მკურნალობის ალგორითმი

მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულა/შეყვანის გზა და დოზა შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდის, ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით: იხილეთ გაფრთხილება

საწყისი

შესაძლო მოწამვლა

1-ლი რიგის – რეანიმაცია + დამხმარე მოვლა

Back
საწყისი
|
შესაძლო მოწამვლა
1-ლი რიგის – 

რეანიმაცია + დამხმარე მოვლა

გულფილტვის რეანიმაცია, ინტრავენური გადასხმები, სასუნთქი გზების გამავლობის შენარჩუნება და ვენტილაცია ადრეულ ეტაპებზე უნდა იქნას გამოყენებული. ამერიკის გულის ასოციაცია რეკომენდაციას უწევს ენდოტრაქიალურ ინტუბაციას ძლიერი ორგანოფოსფატებით მოწამვლისას.[14]ყველა პაციენტს უნდა ედგას ინტრავენური კათეტერი.

საჭიროა ხშირი დაკვირვება, ვინაიდან შეიძლება მოხდეს სწრაფი გაუარესება, მცირე სიმპტომების მქონე პაციენტებშიც კი.

პლიუს – დეკონტამინაცია

Back
საწყისი
|
შესაძლო მოწამვლა
პლიუს – 

დეკონტამინაცია

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

დაბინძურებული ტანსაცმელი უნდა მოაშოროთ, კანი გაასუფთავოთ და კუჭის შიგთავსი ასპირატი ამოიღოთ თუ სასუნთქი გზა დაცულია.[14]

პერსონალმა უნდა დაიცვას უსაფრთხოების მარტივი ზომები, როგორიცაა ხელთათმანის, წინსაფრის ტარება და ოთახის ვენტილაცია. მედიცინის მუშაკების ინდივიდუალური დაცვის საშუალებების გამოყენება დამოკიდებულია ფოსფორორგანული საშუალებების ზემოქმედებაზე, სიძლიერეზე.[14]

ნევროლოგიური აგენტით მოწამლული პაციენტის შემთხვევაში პერსონალი მეტი რისკის ქვეშაა; თუმცა აღნიშნული რისკი არ გვხვდება ნაკლებად აქროლადი და ტოქსიკური პესტიციდების შემთხვევაში.

დეკონტამინაციას არ უნდა მიენიჭოს დამხმარე მოვლასა და რეანიმაციაზე მეტი პრიორიტეტი.

პლიუს – ატროპინი

Back
საწყისი
|
შესაძლო მოწამვლა
პლიუს – 

ატროპინი

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

ატროპინის გამოყენების მიზანია სეკრეციების კონტროლი, განსაკუთრებით სასუნთქი გზების გათავისუფლების მიზნით. ატროპინის ფონზე შეიძლება შემსუბუქდეს ბრადიკარდია, ჰიპოტენზია და ჰიპოთერმია, მცირდება ცენტრალური ნერვული სისტემის ეფექტებიც.[12][14]​[25]

მკურნალობა მეტწილად ეყრდნობა სეკრეციების რაოდენობას. ორმაგი ბოლუს-დოზები გამოიყენება ყოველ 5 წუთში ერთხელ მანამ, სანამ გულმკერდი არ გათავისუფლდება.[15] ატროპინის სწორი დოზირების შემთხვევაში გულისცემის სიხშირე უნდა იყოს > 80 დარტყმა/წთ. პაციენტის კანი უნდა იყოს მშრალი. გუგები გაფართოვდება, თუმცა ეს ეფექტი შეიძლება მოგვიანებითი იყოს.

ტაქიკარდიის გამო ატროპინის მიცემა არ უნდა შეწყდეს მანამ, სანამ სეკრეცია კონტროლს არ დაექვემდებარება; არასაკმარის ატროპინთან შედარებით უმჯობესია ზედმეტი ატროპინიზაცია.

როცა სეკრეცია კონტროლს დაექვემდებარება, პაციენტის მართვა შესაძლებელია ინტრავენური ინფუზიით. საჭირო ატროპინის რაოდენობა ძალზე ცვალებადია; დღიური დოზა შეიძლება იყოს 10 მგ-დან 1000 მგ-მდე ან მეტიც კი. დაუკავშირდით სპეციალისტს ინფუზიის დოზირებასთან დაკავშირებით.

პირველადი პარამეტრები

ატროპინი: თავდაპირველად 2 მგ ინტრავენურად, შემდეგ ორმაგი დოზები (მაგ. 4 მგ, 8 მგ, 16 მგ და ა.შ.) ყოველ 5 წუთში ერთხელ მანამ, სანამ სეკრეცია არ გაკონტროლდება

მწვავე

პროფესიული ან შემთხვევითი მოწამვლა

1-ლი რიგის – რეანიმაცია + დამხმარე მოვლა

Back
მწვავე
|
პროფესიული ან შემთხვევითი მოწამვლა
1-ლი რიგის – 

რეანიმაცია + დამხმარე მოვლა

გულფილტვის რეანიმაცია, ინტრავენური გადასხმები, სასუნთქი გზების გამავლობის შენარჩუნება და ვენტილაცია ადრეულ ეტაპებზე უნდა იქნას გამოყენებული. ამერიკის გულის ასოციაცია რეკომენდაციას უწევს ენდოტრაქიალურ ინტუბაციას ძლიერი ორგანოფოსფატებით მოწამვლისას.[14]ყველა პაციენტს უნდა ედგას ინტრავენური კათეტერი.

საჭიროა ხშირი დაკვირვება, ვინაიდან შეიძლება მოხდეს სწრაფი გაუარესება, მცირე სიმპტომების მქონე პაციენტებშიც კი.

თუ სასუნთქი გზები დაცულია, შეიძლება კუჭის ასპირაცია ან ლავაჟირება ჩატარდეს. თუმცა, ვინაიდან ორგანოფოსფატები სწრაფად შეიწოვება, არ არსებობს მტკიცებულებები, რომლებიც ამყარებენ კუჭის ასპირაციის ან ლავაჟირების ეფექტურობას.[16] მტკიცებულებების მიხედვით გააქტივებული ნახშირი კლინიკური ეფექტების შემცირების მხრივ არაეფექტურია.[17]

პლიუს – დეკონტამინაცია

Back
მწვავე
|
პროფესიული ან შემთხვევითი მოწამვლა
პლიუს – 

დეკონტამინაცია

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

დაბინძურებული ტანსაცმელი უნდა მოაშოროთ, კანი გაასუფთავოთ და კუჭის შიგთავსი ასპირატი ამოიღოთ თუ სასუნთქი გზა დაცულია.[14]

პერსონალმა უნდა დაიცვას უსაფრთხოების მარტივი ზომები, როგორიცაა ხელთათმანის, წინსაფრის ტარება და ოთახის ვენტილაცია. მედიცინის მუშაკების ინდივიდუალური დაცვის საშუალებების გამოყენება დამოკიდებულია ფოსფორორგანული საშუალებების ზემოქმედებაზე, სიძლიერეზე.[14]

დეკონტამინაციას არ უნდა მიენიჭოს დამხმარე მოვლაზე მეტი პრიორიტეტი.

პლიუს – ატროპინი

Back
მწვავე
|
პროფესიული ან შემთხვევითი მოწამვლა
პლიუს – 

ატროპინი

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

აღნიშნულ პაციენტებში სიმპტომები მსუბუქიდან საშუალო ხარისხისამდეა.

ატროპინის გამოყენების მიზანია სეკრეციების კონტროლი, განსაკუთრებით სასუნთქი გზების გათავისუფლების მიზნით. ატროპინის ფონზე შეიძლება შემსუბუქდეს ბრადიკარდია, ჰიპოტენზია და ჰიპოთერმია, მცირდება ცენტრალური ნერვული სისტემის მოვლენებიც.[12][14]​[25]

მკურნალობა მეტწილად ეყრდნობა სეკრეციების რაოდენობას. ორმაგი ბოლუს-დოზები გამოიყენება ყოველ 5 წუთში ერთხელ მანამ, სანამ გულმკერდი არ გათავისუფლდება.[15] ატროპინის სწორი დოზირების შემთხვევაში გულისცემის სიხშირე უნდა იყოს > 80 დარტყმა/წთ. პაციენტის კანი უნდა იყოს მშრალი. გუგები გაფართოვდება, თუმცა ეს ეფექტი შეიძლება მოგვიანებითი იყოს.

ტაქიკარდიის გამო ატროპინის მიცემა არ უნდა შეწყდეს მანამ, სანამ სეკრეცია კონტროლს არ დაექვემდებარება; არასაკმარის ატროპინთან შედარებით უმჯობესია ზედმეტი ატროპინიზაცია.

როცა სეკრეცია კონტროლს დაექვემდებარება, პაციენტის მართვა შესაძლებელია ინტრავენური ინფუზიით. საჭირო ატროპინის რაოდენობა ძალზე ცვალებადია; დღიური დოზა შეიძლება იყოს 10 მგ-დან 1000 მგ-მდე ან მეტიც კი. დაუკავშირდით სპეციალისტს ინფუზიის დოზირებასთან დაკავშირებით.

პირველადი პარამეტრები

ატროპინი: თავდაპირველად 2 მგ ინტრავენურად, შემდეგ ორმაგი დოზები (მაგ. 4 მგ, 8 მგ, 16 მგ და ა.შ.) ყოველ 5 წუთში ერთხელ მანამ, სანამ სეკრეცია არ გაკონტროლდება

თავის განზრახ მოწამვლა ან ტერორიზმი/საომარი მოქმედება ნევროლოგიური აგენტის გამოყენებით

1-ლი რიგის – რეანიმაცია + დამხმარე მოვლა

Back
მწვავე
|
თავის განზრახ მოწამვლა ან ტერორიზმი/საომარი მოქმედება ნევროლოგიური აგენტის გამოყენებით
1-ლი რიგის – 

რეანიმაცია + დამხმარე მოვლა

გულფილტვის რეანიმაცია, ინტრავენური გადასხმები, სასუნთქი გზების გამავლობის შენარჩუნება და ვენტილაცია ადრეულ ეტაპებზე უნდა იქნას გამოყენებული.[14]ამერიკის გულის ასოციაცია რეკომენდაციას უწევს ენდოტრაქიალურ ინტუბაციას ძლიერი ორგანოფოსფატებით მოწამვლისას.[14]ყველა პაციენტს უნდა ედგას ინტრავენური კათეტერი.

აღნიშნულ პაციენტებში სიმპტომები მძიმეა.

თუ სასუნთქი გზები დაცულია, შეიძლება კუჭის ასპირაცია ან ლავაჟირება ჩატარდეს. თუმცა, ვინაიდან ორგანოფოსფატები სწრაფად შეიწოვება, არ არსებობს მტკიცებულებები, რომლებიც ამყარებენ კუჭის ასპირაციის ან ლავაჟირების ეფექტურობას.[16] მტკიცებულებების მიხედვით აქტივირებული ნახშირი კლინიკური ეფექტების შემცირების მხრივ არაეფექტურია.[17]

ორგანოფოსფატით მძიმე მოწამვლის ზოგიერთი გამოვლინება ხშირად სტანდარტული მკურნალობის მიმართ რეფრაქტერულია. კერძოდ, საგანგაშო ნიშანია ძლიერი ჰიპოტენზია; შეიძლება მოვსინჯოთ ატროპინის და ვაზოპრესორების მაღალი დოზები, თუმცა ეფექტი აქაც სავარაუდოდ შეზღუდული იქნება. ცენტრალური ნერვული სისტემის ნიშნები და დამბლა ასევე ცუდად რეაგირებს ანტიდოტებზე. შეიძლება საჭირო გახდეს გახანგრძლივებული დამხმარე მკურნალობა.

პლიუს – დეკონტამინაცია

Back
მწვავე
|
თავის განზრახ მოწამვლა ან ტერორიზმი/საომარი მოქმედება ნევროლოგიური აგენტის გამოყენებით
პლიუს – 

დეკონტამინაცია

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

დაბინძურებული ტანსაცმელი უნდა მოაშოროთ, კანი გაასუფთავოთ და კუჭის შიგთავსი ასპირატი ამოიღოთ თუ სასუნთქი გზა დაცულია.[14]

პერსონალმა უნდა დაიცვას უსაფრთხოების მარტივი ზომები, როგორიცაა ხელთათმანის, წინსაფრის ტარება და ოთახის ვენტილაცია. მედიცინის მუშაკების ინდივიდუალური დაცვის საშუალებების გამოყენება დამოკიდებულია ფოსფორორგანული საშუალებების ზემოქმედებაზე, სიძლიერეზე.[14]

ნევროლოგიური აგენტით მოწამლული პაციენტის შემთხვევაში პერსონალი მეტი რისკის ქვეშაა.

დეკონტამინაციას არ უნდა მიენიჭოს დამხმარე მოვლასა და რეანიმაციაზე მეტი პრიორიტეტი.

პლიუს – ატროპინი

Back
მწვავე
|
თავის განზრახ მოწამვლა ან ტერორიზმი/საომარი მოქმედება ნევროლოგიური აგენტის გამოყენებით
პლიუს – 

ატროპინი

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

ატროპინის გამოყენების მიზანია სეკრეციების კონტროლი, განსაკუთრებით სასუნთქი გზების გათავისუფლების მიზნით. ატროპინის ფონზე შეიძლება შემსუბუქდეს ბრადიკარდია, ჰიპოტენზია და ჰიპოთერმია, მცირდება ცენტრალური ნერვული სისტემის ეფექტებიც.[12][25]

მკურნალობა მეტწილად ეყრდნობა სეკრეციების რაოდენობას. ორმაგი ბოლუს-დოზები გამოიყენება ყოველ 5 წუთში ერთხელ მანამ, სანამ გულმკერდი არ გათავისუფლდება.[15] ატროპინის სწორი დოზირების შემთხვევაში გულისცემის სიხშირე უნდა იყოს > 80 დარტყმა/წთ. პაციენტის კანი უნდა იყოს მშრალი. გუგები გაფართოვდება, თუმცა ეს ეფექტი შეიძლება მოგვიანებითი იყოს.

ტაქიკარდიის გამო ატროპინის მიცემა არ უნდა შეწყდეს მანამ, სანამ სეკრეცია კონტროლს არ დაექვემდებარება; არასაკმარის ატროპინთან შედარებით უმჯობესია ზედმეტი ატროპინიზაცია.

როცა სეკრეცია კონტროლს დაექვემდებარება, პაციენტის მართვა შესაძლებელია ინტრავენური ინფუზიით. საჭირო ატროპინის რაოდენობა ძალზე ცვალებადია. დღიური დოზა შეიძლება იყოს 10 მგ-დან 1000 მგ-მდე ან მეტი. დაუკავშირდით სპეციალისტს ინფუზიის დოზირებასთან დაკავშირებით.

ამჟამად ხელმისაწვდომია კომბინაციური პრეპარატი, რომელსაც აუტო-ინექციური კალმის ფორმა აქვს და შეიცავს ატროპინსა და პრალიდოქსიმს.

დოზის ტიტრირება დინამიკას უნდა დაეყრდნოს.

პირველადი პარამეტრები

ატროპინი: თავდაპირველად 2 მგ ინტრავენურად, შემდეგ ორმაგი დოზები (მაგ. 4 მგ, 8 მგ, 16 მგ და ა.შ.) ყოველ 5 წუთში ერთხელ მანამ, სანამ სეკრეცია არ გაკონტროლდება

განიხილე – ბენზოდიაზეპინები

Back
მწვავე
|
თავის განზრახ მოწამვლა ან ტერორიზმი/საომარი მოქმედება ნევროლოგიური აგენტის გამოყენებით
განიხილე – 

ბენზოდიაზეპინები

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

გამოიყენება გულყრის ან აგზნების საკონტროლოდ.[14]ასევე გამოსადეგია სედაციის მიზნით ინტუბირებულ პაციენტებში.

ინტენსიური მოვლის პირობებში არსებობს გარკვეული რისკები, თუმცა შესაძლებელია ჭარბი სედაცია თუ პაციენტზე საჭირო მეთვალყურეობა არ მიმდინარეობს.

პირველადი პარამეტრები

დიაზეპამი: თავდაპირველად 5-10 მგ ინტრავენურად ყოველ 10-15 წუთში, მაქსიმუმ 30 მგ, შემდეგ კი 5-10 მგ ყოველ 2-4 საათში ერთხელ, საჭიროებისამებრ

ან

ლორაზეპამი: თავდაპირველად 2-4 მგ ინტრავენურად ყოველ 10-15 წუთში ერთხელ, მაქსიმუმ 8 მგ

განიხილე – პრალიდოქსიმი

Back
მწვავე
|
თავის განზრახ მოწამვლა ან ტერორიზმი/საომარი მოქმედება ნევროლოგიური აგენტის გამოყენებით
განიხილე – 

პრალიდოქსიმი

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

პრალიდოქსიმის (ოქსიმის) მოხმარება შეგვიძლია ინჰიბირებული აცეტილქოლინესთერაზას რეაქტივაციისთვის. თუმცა მისი საშუალებით მხოლოდ "არადაბერებული" აცეტილქოლინესთერაზა-ორგანოფოსფატის კომპლექსები რეაქტივირდება.[14]"დაბერება" არის პროცესი, რომლის დროსაც ფოსფორილებული აცეტილქოლინესთერაზა უფერმენტოდ კარგავს ტუტოვან ჯაჭვს და ტოვებს ჰიდროქსილის ჯგუფს საკუთარ ადგილზე. შედეგად რეგენერაცია სამომავლოდ შეუძლებელი ხდება.

შესაბამისად, პრალიდოქსიმი არაეფექტურია ან შეზღუდული ეფექტიანობა ახასიათებს ორგანოფოსფატების მიმართ, რომლებიც ქმნიან სწრაფად "დაბერებად" აცეტილქოლინესთერაზას კომპლექსებს.

მძიმე მოწამვლის შემთხვევაში პრალიდოქსიმი ხშირად გამოიყენება. მტკიცებულებები მკურნალობის ამ მეთოდთან დაკავშირებით სადაოა და, ძირითადად, უარყოფითად ფასდება.[18][19][20][21] ერთ-ერთი კვლევის თანახმად, პრალიდოქსიმის მაღალი დოზით რუტინულმა გამოყენებამ შეიძლება ბევრ შემთხვევაში მეტი ზიანი მოიტანოს, ვიდრე სარგებელი, მიუხედავად ერითროციტების-აცეტილქსოლინესთერაზას რეაქტივაციისა.[22] არასასურველი ეფექტები შეიძლება მძიმე იყოს და უფრო ხშირია პრალიდოქსიმის მაღალი ბოლუს-დოზების სწრაფი მიღებისას. საჭიროა დამატებითი კლინიკური კვლევები დოზირების სტრატეგიების განსაზღვრის მიზნით, რომლებიც გარკვეული ჯგუფის პაციენტებში გამოგვადგება.

კვლევების გარეთ გამოყენების შემთხვევაში პრალიდოქსიმის დოზა ტიტრირებული უნდა იყოს დინამიკის მიხედვით. დინამიკა ფასდება ნერვების გამტარობის ტესტირებით ან RBC-აცეტილქოლინესთერაზას ანალიზით.[23]

პრალიდოქსიმმა ასევე შეიძლება გაააქტიუროს პლაზმის ქოლინესტერაზა, თუმცა პასუხი თერაპიაზე ვარიაბელური და არამდგრადია. შესაბამისად, მიღებულ მაჩვენებელს არ ვიყენებთ ოქსიმებზე პასუხის შესაფასებლად არ ვიყენებთ.[24]

ამჟამად ხელმისაწვდომია კომბინაციური პრეპარატი, რომელსაც აუტო-ინექციური კალმის ფორმა აქვს და შეიცავს ატროპინსა და პრალიდოქსიმს.

პირველადი პარამეტრები

პრალიდოქსიმი: თავდაპირველად 1000-2000 მგ ინტრავენურად, შემდეგ 400-600 მგ/სთ უწყვეტი ინფუზია

მიმდინარე

მოწამვლის შემდგომი შუალედური (შუა პერიოდის) სინდრომი

1-ლი რიგის – დამხმარე მკურნალობა

Back
მიმდინარე
|
მოწამვლის შემდგომი შუალედური (შუა პერიოდის) სინდრომი
1-ლი რიგის – 

დამხმარე მკურნალობა

მოწამვლიდან დაახლოებით 1-5 დღის შემდეგ, როცა სხვა ნიშნები უმჯობესდება, შეიძლება გამოვლინდეს პროქსიმული კუნთების სისუსტე და კრანიული ნერვის დამბლა. შუალედური სინდრომის მძიმე შემთხვევებში შესაძლებელია განვითარდეს სუნთქვის უკმარისობა.

ორგანოფოსფატებით გამოწვეული მოგვიანებითი ნეიროპათია

1-ლი რიგის – დამხმარე თერაპია და რეაბილიტაცია

Back
მიმდინარე
|
ორგანოფოსფატებით გამოწვეული მოგვიანებითი ნეიროპათია
1-ლი რიგის – 

დამხმარე თერაპია და რეაბილიტაცია

გვიანი ნეიროპათია შეიძლება მოწმვლიდან 1-5 კვირაში განვითარდეს. შეიძლება დაემთხვეს შუალედურ სინდრომს. წამყვანია მოტორული ნეიროპათია, თუმცა შეიძლება ასევე განვითარდეს ზედა მოტორული ნეირონების პრობლემები და კოგნიტური დეფექტები. მკურნალობა არ არსებობს, თუმცა მდგომარეობა რამდენიმე თვის ან წლის განმავლობაში შეიძლება თანდათან ალაგდეს.

back arrow

აირჩიეთ პაციენტების ჯგუფი ჩვენი რეკომენდაციების სანახავად

მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულაცია/შეყვანის გზა და დოზირება შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდების, წამლების ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით. იხილეთ გაფრთხილება

ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას