ასციტის შეფასება

განსაზღვრავს პასუხს მკურნალობაზე. აშშ-ში გენოტიპი 1 ყველაზე ხშირი, თუმცა მკურნალობაზე ყველაზე მცირე რეაგირების მქონე გენოტიპია.

ფიბროზის სტადიისა და ანთების ხარისხის დასადგენად.

არარეგულარული შეჭმუხნული ღვიძლი მიუთითებს ციროზის არსებობაზე.[41]Walsh K, Alexander G. Alcoholic liver disease. Postgrad Med J. 2000 May;76(895):280-6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1741594 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10775280?tool=bestpractice.com

ტვინის ნატრიურეზული პეპტიდის (BNP) დონე ასციტურ სითხეში ასევე შეიძლება გაიზომოს და გაიზრდება (ცილის მთლიან კონცენტრაციასთან ერთად) გულის შეგუბებითი უკმარისობის დროს.[17]Aithal GP, Palaniyappan N, China L, et al. Guidelines on the management of ascites in cirrhosis. Gut. 2021 Jan;70(1):9-29. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7788190 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33067334?tool=bestpractice.com

შრატის ლიპაზას ტესტი (თუ იგი ხელმისაწვდომია) უპირატესია შრატის ამილაზას ტესტთან შედარებით.[42]Tenner S, Baillie J, DeWitt J, et al. American College of Gastroenterology guideline: management of acute pancreatitis. Am J Gastroenterol. 2013 Sep;108(9):1400-15; 1416. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23896955?tool=bestpractice.com [43]American Society for Clinical Pathology. Do not test for amylase in cases of suspected acute pancreatitis. Instead, test for lipase. 14 Sep 2016 [internet publication]. https://www.choosingwisely.org/clinician-lists/american-society-clinical-pathology-testing-for-amylase სტანდარტულ ზღვრულ დონეზე შრატის ამილაზას და შრატის ლიპაზას მსგავსი მგრძნობელობა და სპეციფიკურობა ახასიათებთ. მაგრამ ლიპაზას დონე უფრო მეტხანს რჩება მომატებული (სიმპტომების დაწყებიდან 14 დღის განმავლობაში, ხოლო ამილაზას შემთხვევაში - 5 დღის განმავლობაში), რაც სიმპტომების დაგვიანებით გამოვლენის მიუხედავად დიაგნოსტირების უფრო მაღალ ალბათობას იძლევა.[44]Rompianesi G, Hann A, Komolafe O, et al. Serum amylase and lipase and urinary trypsinogen and amylase for diagnosis of acute pancreatitis. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Apr 21;(4):CD012010. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012010.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28431198?tool=bestpractice.com

შრატის ლიპაზას ტესტი (თუ იგი ხელმისაწვდომია) უპირატესია შრატის ამილაზას ტესტთან შედარებით.[42]Tenner S, Baillie J, DeWitt J, et al. American College of Gastroenterology guideline: management of acute pancreatitis. Am J Gastroenterol. 2013 Sep;108(9):1400-15; 1416. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23896955?tool=bestpractice.com [43]American Society for Clinical Pathology. Do not test for amylase in cases of suspected acute pancreatitis. Instead, test for lipase. 14 Sep 2016 [internet publication]. https://www.choosingwisely.org/clinician-lists/american-society-clinical-pathology-testing-for-amylase სტანდარტულ ზღვრულ დონეზე შრატის ამილაზას და შრატის ლიპაზას მსგავსი მგრძნობელობა და სპეციფიკურობა ახასიათებთ. მაგრამ ლიპაზას დონე უფრო მეტხანს რჩება მომატებული (სიმპტომების დაწყებიდან 14 დღის განმავლობაში, ხოლო ამილაზას შემთხვევაში - 5 დღის განმავლობაში), რაც სიმპტომების დაგვიანებით გამოვლენის მიუხედავად დიაგნოსტირების უფრო მაღალ ალბათობას იძლევა.[44]Rompianesi G, Hann A, Komolafe O, et al. Serum amylase and lipase and urinary trypsinogen and amylase for diagnosis of acute pancreatitis. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Apr 21;(4):CD012010. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012010.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28431198?tool=bestpractice.com

B ჰეპატიტის ზედაპირული ანტიგენი ყველაზე მნიშვნელოვანი სეროლოგიური მარკერია B ჰეპატიტის აქტიური დაავადების დროს.

დაგვეხმარება მკურნალობის საჭიროების განსაზღვრაში.

ბილირუბინი, როგორც წესი, მხოლოდ შორსწასული დაავადების დროს იმატებს.

ალანინ ამინოტრანსფერაზა, როგორც წესი, ნორმალურია ან ოდნავ მომატებული. თუ არაპროპორციულად მომატებულია, ეს შეიძლება მიუთითებდეს პირველადი ბილიარული ქოლანგიტის ანთებით ვარიანტზე, რომელიც ვლინდება პაციენტების <10%-ში.

იმუნოფლუორესცენციის და ELISA-ს გამოყენება განსხვავდება ადგილობრივი პრაქტიკის მიხედვით. ორივე მეთოდოლოგიის გამოყენება საჭიროა მხოლოდ კლინიკურად საეჭვო სიტუაციებში.

იმუნოფლუორესცენციის და ELISA-ს გამოყენება განსხვავდება ადგილობრივი პრაქტიკის მიხედვით. ორივე მეთოდოლოგიის გამოყენება საჭიროა მხოლოდ კლინიკურად საეჭვო სიტუაციებში.

IgM-ის მომატება მხარს უჭერს პირველადი ბილიარული ქოლანგიტის დიაგნოზს.

IgG-ის მატება, რომელიც მიანიშნებს მნიშვნელოვანი ანთებითი/ავტოიმუნური ჰეპატიტის თანაარსებობაზე, უნდა დადასტურდეს ღვიძლის ბიოფსიით.

როგორც წესი, საჭირო არ არის დიაგნოზის დასადასტურებლად.

ღვიძლის ბიოფსია უნდა ჩატარდეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ არსებობს დიაგნოსტიკური გაურკვევლობა ან შეშფოთება პოტენციურად კორტიკოსტეროიდებზე მორეაგირე ანთებითი დაავადების არსებობის შესახებ.

არ არის დაავადებისთვის სპეციფიკური და პათოლოგიური შედეგები შესაძლოა გამოვლინდეს სისტემური წითელი მგლურას, სკლეროდერმის, შერეული შემაერთებელი ქსოვილის დაავადების, შოგრენის სინდრომის, პირველადი ბილიარული ციროზის, პირველადი მასკლეროზებელი ქოლანგიტის, არა-ალკოჰოლური სტეატოჰეპატიტის, C ჰეპატიტის, ტუბერკულოზის, ფილტვის ინტერსტიციული ფიბროზის და მანეკროზებელი ვასკულიტის დროს.

ტიტრები როგორც წესი 1:160-ზე მეტია, მაგრამ დაბალი ტიტრები (1:40-დან 1:80-მდე) სხვა მხრივ შეთავსებადი ნიშნების მქონე პაციენტთან დიაგნოზს არ გამორიცხავს.

არ არის დაავადებისთვის სპეციფიკური და პათოლოგიური შედეგები შესაძლოა გამოვლინდეს მედიკამენტოზური ჰეპატიტის, კრიპტოგენული ციროზის, გარდამავალი ვირუსული ინფექციისა და ღვიძლის სხვა დაავადებების დროს.

აუცილებელია დიაგნოზის დასადგენად, დაავადების სიმძიმის შესაფასებლად და მკურნალობის საჭიროების განსასაზღვრად.

ტრანსიუგულარული გზა უპირატესია მძიმე ფორმის თრომბოციტოპენიის, კოაგულოპათიის და ასციტის დროს.

არაინვაზიური გზა ღვიძლის რკინის შემცველობის გასაზომად, ხასიათდება კარგი სენსიტიურობის და სპეციფიკურობის მაჩვენებლებით.

ცერულოპლაზმინის დონემ შეიძლება მოიმატოს ანთების შემთხვევაში, რადგან ის მწვავე ფაზის რეაქტანტია.[45]Schilsky ML, Roberts EA, Bronstein JM, et al. A multidisciplinary approach to the diagnosis and management of Wilson disease: executive summary of the 2022 Practice Guidance on Wilson disease from the American Association for the Study of Liver Diseases. Hepatology. 2023 Apr 1;77(4):1428-55. https://journals.lww.com/hep/fulltext/2023/04000/a_multidisciplinary_approach_to_the_diagnosis_and.32.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36152019?tool=bestpractice.com ის ასევე შეიძლება გაიზარდოს ორსულობის დროს და ესტროგენის მიღებისას. როგორც წესი, დაბალია ჩვილობის პერიოდში და ჩვეულებრივ არ იზომება მანამ, სანამ ბავშვი 6 თვეზე მეტი ასაკის არ იქნება.[45]Schilsky ML, Roberts EA, Bronstein JM, et al. A multidisciplinary approach to the diagnosis and management of Wilson disease: executive summary of the 2022 Practice Guidance on Wilson disease from the American Association for the Study of Liver Diseases. Hepatology. 2023 Apr 1;77(4):1428-55. https://journals.lww.com/hep/fulltext/2023/04000/a_multidisciplinary_approach_to_the_diagnosis_and.32.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36152019?tool=bestpractice.com

ცერულოპლაზმინი ასევე შეიძლება იყოს დაბალი ცილის დაკარგვის ენტეროპათიის, ღვიძლის დაავადების ბოლო სტადიის ან ნეფროზული სინდრომის შემთხვევაში.[45]Schilsky ML, Roberts EA, Bronstein JM, et al. A multidisciplinary approach to the diagnosis and management of Wilson disease: executive summary of the 2022 Practice Guidance on Wilson disease from the American Association for the Study of Liver Diseases. Hepatology. 2023 Apr 1;77(4):1428-55. https://journals.lww.com/hep/fulltext/2023/04000/a_multidisciplinary_approach_to_the_diagnosis_and.32.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36152019?tool=bestpractice.com [46]Merle U, Eisenbach C, Weiss KH, et al. Serum ceruloplasmin oxidase activity is a sensitive and highly specific diagnostic marker for Wilson's disease. J Hepatol. 2009 Nov;51(5):925-30. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(09)00471-1/abstract http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19720421?tool=bestpractice.com ​​

გვიჩვენებს ღვიძლისა და პორტული ვენების გამტარობას, ავლენს ციროზს.

ობობას ქსელისებრი შესახედაობა განპირობებულია მდიდარი კოლატერალური ცირკულაციით, რასაც ქმნიან ღვიძლის ვენების და ღვიძლის კაფსულას შორის არსებული სისხლძარღვები.[47]Menon KV, Shah V, Kamath PS. The Budd-Chiari syndrome. N Engl J Med. 2004 Feb 5;350(6):578-85. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14762185?tool=bestpractice.com

თითქმის ყველა პაციენტს აღენიშნება დადებითი ციტოლოგია, თუმცა კარცინომასთან დაკავშირებული ასციტის მქონე პაციენტთა მხოლოდ 2/3-ია დაავადებული პერიტონეალური კარცინომატოზით. ავთვისებიანობასთან დაკავშირებული ასციტით დაავადებული პაციენტების 1/3-ს აღნიშნება ღვიძლის მასობრივი მეტასტაზი, ლიმფური კვანძების ობსტრუქცია ლიმფური ასციტით ან ჰეპატოცელულარული კარცინომა, რომელიც იწვევს პორტულ ჰიპერტენზიას.

ავთვისებიანი წარმონაქმნის ადგიმლდებარეობიდან გამომდინარე შესაძლოა ნაჩვენები იყოს რადიოლოგიურად მართული, ლაპარასკოპიული ან ენდოსკოპიური ბიოფსია.

შესაძლოა იყოს დაქვეითბული ან ნორმაში ცენტრალური ჰიპოთიროიდიზმის დროს.

შესაძლოა დაგვჭირდეს სამი ნიმუში, ვინაიდან კვერცხების გამოყოფა მუდმივი არ არის.[48]Ross AG, Bartley PB, Sleigh AC, et al. Schistosomiasis. N Engl J Med. 2002 Apr 18;346(16):1212-20. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11961151?tool=bestpractice.com

სისტემური ორგანოების ჩართვის გარეშე დადებითი ANA დიდი ალბათობით გამორიცხავდ სისტემურ წითელ მგლურას.[49]Mills JA. Systemic lupus erythematosus. N Engl J Med. 1994 Jun 30;330(26):1871-9. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8196732?tool=bestpractice.com

დაბალი pH (<7.3) ნორმალური სისხლძარღვშიდა ავსების მიუხედავად, წნევა მიუთითებს ღვიძლის უკმარისობაზე პარაცეტამოლით მოწამვლის პირობებში.

ღვიძლის მწვავე უკმარისობით წარმოდგენილ თითოეულ პაციენტს უნდა გაესინჯოს პარაცეტამოლის შემცველობა, რათა განვსაზღვროთ N-აცეტილცისტეინით თერაპიის საჭიროება.

გლუკოზის დაბალი დონე მიუთითებს ღვიძლის მწვავე უკმარისობაზე.

განსაზღვრავს კიბოს წარმომავლობას და გვეხმარება მკურნალობის წარმართვაში.

ნაცხზე შესაძლოა გამოჩნდეს ორგანიზმი პერფორაციული პერიტონიტის დროს, თუმცა სხვა ინფქციების პირობებში იგივე შედეგი საკმაოდ იშვიათია. მიკობაქტერიული კულტურა დადებითია ტუბერკულოზური პერიტონიტის შემთხვევათ 62%-დან 83%-მდე.[50]al Karawi MA, Mohamed AE, Yasawy MI, et al. Protean manifestation of gastrointestinal tuberculosis: report on 130 patients. J Clin Gastroenterol. 1995 Apr;20(3):225-32. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7797832?tool=bestpractice.com

შეიძლება დაგვეხმაროს ტუბერკულოზური და კარცინომატოზური ასციტის გარჩევაში. დონე <40 სე/მლ გამორიცხავს ტუბერკულოზს.[17]Aithal GP, Palaniyappan N, China L, et al. Guidelines on the management of ascites in cirrhosis. Gut. 2021 Jan;70(1):9-29. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7788190 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33067334?tool=bestpractice.com

პერიტონეალური ბიოფსიით ვლინდება ტუბერკულოზური პერიტონიტი თითქმის ყველა შემთხვევაში.

მატულობს საკვერცხის შორსწასული კიბოს სტადიის მქონე ქალების >80%-ში. შეიძლება მოიმატოს არაავთვისებიანი მდგომარეობების (მაგ. ენდომეტრიოზი, საშვილოსნოს ფიბროიდები, ორსულობა, მენჯის ანთებითი დაავადება, აპენდიციტი და საკვერცხის ცისტები) და სხვა ავთვისებიანი მდგომარეობების (მაგ. პანკრეასის, სარძევე ჯირკვლის, ფილტვის, კუჭისა და მსხვილი ნაწლავის კიბო) შედეგად.