაგნოსტიკისთვის გადამწყვეტია ენდოსკოპიური შეფასება ჰისტოლოგიური დადასტურებით, მაგრამ ჰისტოლოგიური მახასიათებლები ურთიერთგადამფარავია წყლულოვანი კოლიტის, კრონის დაავადებისა და ინფექციური კოლიტისთვის. შესაბამისად, დიაგნოზი დგინდება ისტორიის, ენდოსკოპიის შედეგების, ჰისტოლოგიის და მიკრობიოლოგიის მონაცემების საფუძველზე და არა რომელიმე ერთი მაჩვენებლის მიხედვით.[8]​ მწვავე გამწვავების დროს ენდოსკოპიური გამოკვლევა უნდა შემოიფარგლოს სიგმოიდოსკოპიით ნაწლავის მომზადების გარეშე, პერფორაციის გაზრდილი რისკის გამო.

ნაწლავის ანთებითი დაავადების სანდო დიაგნოზის დასასმელად უნდა ჩატარდეს ილეოკოლონოსკოპია. საჭიროა სულ მცირე ორი საბიოფსიე სინჯის მიღება, სულ მცირე ხუთი არედან, მსხვილი ნაწლავის, სწორი ნაწლავის და თეძოს ნაწლავის ტერმინალური სეგმენტის გაყოლებაზე.[29][30][31]

გამოსახულებითი კვლევები

მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული მეთოდი ძირითადად გადანახულია მძიმე ან ექსტენსიური კოლიტის დროს, მუცლის ორგანზომილებიანი რენტგენოგრაფიის მეშვეობით შესაძლებელია გამოირიცხოს ტოქსიკური მეგაკოლონი ან პერფორაცია პირველი გამოვლენისას ან შემგომი მწვავე რეციდივების დროს.[26]

შომდგომი სამეთვალყურეო კვლევები

კოლონოსკოპიისთვს საჭიროა ნაწლავის სრულ მომზადება და სედაციას. იმ შემთხვევაში, თუ სიგმოიდოსკოპიით ვლინდება პროქსიმალური ზონის დაინტერესებს, საჭიროა დაავადების გავრცელების შეფასება. ის ასევე ნაჩვენებია წყლულოვანი კოლიტით დაავადებულ იმ პაცენტებში, რომლებთანაც მკურნალობაზე დამყოლობა არ ვლინდება, ინფექციების (სახელდობრ, ციტომეგალოვირუსის და C difficile) გამოსარიცხად და ქირურგიული ჩარევის საჭიროების შესაფასებლად.[32] კოლონოსკოპიას ასევე არსებითი მნიშვნელობა აქვს კიბოს სკრინინგისთვის, ხანგრძლივი შემთხვევების დროს.

საჭიროა ჩატარდეს კომპიუტერული ტომოგრაფია კონტრასტით, გართულებების (მაგ. პირველადი მასკლეროზებელი ქოლანგიტის) ან სხვა დიაგნოზის შესაძლებლობის შემთხვევაში.

ვენიპუნქტურა და ფლებოტომია - ანიმაციური დემონსტრაცია
ვენიპუნქტურა და ფლებოტომია - ანიმაციური დემონსტრაცია

როგორ ავიღოთ ვენური სისხლის ნიმუში ანტეკუბიტალური ფოსოდან ვაკუუმის ნემსის გამოყენებით.

ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას