მიდგომა

თუ ჰიპერტენზიულ კრიზი საეჭვოა, მკურნალობა არ უნდა დაყოვნდეს სრული დიაგნოსტიკური შეფასების ჩატარებამდე.

შესაბამისი მომსახურების საშუალებები

ჰიპერტენზიული კრიზის მქონე პაციენტების ჰოსპიტალიზაცია უნდა მოხდეს ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში, არტერიული წნევისა (BP) და სამიზნე ორგანოების დაზიანების მუდმივი მონიტორინგისთვის და შესაბამისი თერაპიული აგენტ(ებ)ის პარენტერალური შეყვანის მიზნით.[1][15][68] შესაძლოა საჭირო გახდეს სხვა დამხმარე ზომების მიღებაც, მათ შორის, ქალასშიდა წნევის მონიტორინგი (ინტრაკრანიული წნევის მომატების იშვიათ შემთხვევებში), არაინვაზიური ვენტილაცია ან ინტუბაცია (რესპირატორული დისტრესის შემთხვევებში) ან დიალიზი (თირკმელების მწვავე მწვავე დაზიანებისას).

აგენტის და შეყვანის გზის არჩევა

ჰიპერტენზიული კრიზის სამკურნალოდ კონკრეტული პარენტერალური აგენტები გამოყენებული უნდა იყოს სამიზნე ორგანოთა სისტემების დაზიანების, პაციენტის თანმხლები დაავადებებისა და ზოგადი კლინიკური მდგომარეობის გათვალისწინებით. პერორალური მკურნალობის რეჟიმი, ზოგადად, არ არის რეკომენდებული, როგორც პირველი რიგის თერაპია.[1] ძალიან ცოტა რანდომიზებული კონტროლირებადი კვლევაა, რომელიც სწავლობს სხვადასხვა პარენტერალურ აგენტს ჰიპერტენზიული კრიზის დროს. ამიტომ გამოქვეყნებული გაიდლაინები ეფუძნება დამკვიდრებულ კლინიკურ გამოცდილებას და პრაქტიკას.

არტერიული წნევის შემცირების სიჩქარე

ამერიკის კარდიოლოგთა კოლეჯის/ამერიკის გულის ასოციაციის სამუშაო ჯგუფის მოხესენებაში, რომელიც ეხება მაღალი არტერიული წნევის პრევენციას, გამოვლენას, შეფასებასა და მკურნალობას, აღნიშნულია, რომ ჰიპერტენზიული კრიზის შემთხვევაში მკურნალობის საწყისი მიზანია არტერიული წნევის საშუალო არითმეტიკული დონის დაქვეითება არაუმეტეს 25%-ით (რამდენიმე წუთიდან 1 საათის განმავლობაში), შემდეგ სტაბილური მდგომარეობის შემთხვევაში, 160 მმ.ვწყ.სვ.-მდე სისტოლური და 100-110 მმ.ვწყ.სვ. დიასტოლურ წნევისთვის მომდევნო 2-6 საათის განმავლობაში.[1] დიდი ბრიტანეთის ჯანდაცვის და სამედიცინო დახმარების დახელოვნების ეროვნულ ინსტიტუტს (NICE) არ აქვს მიღებული სპეციფიკური გზამკვლევი არტერიული წნევის დაქვეითების სიჩქარის შესახებ. არ არსებობს მტკიცებულებები სპეციალისტთა ინფორმირებისთვის, ამიტომ რეკომენდებულია კვლევების ჩატარება ექსტრემალური ჰიპერტენზიის მკურნალობის საკითხებზე.[57]​

თავი უნდა ავარიდოთ წნევის მკვეთრად დაქვეითებას, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს თირკმლის, ცერებრული ან კორონარული იშემია.[1][54]

თუკი შემცირებული არტერიული წნევის საწყისი დონე კარგად ასატანია და პაციენტი კლინიკურად სტაბილურია, შემდგომი თანდათანობითი დაქვეითება ნორმალურ არტერიულ წნევამდე შეიძლება მომდევნო 24-48 საათის განმავლობაში.

ზემოთაღნიშნული რეკომენდაციიდან გამონაკლისია შემდეგი:[1][69]

  • პაციენტები, იშემიური ინსულტით, რადგანაც არ არსებობს კლინიკური კვლევებიდან მიღებული მკაფიო მტკიცებულება, რომლითაც მხარდაჭერილია დაუყოვნებელი ანტიჰიპერტენზიული მკურნალობის გამოყენება.

  • თრომბოლიზური თერაპიის კანდიდატი პაციენტები (ჩვეულებრივ, იშემიური ინსულტის მქონე პაციენტები), რომელთა არტერიული წნევა უნდა შემცირდეს ნელა, სისტოლური <185 მმ ვწყ. სვ. და დიასტოლური <110 მმ ვწყ. სვ., ინტრავენური პლაზმინოგენის ქსოვილოვანი აქტივატორის ინიცირებამდე.

  • პაციენტები მძიმე პრეეკლამფსიით, ეკლამფსიით ან ფეოქრომოციტომური კრიზით, რომელთა სისტოლური წნევა უნდა შემცირდეს <140 მმ ვწყ. სვ.- მდე პირველი საათის განმავლობაში.

  • აორტის აშრევების მქონე პაციენტებში მიღებული პრაქტიკაა სისტოლური არტერიული წნევის დაქვეითება <120 მმ ვწყ. სვ.-მდე პირველი 20 წუთის განმავლობაში, თუმცა არ არსებობს მტკიცებულება დროის ამ ინტერვალის მხარდასაჭერად.

სწრაფად პროგრესირებადი (ავთვისებიანი) ჰიპერტენზია, ჰიპერტენზიული ენცეფალოპათია ან ინტრაკრანიული ჰემორაგია

ტერმინი "სწრაფად პროგრესირებადი ჰიპერტენზია" (ასევე ცნობილია, როგორც, ავთვისებიანი ჰიპერტენზია) ჰიპერტენზიული კრიზის ქვეკატეგორიაა, როდესაც ვითარდება მძიმე ჰიპერტენზია III ხარისხის რეტინოპათიას (ალისებრი სისხლდენა, წერტილოვანი და ლაქებიანი ჰემორაგია, მკვრივი და რბილი ექსუდატები) ან IV ხარისხის რეტინოპათიასთან (მხედველობის ნერვის დისკოს შეშუპება) ერთად.​[15][51][57]​​​​

ჰიპერტენზიული ენცეფალოპათია მოიცავს გარდამავალ ნევროლოგიურ სიმპტომებს (ლეთარგიას, გულყრებს, კორტიკალურ სიბრმავეს და კომას), რომლებიც გვხვდება ავთვისებიანი ჰიპერტენზიის დროს და ჩვეულებრივ, უკუგანვითარდება დაუყოვნებელი მკურნალობითა და არტერიული წნევის დაქვეითების გზით.[15][51]​​ენცეფალოპათიის დადებითი დინამიკა არტერიული წნევის დაქვეითებისთანავე. თუ წნევის შემცირების მიუხედავად გაუმჯობესება არ ვლინდება, განსახილველია ალტერნატიული დიაგნოზი.

ინტრაცერებრული ჰემორაგიის (ICH) მართვისას პაციენტის არტერიული წნევის იდეალური დონე უნდა ეფუძნებოდეს ინდივიდუალურ ისეთ ფაქტორებს, როგორიცაა, საწყისი არტერიული წნევა, ჰემორაგიის სავარაუდო მიზეზი, ასაკი, ქალასშიდა წნევის მომატება და დაწყებიდან გასული დრო. ინტრაკრანიული ჰემორაგიის შემთხვევაში მკურნალობა იწყება, თუ საწყისი სისტოლური წნევა ≥220 მმ ვწყ. სვ.[70]​​ ფართო რანდომიზებული კლინიკური კვლევის ერთი პოსტჰოკ ანალიზის მიხედვით, პაციენტებში სისტოლური არტერიული წნევი საწყისი მაჩვენებლით ≥220 მმ ვწყ სვ., არტერიული წნევის ადრეული ინტენსიური დაქვეითება, წნევის სტანდარტულ დაქვეითებასთან შედარებით, დაკავშირებული იყო თირკმლის არასასურველი მოვლენების უფრო მაღალ მაჩვენებელთან.[70][71]

მიუხედავად იმისა, რომ მომატებული არტერიული წნევა თეორიულად ზრდის მუდმივი სისხლდენის რისკს გაწყვეტილი მცირე ზომის არტერიებიდან და არტერიოლებიდან, კავშირი არტერიულ წნევას, ქალასშიდა წნევასა და ჰემორაგიის მოცულობას შორის რთულია და ჯერ კიდევ არ არის სრულად გარკვეული.

არტერიული წნევის დაქვეითების დასაბუთებაა შემდგომი ჰემორაგიის განვითარების შემცირება; მაგალითად, გაგლეჯილი ანევრიზმის ან არტერიოვენური მალფორმაციიდან. ამასთან, მტკიცებულებები იმის თაობაზე რომ არტერიული წნევის სწრაფი შემცირება ეფექტური და უსაფრთხოა ქალასშიდა სისხლჩაქცევის მართვისას, არადამაჯერებელია.[70][72]​​​​[73][74]​​​​​

სპონტანური ინტრაკრანიული ჰემორაგიის მქონე პაციენტების მართვისთვის ამერიკის გულის ასოციაციის და ამერიკის ინსულტის ასოციაციის (AHA/ASA) რეკომენდაციები ეფუძნება ორ ფართომასშტაბიან კვლევას, ინტრაცერებრული ჰემორაგიის შემდეგ არტერიული წნევის ადრეული ინტენსიური დაქვეითებისთვის (INTERACT2, ATACH-2), მეტაანალიზს და ამ ორი კვლევის რამდენიმე პოსტჰოკ ანალიზს:[70][72]​[73]

  • სპონტანური ინტრაცერებრული ჰემორაგიის მქონე პაციენტებში, რომელთაც ესაჭიროებათ არტერიული წნევის სწრაფი დაქვეითება, ფრთხილი ტიტრაცია წნევის თანაბარი დაქვეითებისა და კონტროლის შენარჩუნებისთვის, სისტოლური წნევის პიკური და ვარიაბელური მაჩვენებლის თავიდან აცილების მიზნით, შეიძლება სასარგებლო იყოს ფუნქციური გამოსავლების გასაუმჯობესებლად.

  • არტერიული წნევის მკურნალობა ინტრაცერებრული სისხლდენის დაწყებიდან 2 საათის განმავლობაში და წნევის სამიზნე დონის მიღწევა 1 საათის განმავლობაში, შეიძლება სასარგებლო იყოს ჰემატომის გავრცელების რისკის შესამცირებლად და ფუნქციური გამოსავლების გასაუმჯობესებლად.

  • მსუბუქიდან ზომიერამდე სიმძიმის სპონტანური ინტრაცერებრული ჰემორაგიის მქონე პაციენტებში, რომელთა სისტოლური არტერიული წნევა 150- 220 მმ ვწყ სვ.-ის ფარგლებშია, სისტოლური წნევის სწრაფი დაქვეითება სამიზნე დონემდე 140 მმ ვწყ სვ.-მდე, 130-დან 150 მმ ვწყ სვ-მდე დიაპაზონში შენარჩუნების მიზნით, უსაფრთხოა და შესაძლოა გონივრული იყოს ფუნქციური გამოსავლების გაუმჯობესებისთვის. ამ პაციენტებში პოტენციურად საზიანოა სისტოლური არტერიული წნევის სწრაფი დაქვეითება <130 მმ ვწყ სვ.-მდე.

  • სპონტანური ინტრაცერებრული ჰემორაგიის მქონე პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ მასიური ან მძიმე ინტრაცერებრული ჰემორაგია, სისტოლური წნევა >220 მმ ვწყ სვ, სიმპტომების გამოვლენიდან 6 სთ-ზე მეტი ხნის შემდეგ, ან მათ, ვისაც ესაჭიროება ქირურგიული დეკომპრესია, კარგად არ არის დადგენილი არტერიული წნევის ინტენსიური შემცირების უსაფრთხოება და ეფექტურობა.

გაერთიანებულ სამეფოში ბრიტანეთის ჯანმრთელობისა და კლინიკური დახელოვნების ნაციონალურ ინსტიტუტს (NICE) აქვს ანალოგიური რეკომენდაციები იმ პირებისთვის, რომელთა სისტოლური არტერიული წნევის მაჩვენებელი 150-220 მმ ვწყ სვ-ის ფარგლებშია. თუმცა, ისინი გვირჩევენ არტერიული წნევის სწრაფი დაქვეითება განვიხილოთ თითოეულ კონკრეტულ შემთხვევაში (დაზიანების რისკის გათვალისწინებით) მწვავე ინტრაკარანიული ცერებრული ჰემორაგიის მქონე იმ პაციენტებში, რომელთა სისტოლური არტერიული წნევა >220 მმ ვწ.სვ, ან ვლინდება სიმპტომების გამოვლინებიდან 6 საათის შემდეგ და:[75]

  • არ აქვთ: ფონური სტრუქტურული მიზეზი (მაგ,. სიმსივნე, არტერიოვენური მალფორმაცია ან ანევრიზმა); გლაზგოს კომის სკალის ქულა <6; მასიური ჰემატომა მოსალოდნელი არაკეთილსაიმედო პროგნოზით

  • არ არის დაგეგმილი ადრეული ნეიროქირურგიული ჩარევა ჰემატომის ევაკუაციისთვის.

ამ პაციენტებისთვის NICE რეკომენდაციას უწევს სისტოლური არტერიული წნევის სამიზნე დონეს 130-დან 140 მმ ვწყ სვ-მდე დიაპაზონში მკურნალობის დაწყებიდან 1 საათის განმავლობაში და წნევის ამ მაჩვენებლის შენარჩუნებას სულ მცირე, 7 დღის განმავლობაში.[75]

იხილეთ სპონტანური ინტრაცერებრული ჰემორაგია (მართვის რეკომენდაციები).

მკურნალობის ვარიანტები მოიცავს შემდეგს:

  • პირველი რიგის

    • ლაბეტალოლი პირველი რიგის მკურნალობაა სწრაფად პროგრესირებადი (ავთვისებიანი) ჰიპერტენზიის, ჰიპერტენზიული ენცეფალოპათიის ან ქალასშიდა ჰემორაგიის დროს.[15][36][38][39]

  • მეორე რიგი

    • ნიკარდიპინი მეორე რიგის აგენტია.[15]​ ერთმა რანდომიზებულმა კონტროლირებადმა კვლევამ აჩვენა, რომ ინტრავენურმა ნიკარდიპინმა, ინტრავენურ ლაბეტალოლთან შედარებით, მნიშვნელოვნად გაზარდა იმ ადამიანთა წილი, რომლებთანაც შესაძლებელი გახდა მიღწეულიყო ექიმის მიერ მითითებული სისტოლური არტერიული წნევის სამიზნე დიაპაზონი 30 წუთის განმავლობაში.[76] ნიკარდიპინი განსაკუთრებით სასარგებლოა გულის დაავადების დროს, კორონარული ვაზოდილატაციური ეფექტების გამო.[77][78]

    • თუ პაციენტებს არ აღენიშნებათ მომატებული ინტრაკრანიული წნევის ნიშნები, ნიტროპრუსიდი არჩევის მეორე რიგის მკურნალობაა.[36][38] თუმცა მომატებული ინტრაკრანიული წნევის არსებობის ან შესაძლო შემთხვევაში, ნიტროპრუსიდი უკუნაჩვენებია და სხვა აგენტი უნდა იყოს გამოყენებული.[15][79]​ ნიტროპრუსიდი ამცირებს ცერებრულ სისხლის ნაკადს ქალასშიდა წნევის გაზრდით, რომლის ეფექტებიც განსაკუთრებით არასასურველია ჰიპერტენზიული ენცეფალოპათიის მქონე პაციენტებში ან ინსულტის შემდეგ.[80][81][82] მის გამოყენებას თავი უნდა ავარიდოთ თირკმლის ან ღვიძლის უკმარისობის მქონე პაციენტებში.

  • მესამე რიგი

    • არჩევის მესამე რიგის მკურნალობაა ფენოლდოპამი, პერიფერიული დოპამინ-1-რეცეპტორის სელექტიური აგონისტი, არტერიული ვაზოდილატაციური ეფექტებით.[36][38][39][83][84]​ აღნიშნული პრეპარატი განსაკუთრებით სასარგებლოა თირკმლის უკმარისობის მქონე პაციენტებში, როდესაც ნიტროპრუსიდის გამოყენება შეზღუდულია თიოციანატით მოწამლვის რისკის გამო. თუმცა, ზოგიერთ ქვეყანაში ფენოლდოპამი არ არის ხელმისაწვდომი.

მწვავე იშემიური ინსულტი

მწვავე იშემიურ ინსულტთან ასოცირებული ჰიპერტენზიული კრიზის მკურნალობისას უფრო დიდი სიფრთხილეა საჭირო არტერიული წნევის შემცირების კუთხით, ვიდრე სხვა ტიპის ჰიპერტენზიული კრიზის დროს. არტერიული წნევის საშუალო არითმეტიკული დონის (MAP) ზედმეტად სწრაფმა ან ზედმეტად ინტენსიურმა დაქვეითებამ ცერებრული პერფუზიული წნევის (CPP) ძლიერი დაქვეითებით თეორიულად შეიძლება გააუარესოს ტვინის დაზიანება. თუმცა, AHA/ASA გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევს ჰიპერტენზიის ადრეულ მკურნალობას, როცა ეს საჭიროა თანმხლები მდგომარეობების, მათ შორის, პრეეკლამფსია/ეკლამფსიის გამო.[64]​ შეგვიძლია ვიხელმძღვანელოთ შემდეგი მითითებით:

თუ სისტოლური წნევა >220 მმ ვწყ. სვ. ან დიასტოლური წნევა >120 მმ ვწყ. სვ., შესაძლოა მიზანშეწონილი იყოს არტერიული წნევის 15%-ით დაქვეითება ინსულტის დაწყებიდან პირველი 24 საათის განმავლობაში.[1][85]

თუ სისტოლური წნევა <220 მმ ვწყ. სვ. და დიასტოლური წნევა <120 მმ ვწყ. სვ., არტერიული წნევის შემცირებისთვის მიზანშეწონილია საგულდაგულო დაკვირვება უშუალო ჩარევის გარეშე, იმ შემთხვევების გარდა, როდესაც:[1]​[75][86]

  • ვლინდება სხვა სამიზნე ორგანოს დაზიანება, როგორიცაა აორტის აშრევება, თირკმლის უკმარისობა ან მიოკარდიუმის მწვავე ინფარქტი

  • პაციენტს ესაჭიროება თრომბოლიზისის ჩატარება და ამ შემთხვევაში სისტოლური არტერიული წნევის სამიზნე დონე უნდა იყოს <185 მმ ვწყ. სვ. და დიასტოლურის <110 მმ ვწყ. სვ. ინტრავენური თრომბოლიზისის დაწყებიდან სულ მცირე, 24 საათის განმავლობაში არტერიული წნევა შენარჩუნებული უნდა იყოს <185/105 მმ ვწყ. სვ. მაჩვენებელზე.

თუ სისტოლური არტერიული წნევა >220 მმ.ვწყ.სვ ან დიასტოლური წნევაა 121-140 მმ.ვწყ. სვ., შეიძლება ლაბეტალოლის, ნიკარდიპინის ან კლევიდიპინის გამოყენება წნევის მაჩვენებლის 10%-დან 15%-მდე შემცირების მისაღწევად 24 საათის განმავლობაში.[36][38][39][87][88]

თუ დიასტოლური წნევა 140 მმ.ვწყ.სვ-ზე მაღალია, ნიტროპრუსიდის გამოყენება შეიძლება წნევის 10%-დან 15%-მდე შემცირების მისაღწევად 24 საათის განმავლობაში.[36][38][89]​ იხილეთ იშემიური ინსულტი (მართვის რეკომენდაციები).

მიოკარდიუმის იშემია/ინფარქტი

მიოკარდიუმის იშემიით ან ინფარქტით გართულებული ჰიპერტენზიული კრიზის პირველი რიგის მკურნალობაა ესმოლოლისა (სელექტიური ბეტა ბლოკერის) და გლიცერილტრინიტრატის (პერიფერიული ვაზოდილატატორის, რომელიც მოქმედებს უფრო მეტად ვენურ სისხლძრღვებზე უფრო, არტერიებზე) კომბინაცია.[1][36][38][39][89][90]

ესმოლოლი ამცირებს გულისცემის სიხშირეს, ხოლო გლიცერილტრინიტრატი იწვევს პრედატვირთვის და გულის წუთმოცულობის შემცირებას და ზრდის კორონარულ სისხლის ნაკადს.

არჩევის მეორე რიგის მკურნალობაა ლაბეტალოლი გლიცერილტრინიტრატის დამატებით.[36][38][39][89][90]

ბეტა ბლოკერების უკუჩვენებებია: მარცხენა პარკუჭის ზომიერიდან -მძიმემდე ფორმის უკმარისობა ფილტვის შეშუპებით, ბრადიკარდია, ჰიპოტენზია, ცუდი პერიფერიული პერფუზია, გულის მეორე ან მესამე ხარისხის ბლოკადა და სასუნთქი გზების რეაქტიული დაავადება.[1]

ნიტროპრუსიდი იქნება არჩევის მესამე რიგის მკურნალობა.[36][38][89]

მარცხენა პარკუჭის უკმარისობა და/ან ფილტვის შეშუპება

მარცხენა პარკუჭის უკმარისობით და/ან ფილტვის შეშუპებით მიმდინარე ჰიპერტენზიული კრიზის პირველი რიგის მკურნალობაა გლიცერილტრინიტრატი ან კლევიდიპინი.[36][38][39][90]

ნიტროპრუსიდი (ძლიერი არტერიული და ვენური ვაზოდილატატორი, რომელიც ამცირებს პოსტ-და პრედატვირთვას) ამ სიტუაციაში არჩევის მეორე რიგის მკურნალობაა.[36][38][89]

თუ პაციენტი უკვე არ იღებს მარყუჟოვან დიურეზულ საშუალებას, ის უნდა დაინიშნოს (მაგ., ფუროსემიდი). ბეტა ბლოკერები უკუნაჩვენებია მარცხენა პარკუჭის ზომიერიდან მძიმემდე ფორმის უკმარისობის დროს, ფილტვის შეშუპებით.[1]

ეჭვი აორტის აშრევებაზე

თუ ჰიპერტენზიული კრიზის ფონზე საეჭვოა აორტის დისსექცია (აშრევება), არტერიული წნევა უნდა დაქვეითდეს საკმაოდ აგრესიულად, როგორც წესი, 20 წუთის განმავლობაში სისტოლური წნევის <120 მმ.ვწყ.სვ.-მდე შემცირების მიზნით, თუმცა დროის ამ ინტერვალის შესახებ მხარდამჭერი მტკიცებულებები მწირია.[1][69]

თერაპია მიზანია, როგორც არტერიული წნევის დაქვეითება, ასევე მარცხენა პარკუჭის შეკუმშვის სიჩქარის შემცირება, რაც ამცირებს აორტის ჰემოდინამიკურ სტრესს და აშრევების გავრცელების ტენდენციას.

არჩევის პირველი რიგის მკურნალობაა ბეტა ბლოკერები, ლაბეტალოლი ან ესმოლოლი, რომლებიც ინიშნება ინტრავენურად.[36][38][39][91]

თუ არ აღინიშნება მნიშვნელოვანი გაუმჯობესება, ბეტა ბლოკერს შეიძლება დაემატოს ნიტროპრუსიდი ან ნიკარდიპინი.[36][38][39][91]​ ბეტა ბლოკადა წინ უნდა უძღოდეს ვაზოდილატატორის (ნიკარდიპინის ან ნიტროპრუსიდის) დანიშვნას, რეფლექსური ტაქიკარდიის და ინტიმას ნაფლეთზე ჰემოდინამიკური სტრესის გაუარესების პრევენციისთვის.[1]​ იხილეთ აორტის დისსექცია.

თირკმლის მწვავე დაზიანება

ხელმისაწვდომობის შემთხვევაში, ფენოლდოპამი თირკმლის მწვავე დაზიანებით გართულებული ჰიპერტენზიული კრიზის არჩევის პირველი რიგის თერაპიაა.[36][38][39][83][84]​ აღნიშნული მედიკამენტი (პერიფერიული დოპამინ-1-რეცეპტორის სელექტიური აგონისტი, არტერიული ვაზოდილატაციური ეფექტებით) განსაკუთრებით სასარგებლოა თირკმლის უკმარისობის დროს, რადგან ის ერთდროულად ამცირებს პოსტდატვირთვას და ზრდის თირკმლის პერფუზიას. თუმცა, ზოგიერთ ქვეყანაში ფენოლდოპამი არ არის ხელმისაწვდომი. პირველი რიგის სხვა პოტენციური აგენტებია დიჰიდროპირიდინის ჯგუფის კალციუმის არხების ბლოკერები (კლევიდიპინი ან ნიკარდიპინი), რომლებიც ზრდის დარტყმით მოცულობას და აქვს ძლიერი ცერებრული და კორონარული ვაზოდილატაციური აქტივობა.[1][36][38][39][87]

ჰიპერადრენერგული მდგომარეობები

ჰიპერადრენერგული მდგომარეობებია:

  • ფეოქრომოციტომა

  • სიმპათომიმეტური პრეპარატების - მაგალითად, კოკაინის, ამფეტამინების, ფენილპროპანოლამინის, ფენციკლიდინის გამოყენება ან მონოამინოქსიდაზას ინჰიბიტორების თირამინით მდიდარ პროდუქტებთან ერთდროული მიღება

  • ხანმოკლე მოქმედების სიმპათობლოკერის უცებ შეწყვეტის შემდეგ.

თუ ჰიპერადრენერგული მდგომარეობა განპირობებულია სიმპათომიმეტური პრეპარატების გამოყენებით, პირველი რიგის აგენტებია ბენზოდიაზეპინები, ხოლო ანტიჰიპერტენზიული მედიკამენტები ინიშნება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ არტერიული წნევის პასუხი არაადეკვატურია.[15][51]​ ბენზოდიაზეპინები ამცირებს აგზნებას და ახდენს ნევროლოგიური გართულებების (როგორიცაა, გულყრები) პრევენციას, გამაამინოერბომჟავას რეცეპტორებზე მოქმედებით.[15]​ ყველა სხვა კლინიკურ სიტუაციაში არჩევის პირველი რიგის თერაპიაა ფენტოლამინი (რომელიც მოქმედებს ალფა-ადრენორეცეპტორების ბლოკირების გზით) ან კალციუმის არხების ბლოკერები (კლევიდიპინი და ნიკარდიპინი).[1][36][38][39]​ ბეტა ბლოკერი (როგორიცაა, ლაბეტალოლი) შეიძლება დაემატოს ალფა-ადრენორეცეპტორებით საკმარისი ბლოკადის შემდეგ. ბეტა ბლოკერით მონოთერაპია უკუნაჩვენებია, რადგან ბეტა-ადრენოცეპტორების ინჰიბირებით გამოწვეული ვაზოდილატაცია იწვევს ალფა-ადრენერგულ ვაზოკონსტრიქციას და არტერიული წნევის შემდგომ ზრდას.[51]

მძიმე ჰიპერტენზია ორსულობის დროს (პრეეკლამფსია და ეკლამფსია)

მწვავედ დაწყებული მძიმე ჰიპერტენზიის მართვა ხდება კრიტიკული თერაპიის განყოფილებაში, ინტრავენური ლაბეტალოლის, ინტრავენური ჰიდრალაზინის ან პერორალური ნიფედიპინის, როგორც პირველი რიგის მედიკამენტების, გამოყენებით. ლაბეტალოლი ჩვეულებრივ, განიხილება უპირატეს ანტიჰიპერტენზიულ მედიკამენტად და მონოთერაპიის სახით ეფექტურია ორსულთა 80%-ში.[45]​​[58]​​​[92][93]​​​​​​ როგორც ჩანს, ის უსაფრთხო და ეფექტურია ორსულებში პრეეკლამფსიის მართვისთვის; თუმცა თავი უნდა ავარიდოთ მის დანიშვნას ასთმის მქონე ქალებში ან მის გამოყენებასთან დაკავშირებული სხვა უკუჩვენებების შემთხვევაში.[45]​​ პირველი რიგის თერაპიად ასევე შეიძლება ჩაითვალოს პერორალური ნიფედიპინი დაუყოვნებელი გამოდევნის ფორმით, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ინტრავენური ფორმა არ არის ხელმისაწვდომი.[45]​ მიუხედავად იმისა, რომ ინტრავენური ჰიდრალაზინი ჯერ კიდევ ფართოდ გამოიყენება, განსაკუთრებით, ჩრდილოეთ ამერიკაში, მან შეიძლება გამოიწვიოს არტერიული წნევის მკვეთრი დაცემა.[60]​ ამის შედეგები ძირითადად დაკავშირებულია დედის ჰიპოტენზიასთან, მათ შორის, საკეისრო კვეთის გაზრდის რისკთან, პლაცენტის ხშირ აშრევებასთან, უფრო მეტად დედის ოლიგურიასთან და ნაყოფის ტაქიკარდიასთან, რაც მიუთითებს მისი გამოყენებისას დედის არტერიული წნევის და ნაყოფის მდგომარეობის გაუმჯობესებისთვის ინტენსიური მეთვალყურეობის აუცილებლობაზე.[60]​ გაერთიანებული სამეფოს გაიდლაინების რეკომენდაციით, ანტენატალურ პერიოდში ინტრავენური ჰიდრალაზინის პირველი დოზის მიღებამდე ან ერთდროულად მასთან ერთად, უნდა განვიხილოთ მოცულობის შევსება კრისტალოიდური ხსნარით.[58]

თუ მეორე რიგის ალტერნატივაა საჭირო, აგენტის შერჩევა უნდა განიხილოთ შესაბამის სუბპეციალისტთან ერთად პერინატალურ მედიცინაში ან ინტენსიურ თერაპიაში. მკურნალობის არჩევანზე სავარაუდოა, რომ გავლენა მოახდინოს კონკრეტულ მედიკამენტთან დაკავშირებულმა ხელმისაწვდომობამ და ადგილობრივმა გამოცდილებამ.[51]

ორსულობის დროს საჭიროა ანგიოტენზინგარდამქმნელი ფერმენტის (ACE) ინჰიბიტორების ან ანგიოტენზინ-II რეცეპტორების ანტაგონისტების გამოყენებისგან თავის არიდება შესაძლო ტერატოგენული ეფექტების გამო, ხოლო ნიტროპრუსიდის შემთხვევაში - ნაყოფის ციანიდის მოწამვლის პოტენციური საფრთხის გამო.[1]​​ უკუნაჩვენებია ასევე რენინის ინჰიბიტორებიც.[1]

ამერიკის მეან-გინეკოლოგთა კოლეჯი (ACOG) რეკომენდაციას უწევს ანტიჰიპერტენზიულ თერაპიას პრეეკლამფსიის მქონე ქალებში, სისტოლური არტერიული წნევის მდგრადი მაჩვენებლით ≥160 მმ ვწყ სვ, ან დიასტოლურის ≥110 მმ ვწყ სვ.[45]​ თუმცა მკურნალობის ზღურბლი სხვადასხვა ქვეყნებს შორის განსხვავებულია, ხოლო დაბალი ზღურბლი რეკომენდირებულია რიგი საზოგადოების მიერ.[94]​ ჯანდაცვის და სამედიცინო დახმარების დახელოვნების ეროვნული ინსტიტუტი (NICE) რეკომენდაციას უწევს მკურნალობას, თუ არტერიული წნევის მაჩვენებელი რჩება >140/90 მმ ვწყ სვ.[58]​

მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი ხელმისაწვდომი ლიტერატურით მხარდაჭერილია, რომ ანტიჰიპერტენზიული აგენტების მიღება უნდა მოხდეს 30-60 წუთში, რეკომენდებულია ანტიჰიპერტენზიული თერაპიის დაწყება მძიმე ჰიპერტენზიის ნიშნების გამოვლინებიდან რამდენადაც შესაძლებელია მალე.[45]​ უნდა აღინიშნოს, რომ ეს შემოთავაზებული ზღურბლი კვლევებით არ არის გამყარებული და მკურნალობა მორგებული უნდა იყოს პაციენტის ინდივიდუალურ გარემოებებზე. სასურველია, ჩატარდეს სპეციალისტის კონსულტაცია.

ანტიჰიპერტენზიულ აგენტად რეკომენდებული არ არის მაგნიუმის სულფატი, თუმცა ის არჩევის უპირატესი მედიკამენტია ეკლამფსიის სამკურნალოდ და/ან გულყრების პროფილაქტიკისთვის ქალებში, მწვავედ დაწყებული მძიმე ჰიპერტენზიით ორსულობის განმავლობაში და მშობიარობის შემდგომ პერიოდში.[45]​​​​​

იხილეთ პრეეკლამფსია (მართვის მიდგომა).

ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას