ურგენტული საკითხები
იხ. დიფერენციული დიაგნოზები დამატებითი დეტალებისთვის
ახლად დიაგნოსტირებული ასციტი ყოველთვის საჭიროებს სასწრაფო შეფასებას რადიოლოგიური გამოკვლევებით. გამოკვლევები იწყება მუცლის ულტრაბგერითი სკანირებით, რათა დადასტურდეს ან გამოირიცხოს დიაგნოზი და გამოვლინდეს ციროზის ან ავთვისებიანი წარმონაქმნის ნიშნები. საჭიროა ასევე დოპლერით ულტრაბგერითი გამოკვლევა და დიაგნოსტიკური პარაცენტეზი. ასციტის მქონე პაციენტები უნდა შემოწმდნენ შემდგომ გართულებებსა და გადაუდებელ მდგომარეობებზე.
სპონტანური ბაქტერიული პერიტონიტი
ასციტის ყველაზე მნიშვნელოვანი გართულებაა სპონტანური ბაქტერიული პერიტონიტი, წარსულში ასციტის სტერილური სითხის ინფექცია თვალსაჩინო ინტრააბდომინალური ინფექციის წყაროს გარეშე. რანდომიზებული კონტროლირებული კვლევებით, რომლებიც ადარებდნენ ანტიბიოტიკების კურსებს, დადგინდა, რომ ჰოსპიტალური სიკვდილობის მაჩვენებელი შეადგენდა 10%-დან 28%-ს.[11][12][13][14] რაც არის სიკვდილნობის შემცირებული სიხშირე განსხვავებით 1980-იანებისგან ( 50% ) და 1990-იანებისგან (40%).[15] სპონტანური ბაქტერიული პერიტონიტი გადაუდებელ სამედიცინო მდგომარეობას წარმოადგენს, ხოლო მეორადი ბაქტერიული პერიტონიტი კი გადაუდებელ ქირურგიულ ჩარევას საჭიროებს. სპონტანური ბაქტერიული პერიტონიტი საწყის ეტაპზე მინიმალურად სიმპტომური ან სრულიად უსიმპტომოა. ყველაზე სახასიათო სიმპტომებია მუცლის ტკივილი და ცხელება. დიაგნოსტიკური პარაცენტეზი ყველაზე მნიშვნელოვანი ტესტია ასციტის დასადასტურებლად, მისი მიზეზის გამოსავლენად და სითხის ინფიცირების დასადგენად.[16][17]
დიაგნოსტიკური პარაცენტეზი მომართვისთანავე უნდა ჩაუტარდეს ციროზის და ასციტის მქონე ყველა პაციენტს, ასევე ასციტის მქონე ყველა ჰოსპიტალიზებულ პაციენტს, ინფექციის ნიშნების არარსებობის შემთხვევაშიც.[16][17] ასციტის მქონე პაციენტებს, რომლებსაც განუვითარდებათ ნიშნები, სიმპტომები ან ლაბორატორიული ანომალიები, რომლებიც მიუთითებენ ინფექციაზე, უნდა ჩაუტარდეთ ტესტები ინფექციიაზე და ასევე მუცლის დიაგნოსტიკური პარაცენტეზი.[16]
ასციტური სითხის რუტინული ტესტებია უჯრედების რაოდენობრივი და დიფერეციული ანალიზი, ალბუმინის კონცენტრაცია, ცილის ჯამური კონცენტრაცია და სისხლის კულტურა. პოლიმორფულბირთვიანი ლეიკოციტების (PMN) რაოდენობა >250/მმ^3 მიუთითებს სპონტანურ ბაქტერიულ პერიტონიტზე და საჭიროებს სასწრაფო ანტიბიოტიკოთერაპიას.[16][17]
PMN-ების მაღალი რაოდენობა მაღალი ლაქტატდეჰიდროგენაზის ან გრამის შეღებვის დადებითი სინჯის ან მრავლობითი მიკროორგანიზმების კულტურის ამოთესვის ფონზე მიუთითებს პერფორაციულ პერიტონიტზე (მეორეული ბაქტერიული პერიტონიტი) და წარმოადგენს გადაუდებელ ქირურგიულ სიტუაციას.
ანტიბიოტიკებთან ერთად მკურნალობა უნდა შეიცავდეს ინტრავენური ალბუმინის მიწოდებას ჰეპატორენული სინდრომის პრევენციისათვის.[16]
ჰემოპერიტონეუმი
ჰემოპერიტონეუმი შეიძლება იყოს შიდა ტრავმის გამო ან შეიძლება მოხდეს ჰეპატოცელულარული კარცინომით დაავადებულ პაციენტებში 5% -15% -ში, რომლებიც საჭიროებენ ტრანსკათეტერულ არტერიულ ემბოლიზაციას.[18] მასიური მწვავე ჰემოპერიტონეუმის განვითარება შესაძლებელია ინტრაპერიტონეალური ვარიკოზულად გაგანიერებული ვენის გაგლეჯვის შემდეგ. ეს მდგომარეობა წარმოადგენს იშვიათ გართულებას, რომელიც საჭიროებს სასწრაფო ქირურგიულ ჩარევას. პაციენტებს შესაძლოა აღენიშნებოდეთ ასციტის უცაბედი მატება და მუცლის ტკივილი ჰემატოკრიტის მკვეთრი დაქვეითებით.
რეფრაქტორული ასციტი
რეფრაქტერული ასციტის (შარდმდენების მაქსიმალური დოზები არ არის საკმარისი ასციტის გასაკონტროლებლად ან აღინიშნება ძლიერი გვერდითი ეფექტები/გართულებები დიურეზული თერაპიის ფონზე) მქონე პაციენტების მართვა შესაძლებელია დიდი მოცულობის პარაცენტეზითა და ალბუმინის ჩანაცვლებით, ასევე ტრანსიუგულარული ღვიძლშიდა პორტოსისტემური შუნტის ჩადგმით.
რეფრაქტერული ასციტის შემდეგ ხანმოკლე გადარჩენადობის პროგნოზი საკმაოდ ცუდია. შესაბამისად ასეთ პაციენტებში უნდა ვიფიქროთ ღვიძლის ტრანსპლანტაციაზე. რეფრაქტერული ასციტის მკურნალობის სხვა ვარიანტებია ტუნელირებული კათეტერის (PleurX™) ჩადგმა ან პერიტონეოვენური (Denver™) შუნტირება. ორივე ამ ვარიანტს თან ახლავს გართულებები, რომლებიც ზღუდავს მათ გამოყენებას უმეტეს შემთხვევაში ღვიძლის ტრანსპლანტაციის კანდიდატებით.[19][20]
ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათია
ციროზის მიზეზით გამოწვეული ასციტის მქონე პაციენტები მიდრეკილნი არიან ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის განვითარებისადმი. საწყის ეტაპებზე სიმპტომები საკმაოდ სუსტადაა გამოხატული. სიმპტომები განსხვავებულია, დაწყებული ხელწერის ცვლილებებითა და ძილის შეცვლით, დამთავრებული კონფუზიითა და კომით. მდგომარეობის დროული აღმოჩენა და ლაქტულოზითა და რიფაქსიმინით მკურნალობა ზოგიერთ შემთხვევაში ახდენს პოტენციურად ფატალური გართულებების პრევენციას, როგორიცაა ასპირაციული პნევმონია. აგრეთვე უნდა გამოვიკვლიოთ და დროულად დავაკორექტიროთ შესაძლო გამომწვევი ფაქტორები (მაგ. დეჰიდრატაცია/თირკმლის მწვავე დაზიანება, ჰიპოკალემია, გასტროინტესტინური სისხლდენა, სეფსისი).
ჰეპატორენალური სინდრომი
თირკმლების ფუნქციის გაუარესება ასციტის მქონე პაციენტებში შესაძლოა მიუთითებდეს ჰეპატორენული სინდრომის არსებობაზე, რომელიც საჭიროებს გადაუდებელ მკურნალობას. შარდის გამოყოფის შემცირება და/ან შრატში კრეატინინის მატება მიუთითებს ჰეპატორენალურ სინდრომზე ციროზულ პაციენტებში (ჰეპატორენალური სინდრომი-თირკმელების მწვავე დაზიანება [HRS-AKI], ადრე იყო ცნობილი, როგორც I ტიპის HRS [HRS-1]). ალკოჰოლოური ჰეპატიტისა და სპონტანური ბაქტერიული პერიტონიტის მქონე პაციენტები ასევე მიდრეკილნი არიან ჰეპატორენული სინდრომის განვითარებისადმი. საჭიროა ინტრავენური ალბუმინის გამოყენება ვაზოკონტრიქტორთან ერთად, როგორიცაა ტერლიპრესინი (ვაზოპრესინის ანალოგი).[21][22][23]
[ 
]
თუ ტერლიპრესინი ხელმიუწვდომელია, შეიძლება გამოვიყენოთ მიდოდრინი, სომატოსტატინი ან ადრენალინი.[16] სპონტანური ბაქტერიული პერიტონიტის დროს აუცილებელია ფონური ინფექციის მკურნალობა. ციროზის და თირკმლის მწვავე დაზიანების მქონე ყველა პაციენტი უნდა განიხილებოდეს ღვიძლის გადანერგვის გადაუდებელი შეფასებისთვის, მაღალი მოკლევადიანი სიკვდილობის გათვალისწინებით ვაზოკონსტრიქტორზე რეაგირების შემთხვევაშიც კი.[16]
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას