ლისტერიოზი
- მიმოხილვა
- თეორია
- დიაგნოზი
- მართვა
- მეთვალყურეობა
- წყაროები
მკურნალობის ალგორითმი
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულა/შეყვანის გზა და დოზა შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდის, ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით: იხილეთ გაფრთხილება
გასტროენტერიტი
დამხმარე მოვლა
ლისტერიით გამოწვეული გასტროენტერიტი ტიპურ შემთხვევებში თვითგანკურნებადია და არ საჭიროებს ანტიბიოტიკოთერაპიას.[1]Mylonakis E, Hofmann EL, Calderwood SB. Central nervous system infection with Listeria monocytogenes. 33 years' experience at a general hospital and review of 776 episodes from the literature. Medicine (Baltimore). 1998 Sep;77(5):313-36. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9772921?tool=bestpractice.com [2]Mylonakis E, Paliou M, Hofmann EL, et al. Listeriosis during pregnancy: a case series and review of 222 cases. Medicine (Baltimore). 2002 Jul;81(4):260-9. https://journals.lww.com/md-journal/Fulltext/2002/07000/Listeriosis_During_Pregnancy__A_Case_Series_and.2.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12169881?tool=bestpractice.com [6]Armstrong RW, Fung PC. Brainstem encephalitis (rhombencephalitis) due to Listeria monocytogenes: case report and review. Clin Infect Dis. 1993 May;16(5):689-702. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8507761?tool=bestpractice.com [42]Grumbach NM, Mylonakis E, Wing EJ. Development of listerial meningitis during ciprofloxacin treatment. Clin Infect Dis. 1999 Nov;29(5):1340-1. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10524996?tool=bestpractice.com
რეკომენდებულია სითხის სტატუსის შენარჩუნება და დამხმარე მკურნალობა საჭიროებისამებრ.
ამოქსიცილინი ან ტრიმეთოპრიმ/სულფამეთოქსაზოლი
ფებრილური გასტროენტერიტის მქონე იმუნოკომპრომისული, ხანდაზმული (>60წ) ან ორსული პაციენტები საჭიროებენ მკურნალობას ამოქსიცილინით ან ტრიმეთოპრიმი/სულფამეთოქსაზოლით.[43]Gilbert ND, Moellering Jr RC, Eliopoulos GM, et al, eds. Sanford guide to antimicrobial therapy (Sanford guide). 43rd ed. Sperryville, VA: Antimicrobial Therapy; 2013.
პენიცილინები, საზოგადოდ, უსაფრთხოდ ითვლება ორსულებში. ტრიმეთოპრიმი/სულფამეთოქსაზოლი არ არის რეკომენდებული ორსულობის პირველ ტრიმესტრში, ფოლიუმის მჟავას მეტაბოლიზმზე ზემოქმედების გამო.[2]Mylonakis E, Paliou M, Hofmann EL, et al. Listeriosis during pregnancy: a case series and review of 222 cases. Medicine (Baltimore). 2002 Jul;81(4):260-9. https://journals.lww.com/md-journal/Fulltext/2002/07000/Listeriosis_During_Pregnancy__A_Case_Series_and.2.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12169881?tool=bestpractice.com [22]Committee on Obstetric Practice, American College of Obstetricians and Gynecologists. Committee Opinion No. 614: management of pregnant women with presumptive exposure to Listeria monocytogenes. Obstet Gynecol. 2014 Dec;124(6):1241-4. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25411758?tool=bestpractice.com მისი გამოყენება დასაშვებია მძიმე შემთხვევებში (როცა რისკს სარგებელი აჭარბებს), როგორც პენიცილინის ალტერნატიული მკურნალობა; თუმცა, აღნიშნული ჩვენების მხარდამჭერი კვლევები საკმარისად არ გვაქვს.
მკურნალობის კურსი: 3-5 დღე.
პირველადი პარამეტრები
ამოქსიცილინი: ბავშვები: დოზასთან დაკავშირებით მიმართეთ სპეციალისტს; მოზრდილები: 500 მგ პერორალურად, დღეში სამჯერ
ან
ტრიმეთოპრიმ/სულფამეტოქსაზოლი: ბავშვებში: დოზასთან დაკავშირებით მიმართეთ სპეციალისტს; მოზრდილებში: 160/800 მგ პერორალურად, 2-ჯერ დღეში
სისტემური ინფექცია: არა გასტროენტერიტი ან მენინგიტი/მენინგოენცეფალიტი
ამპიცილინიამპიცილინი
ამპიცილინი განიხილება პირველი რიგის პრეპარატად სისტემური ინფექციის მქონე პაციენტებში.[40]Centers for Disease Control and Prevention. Listeria (listeriosis). Mar 2021 [internet publication]. https://www.cdc.gov/listeria/technical.html ორსულობის დროს ის უსაფრთხოდ ითვლება.[22]Committee on Obstetric Practice, American College of Obstetricians and Gynecologists. Committee Opinion No. 614: management of pregnant women with presumptive exposure to Listeria monocytogenes. Obstet Gynecol. 2014 Dec;124(6):1241-4. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25411758?tool=bestpractice.com
მკურნალობის კურსი: ბაქტერიემიის თერაპიის ხანგრძლივობა უმეტესად 14 დღეს შეადგენს. თავის ტვინის აბსცესის სამკურნალო კურსი სულ მცირე 6-კვირიანია.[48]Helweg-Larsen J, Astradsson A, Richhall H, et al. Pyogenic brain abscess, a 15 year survey. BMC Infect Dis. 2012 Nov 30;12:332. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3536615 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23193986?tool=bestpractice.com [49]Infection in Neurosurgery Working Party of the British Society for Antimicrobial Chemotherapy. The rational use of antibiotics in the treatment of brain abscess. Br J Neurosurg. 2000 Dec;14(6):525-30. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11272029?tool=bestpractice.com მკურნალობის რეკომენდებული ხანგრძლივობა ენდოკარდიტის შემთხვევაში 4-6 კვირაა.[50]Habib G, Lancellotti P, Antunes MJ, et al; ESC Scientific Document Group. 2015 ESC guidelines for the management of infective endocarditis: The Task Force for the Management of Infective Endocarditis of the European Society of Cardiology (ESC). Endorsed by: European Association for Cardio-Thoracic Surgery (EACTS), the European Association of Nuclear Medicine (EANM). Eur Heart J. 2015 Nov 21;36(44):3075-3128. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26320109?tool=bestpractice.com იმუნოკომპრომისულ პირებში მკურნალობის ხანგრძლივობა ვარიაბელურია და დამოკიდებულია ინდივიდუალურ შემთხვევაზე.
თავის ტვინის აბსცესისა და ენდოკარდიტის შემთხვევაში რეკომენდებულია ქირურგ-სპეციალისტის კონსულტაცია.
სისხლის განმეორებითი კულტივირება შეიძლება საჭირო გახდეს ინფექციის ალაგების დასადასტურებლად ბაქტერიემიისა და ენდოკარდიტის შემთხვევაში. თავის ტვინის განმეორებითი ვიზუალიზაცია ასევე შეიძლება საჭირო იყოს თავის ტვინის აბსცესის მკურნალობის შედეგის საკონტროლოდ.
პირველადი პარამეტრები
ამპიცილინიამპიცილინი: ბავშვები: დოზირების საკითხზე გაიარეთ კონსულტაცია სპეციალისტთან; მოზრდილები: 2 გ ინტრავენურად, ყოველ 6 საათში
გენტამიცინი
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
გენტამიცინით კომბინაციური თერაპია პირველი 14-21 დღის განმავლობაში რეკომენდებულია მძიმე ინფექციების დროს, როგორიცაა ბაქტერიემია.[22]Committee on Obstetric Practice, American College of Obstetricians and Gynecologists. Committee Opinion No. 614: management of pregnant women with presumptive exposure to Listeria monocytogenes. Obstet Gynecol. 2014 Dec;124(6):1241-4. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25411758?tool=bestpractice.com [40]Centers for Disease Control and Prevention. Listeria (listeriosis). Mar 2021 [internet publication]. https://www.cdc.gov/listeria/technical.html გენტამიცინი უნდა გამოვიყენოთ სიფრთხილით რადგანაც მისი გამოყენება დაკავშირებულია თირკმლის უკმარისობასთან.რაზედაც მიუთითებს ორი რეტროსპექტრული კვლევის შედეგი.[44]van de Beek D, Cabellos C, Dzupova O, et al; ESCMID Study Group for Infections of the Brain (ESGIB). ESCMID guideline: diagnosis and treatment of acute bacterial meningitis. Clin Microbiol Infect. 2016 May;22 Suppl 3:S37-62. https://www.clinicalmicrobiologyandinfection.com/article/S1198-743X(16)00020-3/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27062097?tool=bestpractice.com
ამინოგლიკოზიდები არ უნდა დავნიშნოთ ორსულებში გარდა აუცილებელი შემთხვევებისა, როცა რისკს სარგებელი აჭარბებს. ამ შემთხვევაში გენტამიცინის გამოყენება დასაშვებია რადგანაც სმენისა და ვესტიბულური ნერვის დაზიანების ალბათობა უფრო დაბალია, ვიდრე სხვა ამინოგლიკოზიდების შემთხვევაში. გენტამიცინი ორსულობის დროს იშვიათად გამოიყენება. აუცილებელია კონსულტაცია ინფექციონისტთან. გენტამიცინი ორსულობის დროს იშვიათად გამოიყენება. აუცილებელია კონსულტაცია ინფექციონისტთან.
პირველადი პარამეტრები
გენტამიცინი: ბავშვები: დოზის შესახებ კონსულტაცია გაიარეთ სპეციალისტთან; მოზრდილები: 5-7 მგ/კგ ინტრავენურად, ყოველ 24 საათში ერთხელ
ტრიმეთოპრიმ/სულფამეთოქსაზოლი ან მეროპენემი
ტრიმეთოპრიმი/სულფამეთოქსაზოლი ითვლება მისაღებ ალტერნატივად პენიცილინის მიმართ ალერგიულ პაციენტებში. მეროპენემი ასევე შეიძლება გამოიყენოთ, თუმცა ეს დაკავშირებულია მკურნალობის ნაკლებ წარმატებასთან და სიკვდილობის მატებასთან.[47]Stepanović S, Lazarević G, Jesić M, Kos R. Meropenem therapy failure in Listeria monocytogenes infection. Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2004 Jun;23(6):484-6. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15141335?tool=bestpractice.com [46]Thønnings S, Knudsen JD, Schønheyder HC, et al; Danish Collaborative Bacteraemia Network (DACOBAN). Antibiotic treatment and mortality in patients with Listeria monocytogenes meningitis or bacteraemia. Clin Microbiol Infect. 2016 Aug;22(8):725-30. https://www.clinicalmicrobiologyandinfection.com/article/S1198-743X(16)30191-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27345176?tool=bestpractice.com
ტრიმეთოპრიმი/სულფამეთოქსაზოლი არ არის რეკომენდებული ორსულობის პირველ ტრიმესტრში.[2]Mylonakis E, Paliou M, Hofmann EL, et al. Listeriosis during pregnancy: a case series and review of 222 cases. Medicine (Baltimore). 2002 Jul;81(4):260-9. https://journals.lww.com/md-journal/Fulltext/2002/07000/Listeriosis_During_Pregnancy__A_Case_Series_and.2.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12169881?tool=bestpractice.com მისი გამოყენება დასაშვებია მძიმე შემთხვევებში (როცა რისკს სარგებელი აჭარბებს), როგორც პენიცილინის ალტერნატიული მკურნალობა; თუმცა, აღნიშნული ჩვენების მხარდამჭერი კვლევები საკმარისად არ გვაქვს. არ არსებობს უსაფრთხოებისა და მიზნობრივი ეფექტურობის კვლევები, რომლებიც შეაფასებდა მეორე რიგის უსაფრთხო თერაპიას პენიცილინის მიმართ ალერგიულ ორსულებში. პენიცილინის ალტერნატივები შეიძლება გამოვიყენოთ, თუმცა არსებობს ნაყოფის დაზიანების რისკი. გაიარეთ კონსულტაცია ინფექციური დაავადებების სპეციალისტთან.
ყოველ შემთხვევას უნდა მივუდგეთ ინდივიდუალურად.
მკურნალობის კურსი: ბაქტერიემიის თერაპიის ხანგრძლივობა უმეტესად 14 დღეს შეადგენს. თავის ტვინის აბსცესის სამკურნალო კურსი სულ მცირე 6-კვირიანია.[48]Helweg-Larsen J, Astradsson A, Richhall H, et al. Pyogenic brain abscess, a 15 year survey. BMC Infect Dis. 2012 Nov 30;12:332. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3536615 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23193986?tool=bestpractice.com [49]Infection in Neurosurgery Working Party of the British Society for Antimicrobial Chemotherapy. The rational use of antibiotics in the treatment of brain abscess. Br J Neurosurg. 2000 Dec;14(6):525-30. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11272029?tool=bestpractice.com მკურნალობის რეკომენდებული ხანგრძლივობა ენდოკარდიტის შემთხვევაში 4-6 კვირაა.[50]Habib G, Lancellotti P, Antunes MJ, et al; ESC Scientific Document Group. 2015 ESC guidelines for the management of infective endocarditis: The Task Force for the Management of Infective Endocarditis of the European Society of Cardiology (ESC). Endorsed by: European Association for Cardio-Thoracic Surgery (EACTS), the European Association of Nuclear Medicine (EANM). Eur Heart J. 2015 Nov 21;36(44):3075-3128. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26320109?tool=bestpractice.com იმუნოკომპრომისულ პირებში მკურნალობის ხანგრძლივობა ვარიაბელურია და დამოკიდებულია ინდივიდუალურ შემთხვევაზე.
თავის ტვინის აბსცესისა და ენდოკარდიტის შემთხვევაში რეკომენდებულია ქირურგ-სპეციალისტის კონსულტაცია.
სისხლის განმეორებითი კულტივირება შეიძლება საჭირო გახდეს ინფექციის ალაგების დასადასტურებლად ბაქტერიემიისა და ენდოკარდიტის შემთხვევაში. თავის ტვინის განმეორებითი ვიზუალიზაცია ასევე შეიძლება საჭირო იყოს თავის ტვინის აბსცესის მკურნალობის შედეგის საკონტროლოდ.
პირველადი პარამეტრები
ტრიმეთოპრიმ/სულფამეტოქსაზოლი: ≥2 თვის ასაკის ბავშვები: დოზის შესახებ მიმართეთ სპეციალისტს; ზრდასრულები: 10-20 მგ/კგ/დღე ინტრავენურად, დაყოფილი დოზებით, ყოველ 6-12 საათში ერთხელ
მეტი ტრიმეთოპრიმ/სულფამეტოქსაზოლიდოზა მიეკუთვნება ტრიმეტოპრიმის კომპონენტს.
ან
მეროპენემი: ≥3 თვის ასაკის ბავშვები: დოზირების საკითხზე გაიარეთ კონსულტაცია სპეციალისტთან; მოზრდილები: 500 მგ ინტრავენურად, ყოველ 8 საათში
მენინგიტი/მენინგოენცეფალიტი
ამპიცილინი ან ამოქსიცილინი
ბრიტანეთის ინფექციური დაავადებების ასოციაცია რეკომენდაციას უწევს ინტრავენურ ამპიცილინს ან ამოქსიცილინს, როგორც პირველი რიგის თერაპიას.[54]McGill F, Heyderman RS, Michael BD, et al. The UK joint specialist societies guideline on the diagnosis and management of acute meningitis and meningococcal sepsis in immunocompetent adults. J Infect. 2016 Apr;72(4):405-38. https://www.journalofinfection.com/article/S0163-4453(16)00024-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26845731?tool=bestpractice.com
პენიცილინები, საზოგადოდ, უსაფრთხოდ ითვლება ორსულებში.
თითოეულ პაციენტის მკურნალობაში მიდგომა უნდა იყოს ინდივიდუალური. რეკომენდებულია კონსულტაცია სპეციალისტ- ინფექციონისტთან.
რეკომენდებულია ექსპერტის კონსულტაცია სისტემური ავადმყოფობის მქონე ორსულების შემთხვევაში.
მკურნალობის კურსი: 21 დღე.
პირველადი პარამეტრები
ამპიცილინიამპიცილინი: ბავშვები: დოზირების საკითხზე გაიარეთ კონსულტაცია სპეციალისტთან; მოზრდილები: 2 გ ინტრავენურად, ყოველ 4 საათში.
ან
ამოქსიცილინი: ბავშვები: დოზირების საკითხზე გაიარეთ კონსულტაცია სპეციალისტთან; მოზრდილები: 2 გ ინტრავენურად, ყოველ 4 საათში
გენტამიცინი
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
ამპიცილინთან ან ამოქსიცილინთან ერთად გენტამიცინის გამოყენება გასათვალისწინებელია L monocytogenes-ით გამოწვეული მენინგიტის დროს.[44]van de Beek D, Cabellos C, Dzupova O, et al; ESCMID Study Group for Infections of the Brain (ESGIB). ESCMID guideline: diagnosis and treatment of acute bacterial meningitis. Clin Microbiol Infect. 2016 May;22 Suppl 3:S37-62. https://www.clinicalmicrobiologyandinfection.com/article/S1198-743X(16)00020-3/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27062097?tool=bestpractice.com უნდა გამოიყენოთ სიფრთხილით, რადგანაც მისი გამოყენება დაკავშირებულია თირკმლის უკმარისობასთან (ორი რეტროსპექტული კვლევის მიხედვით).[44]van de Beek D, Cabellos C, Dzupova O, et al; ESCMID Study Group for Infections of the Brain (ESGIB). ESCMID guideline: diagnosis and treatment of acute bacterial meningitis. Clin Microbiol Infect. 2016 May;22 Suppl 3:S37-62. https://www.clinicalmicrobiologyandinfection.com/article/S1198-743X(16)00020-3/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27062097?tool=bestpractice.com
ამინოგლიკოზიდები არ უნდა დავნიშნოთ ორსულებში გარდა აუცილებელი შემთხვევებისა, როცა რისკს სარგებელი აჭარბებს. ამ შემთხვევაში გენტამიცინის გამოყენება დასაშვებია რადგანაც სმენისა და ვესტიბულური ნერვის დაზიანების ალბათობა უფრო დაბალია, ვიდრე სხვა ამინოგლიკოზიდების შემთხვევაში. გენტამიცინი ორსულობის დროს იშვიათად გამოიყენება. აუცილებელია კონსულტაცია ინფექციონისტთან.
თითოეულ პაციენტის მკურნალობაში მიდგომა უნდა იყოს ინდივიდუალური. რეკომენდებულია კონსულტაცია სპეციალისტ- ინფექციონისტთან.
რეკომენდებულია ექსპერტის კონსულტაცია სისტემური ავადმყოფობის მქონე ორსულების შემთხვევაში.
მკურნალობის კურსი: 21 დღე.
პირველადი პარამეტრები
გენტამიცინი: ბავშვები: დოზის შესახებ კონსულტაცია გაიარეთ სპეციალისტთან; მოზრდილები: 5-7 მგ/კგ ინტრავენურად, ყოველ 24 საათში ერთხელ
ტრიმეთოპრიმ/სულფამეტოქსაზოლი
თუ პაციენტი ალერგიულია პენიცილინის მიმართ, რეკომენდებულია ტრიმეთოპრიმ/სულფამეთოქსაზოლი.[54]McGill F, Heyderman RS, Michael BD, et al. The UK joint specialist societies guideline on the diagnosis and management of acute meningitis and meningococcal sepsis in immunocompetent adults. J Infect. 2016 Apr;72(4):405-38. https://www.journalofinfection.com/article/S0163-4453(16)00024-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26845731?tool=bestpractice.com
ტრიმეთოპრიმ/სულფამეთოქსაზოლი ალტერნატივას წარმოადგენს პენიცილინის მიმართ ალერგიის ან აუტანლობის მქონე პაციენტებში, თუმცა თავი უნდა ავარიდოთ პირველ ტრიმესტრში ფოლიუმის მჟავის მეტაბოლიზმზე გავლენის გამო.[2]Mylonakis E, Paliou M, Hofmann EL, et al. Listeriosis during pregnancy: a case series and review of 222 cases. Medicine (Baltimore). 2002 Jul;81(4):260-9. https://journals.lww.com/md-journal/Fulltext/2002/07000/Listeriosis_During_Pregnancy__A_Case_Series_and.2.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12169881?tool=bestpractice.com [22]Committee on Obstetric Practice, American College of Obstetricians and Gynecologists. Committee Opinion No. 614: management of pregnant women with presumptive exposure to Listeria monocytogenes. Obstet Gynecol. 2014 Dec;124(6):1241-4. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25411758?tool=bestpractice.com
თითოეულ პაციენტის მკურნალობაში მიდგომა უნდა იყოს ინდივიდუალური. რეკომენდებულია კონსულტაცია სპეციალისტ- ინფექციონისტთან. რეკომენდებულია ექსპერტის კონსულტაცია სისტემური ავადმყოფობის მქონე ორსულების შემთხვევაში.
მკურნალობის კურსი: 21 დღე.
პირველადი პარამეტრები
ტრიმეთოპრიმ/სულფამეტოქსაზოლი: ≥2 თვის ასაკის ბავშვები: დოზის შესახებ მიმართეთ სპეციალისტს; ზრდასრულები: 10-20 მგ/კგ/დღე ინტრავენურად, დაყოფილი დოზებით, ყოველ 6-12 საათში ერთხელ
მეტი ტრიმეთოპრიმ/სულფამეტოქსაზოლიდოზა მიეკუთვნება ტრიმეტოპრიმის კომპონენტს.
აირჩიეთ პაციენტების ჯგუფი ჩვენი რეკომენდაციების სანახავად
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულაცია/შეყვანის გზა და დოზირება შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდების, წამლების ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით. იხილეთ გაფრთხილება
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას