მკურნალობის ალგორითმი

მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულა/შეყვანის გზა და დოზა შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდის, ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით: იხილეთ გაფრთხილება

მწვავე

ქრონიკული რინოსინუსიტი

Back
1-ლი რიგის – 

ცხვირის ღრუს გირიგაცია ფიზიოლოგიური ხსნარით

ამერიკული და ევროპული გაიდლაინების თანახმად, საწყისი მედიკამენტური მკურნალობაა ცხვირის ღრუს გირიგაცია ფიზიოლოგიური ხსნარით.[3][20][21][27][28][29][30][31][32][33]​​​

ცხვირის მარილიანი ირიგაცია უნდა იქნას გამოყენებული როგორც მწვავე, ასევე ქრონიკული რინოსინუსიტის მკურნალობის დროს. ნარჩენებისა და ანთებითი მოლეკულების გამორეცხვა ხელს უშლის სეკრეტების სტაზს და ეხმარება ცხვირის ღრუს გახსნასა და ობსტრუქციის შემცირებას. პროცედურა ადვილად ტარდება და კარგი ამტანობა ახასიათებს, გამორეცხვა უსაფრთხო და სასარგებლოა.[28][32][33] რეკომენდებულია მკურნალობის ხანგრძლივობა 8 კვირაზე მეტი.[3]

ფიზიოლოგიური ხსნარით ირიგაცია შეიძლება ჩატარდეს მაღალი მოცულობის, მაღალი დინების ხელსაწყოთი (მაგ. ბოთლი გამოწურვით), დღეში 2-3 ჯერ, ლორწოს კლირენსის ხელშეწყობის მიზნით. 60 მლ-ზე მეტი მოცულობის მოწყობილობებს უფრო მეტი უპირატესობა აქვთ.[3]

Back
პლიუს – 

ინტრანაზალური კორტიკოსტეროიდები

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

ამერიკული და ევროპული გაიდლაინების თანახმად, საწყისი მედიკამენტური მკურნალობაა ტოპიკური ინტრანაზალური კორტიკოსტეროიდები.[3][20][21][27][28][29][30][31][32][33]​​​ კორტიკოსტეროიდული ცხვირის ირიგაცია რეკომენდებულია პოსტოპერაციულ პაციენტებში და როგორც ვარიანტი მათთვის, ვინც გადის არაქირურგიულ თერაპიას.[3]

შესაძლებელია ხანგრძლივი გამოყენება. უსაფრთხო და ეფექტურია ქრონიკული რინოსინუსიტის დროს, პოლიპებით ან მათ გარეშე მიმდინარე შემთხვევებში.[28][29][30][31][32] [ Cochrane Clinical Answers logo ] [ Cochrane Clinical Answers logo ]

ლორწოს შემცირება ხელს უწყობს სინუსების დრენირებას და ლორწოს წარმოქმნის დაქვეითებას.

დაკავშირებული რისკი ძალიან მცირეა. ეპისტაქსისი ხშირი ჩივილია.[29][30] [ Cochrane Clinical Answers logo ] [ Cochrane Clinical Answers logo ] პაციენტები, რომელთაც კარგად არ აუხსნეს სპრეის გამოყენების ინსტრუქცია, ხშირად ისხურებენ მედიკამენტს პირდაპირ ძგიდეზე. ეს იწვევს კისელბახის უბნის (ძგიდის წინა ნაწილი) ექსკორიაციას და სისხლდენას ცხვირიდან. სისხლდენის პრევენციისთვის აუცილებელია სპრეის სწორი მოხმარება, რაც გულისხმობს შუა ძგიდის გარეთ, ცხვირის ლატერალური კედლებისაკენ სპრეის შესხურებას. ცხვირის ღრუს რუტინული ჰიგიენა და ჰაერის დატენიანება რისკს კიდევ უფრო ამცირებს.

სისტემური აბსორბცია უმნიშვნელოა. იშვიათად გვხვდება სოკოვანი სუპერინფექცია.

პირველადი პარამეტრები

ნაზალური ბუდესონიდი: 32-64 მიკროგრამი (1-2 შესხურება) თითოეულ ნესტოში დღეში ერთხელ, მაქსიმუმ 256 მიკროგრამი/დღეში

ან

ნაზალური ფლუტიკაზონის პროპიონატი: 100 მიკროგრამი (2 შესხურება) თითოეულ ნესტოში დღეში ერთხელ; ან 50 მიკროგრამი (1 შესხურება) თითოეულ ნესტოში დღეში ორჯერ

ან

ნაზალური მომეტაზონი: 100 მიკროგრამი (2 შესხურება) თითოეულ ნესტოში დღეში ერთხელ

ან

ნაზალური ტრიამცინოლონი: 110 მიკროგრამი (2 შესხურება) თითოეულ ნესტოში დღეში ერთხელ

ან

ნაზალური ფლუნიზოლიდი: 50 მიკროგრამი (2 შესხურება) თითოეულ ნესტოში, დღეში ორჯერ

Back
განიხილე – 

ანტიბიოტიკოთერაპია

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

გასინჯვის/ენდოსკოპიური მონაცემების, ასევე საწყის მკურნალობაზე რეაქციის გათვალისწინებით, უნდა განვიხილოთ პერორალური ანტიბიოტიკების გამოყენება. გამოყენების შემთხვევაში, ანტიბიოტიკი უნდა შეირჩეს კულტურის მიხედვით.[21]

არცერთი ანტიბიოტიკი არ არის დამტკიცებული აშშ-ს სურსათისა და წამლების ადმინისტრაციის (FDA) ქრონიკული რინოსინუსიტის გამოსაყენებლად. ქრონიკული რინოსინუსიტის მკურნალობის საფუძველია ბაქტერიული ინფექციის აღმოფხვრა. ანტიბიოტიკებს ასევე იყენებენ ხანმოკლე გამწვავებებისთვის. თერაპიის ხანგრძლივობა 4 კვირაზე ნაკლებია.[21] ანტიბიოტიკებით უფრო ხანგრძლივი თერაპიის (≥4 კვირა) დაწყება გასათვალისწინებელია, თუ ცხვირის სალინით ირიგაციით და ტოპიკური ინტრანაზალური კორტიკოსტეროიდებით მდგომარეობის გაუმჯობესება ვერ მიიღწევა 3 თვის თავზე, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც პაციენტის ძირითადი ჩივილი არის გამონაჟონია და/ან ტკივილი სახის არეში.[27]

ხანგრძლივ ანტიბიოტიკოთერაპიას ასევე ნიშნავენ პაციენტებში, რომელთაც აღნიშნებათ მუდმივი ჩირქვანი მდგომარეობა. თუმცა, პრაქტიკაში ეს მიდგომა იშვიათია, რადგან არ არსებობს მისი გამამყარებელი ძლიერი მტკიცებულებები.[21] ერთ სისტემურ მიმოხილვაში, როგორც მკურნალობის ერთ-ერთი ვარიანტი, რეკომენდებულია ანტიბიოტიკების ხანმოკლე (<3 კვირა) კურსი, გარდა მაკროლ,იდებისა, რომელთათვისაც არსებობს მტკიცებულება ანტიბიოტიკების უფრო ხანგრძლივი კურსის გამოყენების ეფექტურობისა ცალკეულ პაციენტებში[34] კოქრეინის ერთ-ერთმა მიმოხილვამ გამოავლინა საშუალო ხარისხის მტკიცებულებები, რომ ქრონიკული რინოსინუსიტის მქონე ზრდასრულებს (პოლიპების გარეშე) მაკროლიდური ჯგუფის ანტიბიოტიკების 3-თვის განმავობაში მიღების შედეგად, აღენიშნათ ცხოვრების ხარისხის საშუალო გაუმჯობესება[35]

შესაძლო რისკებია ალერგიული რეაქცია და ანტიბიოტიკებისადმი რეზისტენტობის ჩამოყალიბება. უნდა გავითვალისწინოთ მედიკამენტებზე მგრძნობელობის ადგილობრივი მონაცემები.

კულტურაზე ორიენტირებული ანტიბიოტიკოთერაპია (ეფუძნება ენდოსკოპიურად, შუა ნიჟარიდან მიღებულ ნიმუშებს) რეკომენდებულია იმ პაციენტებში, რომელთა ინფექციაც რეფრაქტორული იყო თავდაპირველ ანტიბიოტიკოთერაპიაზე.

FDA-მ გამოსცა უსაფრთხოების რეკომენდაცია, რომელშიც ნათქვამია, რომ ფტორქინოლონებთან დაკავშირებული სერიოზული გვერდითი ეფექტები აღემატება სარგებელს რინოსინუსიტის, ბრონქიტისა და საშარდე გზების გაურთულებელი ინფექციების მქონე პაციენტებისთვის, რომლებსაც აქვთ მკურნალობის სხვა ვარიანტები.[36] სურსათისა და წამლის სააგენტო გირჩევთ, რომ აღნიშნული მდგომარეობების მქონე პაციენტებში ფთორქინოლონები უნდა გადავინახოთ მხოლოდ მათთვის, ვისაც მკურნალობის ალტერნატიული ვარიანტები არ ექნებათ.

პირველადი პარამეტრები

ამოქსიცილინ/კლავულანატი: ქრონიკული: 250 მგ პერორალურად დღეში სამჯერ 3-4 კვირის განმავლობაში; ან 500 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ 3-4 კვირის განმავლობაში; გამწვავებებისთის: 500 მგ პერორალრუად დღეში სამჯერ 10 დღის განმავლობაში; ან 875 მგ დღეში ორჯერ 10 დღის განმავლობაში

მეტი

ან

ცეფუროქსიმი: 250-500 მგ პერორალურად, დღეში ორჯერ, სულ მცირე 10 დღის განმავლობაში

ან

დოქსოციკლინი: 200 მგ პერორალურად პირველ დღეს, შემდგომ 100 მგ დღეში ერთხელ 20 დღის განმავლობაში

მეორეული ვარიანტები

კლარითრომიცინი: 250-500 მგ პერორალურად (დაუყოვნებლივი გამოდევნის ფორმა) დღეში ორჯერ, 10 დღის განმავლობაში ან უპირატესად 3-4 კვირის განმავლობაში

ან

კლინდამიცინი: ყოველდღიურად300 მგ პერორალურად დღეში ოთხჯერ, სულ მცირე 10 დღის განმავლობაში

მეტი

ან

ლევოფლოქსაცინი: ქრონიკული: 500 მგ პერორალურად დღეში ერთხელ, 3-4 კვირით; გამწვავებები: 750 მგ პერორალურად დღეში ერთხელ, 5 დღით

მეტი
Back
განიხილე – 

დეკონგესტანტი

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

ცხვირის ღრუს გამხსნელების გამოყენება შესაძლებელია სიმპტომური შვებისათვის. მცირდება ქსოვილოვანი შეშუპება, უმჯობესდება დრენაჟი და სინუსური ღრუების გასავალი ხვრელების განვლადობა.

ხელმისაწვდომია ტოპიკალური და პერორალური ფორმით, აღნიშნული ფორმები მოქმედების მექანიზმით განსხვავდებიან. ტოპიკალური აგენტები თითქმის დაუყოვნებლივ სიმპტომურ შვებას გვრიან პაციენტს, რადგან ანთებით და შეშუპებულ ლორწოვანს ზომაში ამცირებენ. ლოკალური ცხვირის პრეპარატები არ უნდა იქნას გამოყენებული ზედიზედ 3-5 დღეზე მეტი ხნის განმავლობაში, ტოლერანტობის, მედიკამენტოზური რინიტის და რეციდივის რისკის გამო წამლის მოხსნის შემდეგ.

პერორალური, სისტემური აგენტები გამოიყენება როდესაც გახსნა საჭიროა >3 დღეზე მეტხანს. აღნიშნული აგენტები ალფა-ადრენერგული აგონისტებია, რომლებიც ცხვირში სისხლის დინებას ამცირებენ.

სიმპათომიმეტური დეკონგესტანტური ფსევდოეფედრინი შეიძლება ჩაითვალოს მეორად ვარიანტად. თუმცა, ფსევდოეფედრინის შემცველი მედიკამენტები დაკავშირებულია უკანა შექცევადი ენცეფალოპათიის სინდრომისა და შექცევადი ცერებრალური ვაზოკონსტრიქციის სინდრომის რისკთან. ეს არის იშვიათი მდგომარეობები პოტენციურად მნიშვნელოვანი და სიცოცხლისათვის საშიში გართულებებით.

ფსევდოეფედრინის შემცველი მედიკამენტები არ უნდა იქნას გამოყენებული მძიმე ან უკონტროლო ჰიპერტენზიით დაავადებულ პაციენტებში ან თირკმლის მწვავე ან ქრონიკული დაავადების ან უკმარისობის მქონე პაციენტებში.[46]

პირველადი პარამეტრები

ნაზალური ოქსიმეტაზოლინი: (0.05%) 2-3 შესხურება თითოეულ ნესტოში დღეში ორჯერ, მაქსიმუმ 6 შესხურება/დღეში

ან

ფენილეფრინი, ნაზალური: (0.25 to 1%) 1-2 წვეთი/შესხურება თითოეულ ნესტოში ყოველ 4 საათში ერთხელ, საჭიროებისამებრ

მეორეული ვარიანტები

ფსევდოეფედრინი: 60 მგ პერორალურად (დაუყოვნებლივი გამოდევნის ფორმა) ყოველ 6 საათში ერთხელ, საჭიროებისამებრ; ან 120 მგ პერორალურად (ხანგრძლივი გამოდევნის ფორმა) ყოველ 12 საათში ერთხელ, საჭიროებისამებრ; მაქსიმუმ 240 მგ/დღეში

Back
განიხილე – 

ანტიჰისტამინური პრეპარატები ან ლეიკოტრიენის რეცეპტორის ანტაგონისტები

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

ანტიჰისტამინური პრერატები შერჩევითად ინიშნება სინუსური სიმპტომების ალერგიული კომპონენტების არსებობისას (მაგ. ცემინება, თვალების ქავილი და რინორეა), რომლებიც ხშირად სეზონურია. თავდაპირველად შესაძლოა ჩატარდეს ემპირიული მკურნალობა პერორალური ანტიჰისტამინური პრეპარატით. ზოგიერთ პაციენტს ურჩევნია პირდაპირი მკურნალობა ტოპიკური ინტრანაზალური ანტიჰისტამინური პრეპარატით. თუ პაციენტი არ გამოკეთდა, შესაძლებელია ჩატარდეს ტესტირება ალერგიაზე.

ლეიკოტრიენის რეცეპტორების ანტაგონისტები შეიძლება გამოყენებულ იქნას როგორც მეორე ხაზი. ისინი აინჰიბირებენ ლეიკოტრიენის გზას, რომელიც ანთებაშია ჩართული. თავდაპირველად შემუშავებული იყო ასთმით დაავადებული პაციენტებისთვის, ისინი მხარს უჭერდნენ ასთმის, ალერგიული რინიტის და/ან ქრონიკული რინოსინუსიტის მქონე პაციენტებს.[32][37]

სურსათისა და წამლის სააგენტომ ხაზი გაუსვა საკუთარ გაფრთხილებას მონტელუკასტის (ლეიკოტრიენის რეცეპტორის ანტაგონისტი) მნიშვნელოვანი გვერდითი ეფექტების შესახებ, რომელიც გულისხმობს ქცევის და გუნება-განწყობილების მკვეთრ ცვლილებებს. ალერგიული რინიტის შემთხვევაში, სურსათისა და წამლის სააგენტომ დაადგინა, რომ მონტელუკასტი უნდა გადავინახოთ პაციენტებისთვის, რომლებშიც ალერგიის საწინააღმდეგო სხვა მედიკამენტები არაეფექტურია ან ვლინდება ამტანობის პრობლემა.[38]

პირველადი პარამეტრები

ლორატადინი: 10 მგ პერორალურად დღეში ერთხელ, საჭიროებისამებრ

ან

ფექსოფენადინი: 60 მგ პერორალურად ყოველ 12 საათში ერთხელ, საჭიროებისამებრ; ან 180 მგ პერორალურად დღეში ერთხელ, საჭიროებისამებრ

ან

დესლორატადინი: 5 მგ პერორალურად დღეში ერთხელ, საჭიროებისამებრ

ან

ქლორფენამინი: 4 მგ პერორალურად (დაუყოვნებლივი გამოდევნის ფორმა) ყოველ 4-6 საათში ერთხელ, საჭიროებისამებრ, მაქსიმუმ 24 მგ/დღეში

ან

ნაზალური აზელასტინი: 2 შესხურება თითოეულ ნესტოში, ყოველ 12 საათში ერთხელ, საჭიროებისამებრ

ან

ცეტრიზინი: 5-10 მგ/დღეში პერორალურად, ერთჯერადი დოზით ან 2 გაყოფილი დოზით, საჭიროებისამებრ

მეორეული ვარიანტები

ზაფილუკასტი: 20 მგ პერორალურად, დღეში ერთხელ

ან

მონტელუკასტი: 10 მგ პერორულად დღეში ერთხელ

ან

ზილეუტონი: 1200 მგ პერორალურად (გახანგრძლივებული გამოდევნის ფორმა) დღეში ორჯერ

მიმდინარე

სიმპტომების გაგრძელება მედიკამენტური თერაპიის მიუხედავად

Back
1-ლი რიგის – 

სინუსის ენდოსკოპიური ქირურგია

პაციენტები მნიშვნელოვნი სიმპტომატიკით, რომლებიც მედიკამენტურ მკურნალობაზე არ პასუხობენ და უვლინდებათ სინუსის ანთება თერაპიის შემდგომ კომპიუტერულ სკანირებაზე, მიიჩნევიან ქირურგიული ჩარევის კანდიდატებად. ექსტენსიური დაავადების მქონე, წარსულში ნაოპერაციები ან ანატომიურად მგრძნობიარე მიდამოების (ფრონტალური ან სოლისებრი სინუსები) ჩართულობის მქონე პაციენტებისთვის უპირატესია რადიოლოგიური დაკვირვებით მიმდინარე ქირურგიული ჩარევის გამოყენება. CT სკანირების შედეგი იტვირთება კომპიუტერში და პაციენტის თავს ოპერაციამდე უსაბამებენ ტომოგრაფიის სურათის კოორდინატებს.[Figure caption and citation for the preceding image starts]: პრეოპერაციული დაგეგმვა ქირურგიული ნავიგაციის სამუშაო ოთახშიFrom the personal collection of Dr Raj Sindwani; used with permission [Citation ends].com.bmj.content.model.Caption@5bc30874 სისტემა იძლევა ინფორმაციას ქირურგიული ინსტრუმენტების ადგილმდებარეობის შესახებ და პაციენტის თავის ანატომიის შესახებ ულტრაწითელი/ელექტრომაგნიტური ტექნოლოგიის გამოყენებით.[Figure caption and citation for the preceding image starts]: სინუსების რადიოლოგიური დაკვირვებით მიმდინარე ენდოსკოპიური ოპერაცია ოპტიკური ქირურგიული ნავიგაციის სისტემითFrom the personal collection of Dr Raj Sindwani; used with permission [Citation ends].com.bmj.content.model.Caption@40a5a865 სინუსური ქირურგიის გართულებებია: სისხლდენა, ინფექცია, თავის ტვინის დაზიანება/თავზურგტვინის სითხის გაჟონვა, თვალბუდის დაზიანება (დაჟეჟილობა, მხედველობის გაორება/სიბრმავე), ნარჩენი/განმეორებითი სინუსური დაავადება და რევიზიული ქირურგიის საჭიროება. მძიმე გართულებები (ინტრაკრანიული და თვალბუდის) ძალიან იშვიათია (<1%).[37][41] ქირურგიულ ჩარევამდე პაციენტებთან საუბრისას, მნიშვნელოვანია აღნიშნოთ, რომ ცხვირის ღრუს ობსტრუქციის მოხსნა მალე შეამსუბუქებს სახის ტკივილსა და გამონადენის სიმპტომებს, თუმცა თავის ტკივილი და ჰიპოსმია ყველაზე ნაკლებად გამოკეთდება.[43] ენდოსკოპიური ქირურგიის შემდეგ ასევე შემსუბუქდება დაღლილობისა და სხეულის ტკივილის სიმპტომები.[44][45]

Back
განიხილე – 

პერორალური კორტიკოსტეროიდები

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

გამოიყენება ოპერაციისათვის მოსამზადებლად და გამწვავებების დროს.[27]

პირველადი პარამეტრები

მეთილპრედნიზოლონი: 24 მგ პერორალურად პირველ დღეს, შემდეგ 4 მგ/დღეში დოზებით შეამცირეთ ყოველდღე, 5 დღის განმავლობაში

back arrow

აირჩიეთ პაციენტების ჯგუფი ჩვენი რეკომენდაციების სანახავად

მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულაცია/შეყვანის გზა და დოზირება შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდების, წამლების ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით. იხილეთ გაფრთხილება

ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას