ურგენტული საკითხები
ენდეთ მითითებებს
ebpracticenet პრიორიტეტი მიანიჭეთ ჩამოთვლილ ადგილობრივ გაიდლაინებს:
Klinische richtlijn rond lage rugpijn en radiculaire pijnავტორი: KCEბოლო გამოქვეყნება: 2018Guide de pratique clinique pour les douleurs lombaires et radiculairesავტორი: KCEბოლო გამოქვეყნება: 2018იხ. დიფერენციული დიაგნოზები დამატებითი დეტალებისთვის
საეჭვო ინფექცია ან სიმსივნე, რომელიც იწვევს ზურგის ტკივილს, საჭიროებს სასწრაფო გამოკვლევას. მაღალი რისკის პაციენტებს, რომელთათვისაც აუცილებელია ურგენტული კვლევა, მიეკუთვნებიან იმუნოსუპრესიულ თერაპიაზე მყოფი პირები და ისინი, ვისაც ანამნეზში აქვს წამლების ინტრავენური მოხმარება.
წითელი დროშის ნიშნები და სიმპტომები, რომლებიც საჭიროებენ სასწრაფო დიაგნოსტიკურ ვიზუალიზაციას და ხერხემლის სპეციალისტთან მიმართავას მიმდინარე მართვისთვის, შეიძლება მოიცავდეს:[29][30][31][32][33][34][35]
უნაგირის ანესთეზია
სფინქტერის დარღვევა (შარდის ბუშტის ან ნაწლავის დისფუნქცია მაგ. შარდის მწვავე შეკავება, ახალად დაწყებული შარდის ან ფეკალური შეუკავებლობა, ანალური სფინქტერის ტონუსის დაკარგვა)
ღრმა ან პროგრესირებადი ნევროლოგიური დეფიციტი
ავთვისებიანი მდგომარეობების ანამნეზი ახალად დაწყებული ზურგის ტკივილით
სისტემური დაავადებები, მათ შორის ცხელება, შემცივნება, ღამის ოფლიანობა და/ან წონის აუხსნელი კლება
ნარკოტიკების ინტრავენური გამოყენება
საშარდე გზების ინფექცია
იმუნოსუპრესია, მათ შორის პროლონგირებული კორტიკოსტეროიდების გამოყენება ან სხვა იმუნოსუპრესიული თერაპია
ტრავმა (მათ შორის მცირე ტრავმა ხანდაზმულებში)
ხერხემალზე კონტუზიის ან აბრაზიების არსებობა
ოსტეოპოროზის ანამნეზი
ტკივილი, რომელიც რეზისტენტულია კონსერვატიული მართვის მიმართ
გულმკერდის ტკივილი
არამექანიკური ტკივილი (ანუ ტკივილის სისტემური ან გადაცემითი მიზეზები). ტკივილი მოსვენების დროს და ღამით მიუთითებს არამექანიკურ მიზეზზე.
ასაკი >50 წელი
წითელი დროშის ნიშნები და სიმპტომები განსხვავდება გაიდლაინების მიხედვით.[36] გაიდლაინების უმეტესობა ადასტურებს წითელი დროშის ნიშნებს ანამნეზში ავთვისებიანი მდგომარეობების, აუხსნელი წონის კლების, მნიშვნელოვანი ტრავმის, კორტიკოსტეროიდების პროლონგირებული გამოყენების, ცხელებისა და აივ-ის არსებობისას.[5][37]
ცხენის კუდის სინდრომი
რაშის კუდის სინდრომის სავარაუდო დიაგნოზი საჭიროებს დაუყოვნებლივ გამოკვლევებს. ნაწლავის ან შარდის ბუშტის დისფუნქცია, ორმხრივი იშიასი, უნაგირისებრი ანესთეზია შეიძლება გამოწვეული იყოს რაშის კუდის მძიმე ფორმის კომპრესიით. ნიშნები შეიძლება მოიცავდეს სენსორულ ცვლილებებს უნაგირის ან პერიანალურ მიდამოში, სენსორული ცვლილებები ან დაბუჟება ქვედა კიდურებში, ქვედა კიდურების სისუსტე, ქვედა კიდურებში რეფლექსების შემცირება ან დაკარგვა და ანალური ტონუსის დაქვეითება.
ეტიოლოგია, როგორც წესი, არის დიდი ცენტრალური თიაქარი ან პათოლოგიური ან ტრავმული მოტეხილობა, რომელიც იწვევს რაშის კუდის კომპრესიას.
სრულმა ანამნეზმა, ფიზიკურმა გასინჯვამ და სასწრაფო დიაგნოსტიკურმა ვიზუალიზაციამ უნდა განსაზღვროს მოსალოდნელი ნევროლოგიური კომპრომისი და სასწრაფო მიმართვის აუცილებლობა ხერხემლის ქირურგთან.[29]
ზურგის ტვინის კომპრესია
ზურგის ტვინის კომპრესია (SCC) შეიძლება განვითარდეს ხერხემლის ტრავმის, ხერხემლის კომპრესიული მოტეხილობის, მალთაშუა დისკის თიაქრის, ხერხემლის პირველადი ან მეტასტაზური სიმსივნის ან ინფექციის შედეგად. მწვავე SCC არის სასწრაფო სამედიცინო დახმარება, რომელიც საჭიროებს სწრაფ დიაგნოზს და მკურნალობას ზურგის ტვინის შეუქცევადი დაზიანებისა და ხანგრძლივი ინვალიდობის თავიდან ასაცილებლად. კლინიცისტებმა უნდა შეინარჩუნონ SCC-ზე ეჭვის მაღალი მაჩვენებელი პაციენტებში ავთვისებიანი მდგომარეობების და ზურგის ტკივილის ანამნეზით.
სიმპტომები და ნიშნები დამოკიდებულია ზურგის ტვინის კომპრესიის დონეზე. პაციენტებმა შეიძლება აღნიშნონ გარკვეული დონის ქვემოთ შეცვლილი მგრძნობელობის სენსორული სიმპტომების ან ჰემისენსორული დაკარგვის შესახებ; ჰემიპლეგიის/ჰემიპარეზის, პარაპლეგიის/პარაპარეზის ან ტეტრაპლეგიის/ტეტრაპარეზის მოტორული სიმპტომები; და/ან ავტონომიური სიმპტომები, მათ შორის ყაბზობა და შარდის შეკავება. გასინჯვამ შეიძლება გამოავლინოს მოტორული სისუსტე, მგრძნობელობის დარღვევა და შეცვლილი რეფლექსები. ჰიპერრეფლექსია და ჩხვლეტის შეგრძნების, ტემპერატურის, პოზიციის და ვიბრაციული შეგრძნების დაკარგვა შეიძლება გამოვლინდეს ადრეულ პერიოდში, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც დაკავშირებულია ავთვისებიან მდგომარეობასთან.
ნაჩვენებია სასწრაფო MRI ან CT გამოსახულება.[31][38][39] ზურგის ტვინის მწვავე კომპრესიის მკურნალობა, როგორც წესი, ქირურგიულია.[39] ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას კორტიკოსტეროიდები და/ან რადიოთერაპია, განსაკუთრებით ზურგის ტვინის კომპრესიისთვის, რომელიც გამოწვეულია ავთვისებიანი მდგომარეობებით.[39]
დაზიანება
ხერხემლის კისრის და გულმკერდ-წელის CT გამოსახულება არის სასურველი ტესტი იმ პაციენტებისთვის, რომლებსაც აქვთ შუა ხაზის მომატებული მგრძნობელობა, დაზიანების მაღალი ხარისხი, არიან >60 წელზე ან რომელთა გამოკვლევა შეუძლებელია ინტოქსიკაციის გამო, გლაზგოს კომის ქულა <15 ან ტრამვის გამო.[31] ნევროლოგიური დარღვევები, ხერხემლის უხეში დეფორმაციები ან ხელით დაშორება ხერხემლის პალპაციით, ასევე საჭიროებს CT-ს.[31] CT-ს აქვს უფრო მაღალი მგრძნობელობა ხერხემლის გულმკერდ-წელის ნაწილის მოტეხილობების გამოსავლენად, ვიდრე უბრალო რენტგენოგრაფიას და ასევე განსაზღვრავს რბილი ქსოვილების დაზიანებებს, რომლებიც ხშირად თან ახლავს ხერხემლის მოტეხილობებს.[31][40] რადგანაც ხერხემლის ტრავმის მქონე პაციენტების 20%-ს აქვს მეორე, მომიჯნავე დაზიანება, რეკომენდირებულია ხერხემლის მთლიანი ვიზუალიზაცია. თუ მიიღება უკონტრასტო რენტგენოგრამა, საჭიროა წინაგვერდითი და გვერდითი ხედები. თუ მხრები ფარავს ხერხემლის გულმკერდის არის ზედა ნაწილს, უნდა იყოს მიღებული "მოცურავის გვერდითი" ხედი.[31]
უნდა აღინიშნოს, რომ ტრავმის მქონე პაციენტების გადაყვანისას, ხერხემლის დაზიანების პრევენციისთვის დაცული უნდა იყოს უსაფრთხოების ზომები მანამ, სანამ ის არ შეფასდება ტრავმატოლოგის ან ნეიროქირურგის მიერ. თუ ვიზუალიზაციური კვლევისას დაფიქსირდა რაიმე პათოლოგია, შემდგომი მართვისათვის საჭიროა ნეიროქირურგთან კონსულტირება.
ეპიდურული აბსცესი
ამ იშვიათ მდგომარეობას ახასიათებს ანთება ჩირქით ეპიდურული სივრცეში.
ეპიდურული აბსცესის რისკის ფაქტორებია შაქრიანი დიაბეტი, მედიკამენტების ინტრავენური გამოყენება, იმუნოკომპრომისული მდგომარეობა, ახლახან გადატანილი ხერხემლის ოპერაცია ან ტრავმა, მუდმივი სპინალური კათეტერის არსებობა, ფონური ინფექცია (მიმდებარე ქსოვილში ან შორეული ინფექცია, რომელიც იწვევს ბაქტერიემიას), დიალიზი და ალკოჰოლის ჭრბი მოხმარება.[27]
ზურგის ეპიდურული აბსცესი შეიძლება გამოვლინდეს ცხელებით, ზურგის ან კისრის ტკივილით და ნევროლოგიური დეფიციტით. თუმცა, სიმპტომების ეს ტრიადა მხოლოდ შემთხვევების 10%-დან 15%-ში გვხვდება და ამიტომ რისკის ქვეშ მყოფ პაციენტებში ამ დიაგნოზის გათვალისწინება გადამწყვეტია.[27] ზურგის ან კისრის ტკივილი ყველაზე გავრცელებული სიმპტომია სპინალური ეპიდურული აბსცესის მქონე პირებში, რომელიც გვხვდება შემთხვევების 70%-დან 100%-მდე.[41] ტკივილი ძლიერდება წონის ტარებისას და არ იხსნება დასვენებით.
ნევროლოგიური დეფიციტი სწრაფად ვითარდება. პაციენტებს ესაჭიროებათ სასწრაფო გამოკვლევა MRI-ით (კონტრასტით და მის გარეშე).[38] ინტრავენური საკონტრასტო ნივთიერების გამოყენება ზრდის დაზიანების გამოვლენას და ხელს უწყობს ინფექციური პროცესის მასშტაბის განსაზღვრას.[38][42]
ყველა პაციენტისთვის მკურნალობა მოიცავს ემპირულ და შემდგომში კულტურისადმი მიმართულ განსაზღვრულ ანტიბიოტიკოტერაპიას.
ნევროლოგიური დარღვევების მქონე პაციენტებისთვის აუცილებელია დეკომპრესიული ოპერაცია. ამ პაციენტებში საბოლოო ნევროლოგიური გამოსავლის ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი პრიგნოზული ფატორია პაციენტის ნევროლოგიური მდგომარეობა უშუალოდ დეკომპრესიული ოპერაციის წინ.
მწვავე პანკრეატიტი
როგორც წესი, ვლინდება უეცარი ტკივილით მუცლის ღრუს შუა ეპიგასტრიულ ან მარცხენა ზედა კვადრატის არეში , რომელიც ხშირად ვრცელდება ზურგისკენ (ჩვეულებრივ, გულმკერდის ქვედა არეში, მაგრამ შეიძლება იყოს სარტყლისებური განლაგება).[43] კლასიკურად, ტკივილი მსუბუქდება, როდესაც პაციენტი წინ იხრება. ხშირად აღინიშნება გულისრევისა და ღებინების თანმდევი სიმპტომები. პაციენტებს შეიძლება ჰქონდეთ ცხელება, სიყვითლე, ტაქიკარდია და/ან მუცლის არეში მტკივნეულობა და დაჭიმულობა. რისკ ფაქტორებს მიეკუთვნება ნაღვლოვანი კენჭები და ალკოჰოლის ჭარბი მიღება.
შრატის ლიპაზის ან ამილაზის მომატება >3-ჯერ ნორმის ზედა ზღვარზე ადასტურებს დიაგნოზს.[44] შრატში ლიპაზას და ამილაზას დონის მგრძნობელობა და სპეციფიკურობა მსგავსია, მაგრამ ლიპაზას დონე უფრო მეტხანს რჩება მომატებული (სიმპტომების დაწყებიდან 14 დღის განმავლობაში, ხოლო ამილაზა - 5 დღის განმავლობაში), რაც სიმპტომების მოგვიანებით გამოვლენის შემთხვევაში დიაგნოსტირების უფრო მაღალ ალბათობას იძლევა.[45]
ჰემოდინამიური მდგომარეობის შეფასება და პაციენტის რეანიმაცია კრისტალოიდური ინტრავენური სითხეების შეყვანით. პაციენტებს ხშირად არ ეძლევათ საკმარისი ინტრავენური სითხე, რაც ზრდის ორგანოების უკმარისობის რისკს.[44] დაუყოვნებლივ შეაფასეთ ორგანოთა დისფუნქციის ნიშნები, განსაკუთრებით გულ-სისხლძარღვთა, რესპირატორული ან რენული. სისტემური ანთებითი რეაქციის სინდრომი (SIRS) და/ან მულტიორგანული უკმარისობა სიცოცხლისთვის ყველაზე დიდი რისკია პირველ კვირაში. განიხილეთ ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში გადაყვანის საკითხი ნებისმიერი პაციენტისთვის, რომელსაც აქვს SIRS ან ორგანოების უკმარისობის ადრეული ნიშნები.[44] დაუყონებლივ უმკურნალეთ ტკივილს „ტკივილის კიბეების“ სტანდარტული მიდგომის გამოყენებით.[46] ტკივილის ეფექტური კონტროლისთვის შესაძლოა საჭირო გახდეს ოპიოიდები.[47]
მუცლის აორტის ანევრიზმის რუპტურა
პაციენტს, რომელსაც აღენიშნება ტრიადა: მუცლის და/ან ზურგის ტკივილი, მოპულსირე წარმონაქმნი მუცელში და ჰიპოტენზია, დაუყოვნებლივ ესაჭიროება რეანიმაცია და ქირურგიული შეფასება, რადგან ქირურგიული ჩარევა წარმოადგენს ერთადერთ პოტენციურ მკურნალობას.[48]
დაუყოვნებლივ დაიწყეთ სტანდარტული რეანიმაციული ღონისძიებები, მათ შორის:
სასუნთქი გზების მართვა (დამატებითი ჟანგბადი და ენდოტრაქეალური ინტუბაცია და დამხმარე ვენტილაცია, თუ პაციენტი უგონო მდგომარეობაშია).
ინტრავენური წვდომა (ცენტრალური ვენური კათეტერი)
არტერიული კათეტერი; შარდის ბუშტის კათეტერი.
ჰიპოტენზიის მართვა: სითხის აგრესიულმა ჩანაცვლებითმა თერაპიამ შეიძლება გამოიწვიოს განზავება და ჰიპოთერმული კოაგულოპათია, და მეორადად - თრომბის მოწყვეტა სისხლის ნაკადის ზრდის, პერფუზიის წნევის მომატებისა და სისხლის ვისკოზურობის დაქვეითების გამო, რაც თავის მხრივ იწვევს ხელახალ სისხლდენას. მიზანია არტერიული წნევის შენარჩუნება 50-70 მმ ვწყ სვ ფარგლებში და რეკომენდირებულია პრეოპერაციულად ამ მაჩვენებლის შესანარჩუნებლად საკმარისი სითხის ინფუზია.[49]
სისხლის პროდუქტებზე (ერითროციტარული მასა, თრომბოციტები და ახალი გაყინული პლაზმა) ხელმისაწვდომობა და ტრანსფუზია რეანიმაციული ღნისძიებების მიზნით, მძიმე ფორმის ანემია და კოაგულოპათია.
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას