დეპრესია მოზრდილებში

რეკომენდაციები

აშშ-ს პრევენციული სერვისების სამუშაო ჯგუფმა (USPSTF) აღმოაჩინა დამაჯერებელი მტკიცებულება, რომ რეკომენდაციას უწევს დეპრესიის სკრინინგს ზოგადად ზრდასრულ პოპულაციაში, მათ შორის ორსულებსა და პოსტნატალურ ქალებში და ხანდაზმულებში, თუმცა საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ორგანოები ზოგიერთ ქვეყანაში (მაგ., კანადა) არ გირჩევენ რუტინულ სკრინინგს.[84]US Preventive Services Task Force; Barry MJ, Nicholson WK, Silverstein M, et al. Screening for depression and suicide risk in adults: US Preventive Services Task Force recommendation statement. JAMA. 2023 Jun 20;329(23):2057-67. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2806144 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37338872?tool=bestpractice.com ​​[85]Canadian Task Force on Preventive Health Care; Joffres M, Jaramillo A, Dickinson J, et al. Recommendations on screening for depression in adults. CMAJ. 2013 Jun 11;185(9):775-82. http://www.cmaj.ca/content/suppl/2013/07/29/cmaj.130403.DC3/depress-update.pdf http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23670157?tool=bestpractice.com ​ უნდა არსებობდეს სისტემები ზუსტი დიაგნოზის, ეფექტური მკურნალობისა და სკრინინგის შემდეგ შესაბამისი შემდგომი დაკვირვების უზრუნველსაყოფად. USPSTF-მა დაასკვნა, რომ არსებული მტკიცებულებები არასაკმარისია ზრდასრულ პოპულაციაში სუიციდის რისკის სკრინინგის ბალანსისა და ზიანის შესაფასებლად.[84]US Preventive Services Task Force; Barry MJ, Nicholson WK, Silverstein M, et al. Screening for depression and suicide risk in adults: US Preventive Services Task Force recommendation statement. JAMA. 2023 Jun 20;329(23):2057-67. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2806144 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37338872?tool=bestpractice.com

არის რამდენიმე კლინიკური სიტუაცია, რომლებშიც რეკომენდებულია რუტინული სკრინინგი. მაგალითად, ფიზიკური ტრავმის შემდეგ დეპრესიის მაღალი რისკის გამო, მოკლე სკრინინგის ინსტრუმენტი, როგორიცაა პაციენტის ჯანმრთელობის კითხვარი-2 (PHQ-2) ან პაციენტის ჯანმრთელობის კითხვარი-9 (PHQ-9) უნდა მიეწოდოს ტრავმის ცენტრებში მოთავსებულ პაციენტებს. , აშშ-ში დაფუძნებული სახელმძღვანელოს მიხედვით.[86]​American College of Surgeons. Best practices guidelines: screening and intervention for mental health disorders and substance use and misuse in the acute trauma patient. Dec 2022 [internet publication]. https://www.facs.org/media/nrcj31ku/mental-health-guidelines.pdf

საშუალებები

PHQ-2 მიღებულია ფსიქიკური აშლილობების პირველადი ჯანდაცვის შეფასების (PRIME-MD) ინსტრუმენტიდან და სწრაფად და ზუსტად ამოწმებს დეპრესიას მხოლოდ ორი კითხვით:[69]Mitchell AJ, Yadegarfar M, Gill J, et al. Case finding and screening clinical utility of the Patient Health Questionnaire (PHQ-9 and PHQ-2) for depression in primary care: a diagnostic meta-analysis of 40 studies. BJPsych Open. 2016 Mar 9;2(2):127-38. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4995584 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27703765?tool=bestpractice.com

"ბოლო 2 კვირის განმავლობაში გრძნობდით თუ არა თავს დათრგუნულად, დეპრესიულად, უიმედოდ?"

"ბოლო 2 კვირის განმავლობაში გრძნობდით თუ არა მცირე ინტერესს ან სიამოვნებას რამის კეთებისას?"

დადებითი პასუხი ნებისმიერ კითხვაზე მოითხოვს ფსიქიკური აშლილობების დიაგნოსტიკური და სტატისტიკური სახელმძღვანელოს, მეხუთე გამოცემის, ტექსტის გადასინჯვის (DSM-5-TR) კრიტერიუმების ან ექვივალენტური ხელსაწყოს საფუძვლიან მიმოხილვას.

PHQ-9 შეიძლება გამოიყენებოდეს როგორც დიაგნოსტიკის და დაავადების მართვის ინსტრუმენტი. PHQ-9 არის 9-პუნქტიანი დეპრესიის კითხვარი, რომელიც ასახავს DSM-5-TR კრიტერიუმებს. იგი ახდენს არსებული სიმპტომების კლასიფიკაციას 0-დან (სიმპტომები არაა) 3-მდე (ყოველდღიური სიმპტომები) სკალის მიხედვით. იგი დამტკიცებულია პირველადი ჯანდაცვაში გამოსაყენებლად. მკურნალობის დროს PHQ-9 გამეორება ექიმს თერაპიაზე რეაგირების ობიექტური მონიტორინგის საშუალებას აძლევს.

ერთმა მეტა-ანალიზმა დაადგინა, რომ სკრინინგის მიდგომა დაწყებული PHQ-2-ით და გადადის PHQ-9-ზე PHQ-2 ქულების ≥2-ზე, ანალოგიურად ზუსტი იყო PHQ-9-ის ყველა პაციენტზე და ამცირებს საჭიროებას. სრული PHQ-9-ის ადმინისტრირება 50%-ზე მეტით.[87]Levis B, Sun Y, He C, et al. Accuracy of the PHQ-2 alone and in combination with the PHQ-9 for screening to detect major depression: systematic review and meta-analysis. JAMA. 2020 Jun 9;323(22):2290-300. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7284301 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32515813?tool=bestpractice.com

ორსული და მშობიარობის შემდგომი პერიოდის ქალების სკრინინგი

მტკიცებულება გვიჩვენებს, რომ ორსული და მშობიარობის შემდგომი პერიოდის ქალების სკრინინგი ამცირებს დეპრესიის რისკს.[4]O'Connor E, Rossom RC, Henninger M, et al. Primary care screening for and treatment of depression in pregnant and postpartum women: evidence report and systematic review for the US Preventive Services Task Force. JAMA. 2016 Jan 26;315(4):388-406. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26813212?tool=bestpractice.com [5]Institute for Clinical Systems Improvement. Depression, adult in primary care. Mar 2016 [internet publication]. https://www.icsi.org/guideline/depression ​​​ აშშ-ის გაიდლაინები ხაზს უსვამს პაციენტების რეგულარულად შეფასების მნიშვნელობას დეპრესიისთვის პერინატალური პერიოდის განმავლობაში. მეან-გინეკოლოგთა ამერიკული კოლეჯი (ACOG) რეკომენდაციას უწევს პერინატალური დეპრესიის სკრინინგს პერინატალური პერიოდის განმავლობაში სხვადასხვა დროს, იგივე სტანდარტიზებული, დადასტურებული სკრინინგის ინსტრუმენტის გამოყენებით; ეს მოიცავს პირველ პრენატალურ ვიზიტს, მოგვიანებით ვიზიტებს ორსულობის დროს და მშობიარობის შემდგომ ვიზიტებს. მოყვანილი მაგალითები მოიცავს ედინბურგის პოსტნატალური დეპრესიის სკალა (EPDS) ან პაციენტის ჯანმრთელობის კითხვარი (PHQ-9).[88]Screening and diagnosis of mental health conditions during pregnancy and postpartum: ACOG clinical practice guideline no. 4. Obstet Gynecol. 2023 Jun 1;141(6):1232-61. https://journals.lww.com/greenjournal/fulltext/2023/06000/screening_and_diagnosis_of_mental_health.35.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37486660?tool=bestpractice.com ​​​ კლინიცისტებმა უნდა ჩაატარონ მშობიარობის შემდგომი დეპრესიის სკრინინგი EPDS-ის გამოყენებით მშობიარობიდან 4-დან 6 კვირამდე. Edinburgh Postnatal Depression Scale Opens in new window ეს სკალა არის 10-პუნქტიანი კითხვარი მშობიარობის შემდგომი პერიოდის ქალებისთვის. ≥10 ქულა გვავარაუდებინებს დეპრესიას.[70]Di Florio A, Putnam K, Altemus M, et al. The impact of education, country, race and ethnicity on the self-report of postpartum depression using the Edinburgh Postnatal Depression Scale. Psychol Med. 2017 Apr;47(5):787-99. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5369767 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27866476?tool=bestpractice.com [71]Wisner KL, Parry BL, Piontek CM. Clinical practice. Postpartum depression. N Engl J Med. 2002 Jul 18;347(3):194-9. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12124409?tool=bestpractice.com [72]Cox JL, Holden JM, Sagovsky R. Detection of postnatal depression. Development of the 10-item Edinburgh Postnatal Depression Scale. Br J Psychiatry. 1987 Jun;150:782-6. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3651732?tool=bestpractice.com ​​​​ ერთმა მეტა-ანალიზმა დაადგინა, რომ 13 ან მეტი შემთხვევის ათვლის ქულა იდენტიფიცირებულია უფრო მაღალი სიმძიმის შემთხვევისთვის, ხოლო 11-იანი ან მეტის შემცირებული ქულა ოპტიმიზირებულია სკრინინგის მგრძნობელობასა და სპეციფიკაში.[89]Levis B, Negeri Z, Sun Y, et al. Accuracy of the Edinburgh Postnatal Depression Scale (EPDS) for screening to detect major depression among pregnant and postpartum women: systematic review and meta-analysis of individual participant data. BMJ. 2020 Nov 11;371:m4022. https://www.bmj.com/content/371/bmj.m4022.long http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33177069?tool=bestpractice.com EDPS მოიცავს სუიციდური აზრების შეფასებას.