ეტიოლოგია
პლევრული გამონაჟონი ყალიბდება მაშინ, როდესაც პლევრის ღრუში სითხის წარმოქმნის სიჩქარე ასწრებს სითხის გამოტანის სიჩქარეს.[1]
გამონაჟონი შეიძლება იყოს ექსუდატი ან ტრანსუდატი. ექსუდაციური გამონაჟონი ყალიბდება ადგილობრივი ფაქტორების ცვლილების შედეგად, როგორიცაა ფილტვის ან პლევრის ანთება, რაც კაპილარულ ჟონვას იწვევს პლევრულ სივრცეში. გავრცელებული მიზეზებია ავთვისებიანი სიმსივნე, პლევრის ინფექცია, ფილტვის ემბოლია და აუტოიმუნური პლევრიტი. ცნობილია, რომ რიგი მედიკამენტები ასევე იწვევენ ექსუდაციური ეფუზიას, მათ შორის ყველაზე ხშირად თიროზინკინაზას ინჰიბიტორები.[7] სხვა მედიკამენტებს, რომლებსაც, როგორც ცნობილია, შეუძლიათ გამოიწვიონ პლევრული გამონაჟონი და იდიოსინკრაზული რეაქციები, წარმაოადგენს ნიტროფურანტოინი და დანტროლენი. არსებობს მრავალი მექანიზმი და მთლიანობაში ისინი ცუდადაა შესწავლილი. ხოლო ტრანსუდაციური ეფუზია კი განპირობებულია სისტემური ფაქტორებით. ასეთი ფაქტორებია: ღვიძლის ციროზის დროს მომატებული პორტული წნევა, გულის მარცხენამხრივი უკმარისობის გამო მომატებული წნევა ვისცერული ფილტვის კაპილარებში, გულის მარჯვენამხრივი უკმარისობის გამო წნევის მომატება პარიესულ პლევრულ კაპილარებში ან დაბალი ონკოზური წნევა ჰიპოალბუმინებიის გამო (სითხის სიჭარბით ან მის გარეშე).[7]
პლევრული გამონაჟონი შედარებით ხშირია ასევე გულმკერდზე ქირურგიული ჩარევის შემდგომ,[8] რაშიც რამდენიმე ფაქტორი თამაშობს როლს, მაგ. გულის ტოპიკური გაგრილება, ქირურგიულად შუასაყრის ლიმფური დრენირების დარღვევა, პლევრიტი და შესაძლო ფონური პერიკარდიტი.
გონადოტროპინით გამოწვეული საკვერცხის ჰიპერსტიმულაციის სინდრომი (OHSS) არის პლევრალური გამონაჟონის იშვიათი მიზეზი.[9] OHSS ახასიათებს კაპილარების განვლადობის მომატება, რაც იწვევს ინტრავასკულარული სითხის გადასვლას მესამე სივრცეში, განსაკუთრებით მუცლის ღრუში. პლევრალური გამონაჟონი ჩვეულებრივ ხდება ასციტთან ერთად, მაგრამ დაფიქსირდა პლევრის გამონაჟონის იზოლირებული შემთხვევებიც.[10] დიდი ზომის პლევრული გამონაჟონი სავარაუდოდ არ არის ფილტვის ემბოლიის შედეგი, რომლის დროსაც ადგილობრივი ქსოვილის ჰიპოქსია და ანთებითი, ვაზოაქტიური ციტოკინების გამოთავისუფლება იწვევს პლევრიტსა და პლევრული სითხის ჭარბ წარმოქმნას.[11]
პათოფიზიოლოგია
პლევრული გამონაჟონის პირველადი მიზეზი მარტივია- არსებობს დისბალანსი პლევრულ სივრცეში სითხის წარმოქმნასა და სითხის გაწოვას შორის.[1] პლევრული სივრცე ფიზიოლოგიურად შეიცავს მცირე რაოდენობით ლუბრიკანტ სითხეს, რომელიც სუნთქვისას ფილტვის ზედაპირის გლუვი მოძრაობის საშუალებას იძლევა. ნორმაში, დღეში დაახლოებით 15 მლ სითხე შედის ამ სივრცეში, ძირითადად კაპილარებიდან და პარიესული პლევრიდან. სითხე იწოვება ლიმფური სისტემის მიერ, რომელიც პარიესულ პლევრაშია მოთავსებული. დროის ნებისმიერ მომენტში, გულმკერდის თითოეულ ნახევარში არის დაახლოებით 20 მლ სითხე, რომლის შრის სისქე 2-10 მიკრომეტრია.[2]
სითხის აღნიშნული რეგულირებული ბალანსი ირღვევა, როცა ვლინდება ადგილობრივი ან სისტემური პათოლოგია. როდესაც ადგილობრივი ფაქტორებია შეცვლილი, სითხეში დიდი რაოდენობითაა ცილა და ლაქტატდეჰიდროგენაზა (LDH) და მას ექსუდატი ეწოდება. ადგილობრივი ფაქტორებია: ჟონვადი კაპილარები ანთების დროს ინფექციის, ინფარქტის ან სიმსივნის გამო. როდესაც სისტემური ფაქტორებია შეცვლილი, სითხეში დაკლებულია ცილის და ლაქტატდეჰიდროგენაზას შემცველობა, ამიტომ გამონაჟონს ტრანსუდატი ეწოდება. ეს შეიძლება გამოწვეული იყოს ფილტვის კაპირალების წნევის მატებით გულის უკმარისობის დროს, ციროზის ფონზე ასციტით ან ჰიპოალბუმინებიის გამო დაბალი ონკოზური წნევით (მაგ. ნეფროზული სინდრომი). კლინიკურ პრაქტიკაში, ტრანსუდატი ხშირად მულტიფაქტორულია. გავრცელებული ტრიადაა თირკმლის უკმარისობა, გულის უკმარისობა და არასახარბიელო ნუტრიციული სტატუსი.[2]
კლასიფიკაცია
ლაითის კრიტერიუმები ტრანსუდატის/ექსუდატის დიფერენცირებისათვის[2]
ლაითის კრიტერიუმებს იყენებენ ტრანსუდატისა და ექსუდატის განსასხვავებლად. ექსუდატი განისაზღვრება, როგორც ჩამოთვლილთაგან ნებისმიერი ერთის არსებობა:
პლევრული ცილისა და შრატის ცილის შეფარდება >0.5
პლევრული ლაქტატდეჰიდროგენაზასა და შრატის ლაქტატდეჰიდროგენაზას შეფარდება >0.6
პლევრული LDH შრატის ნორმის ზედა ზღვარზე ორ-მესამედჯერ მეტია
თუმცა, აღნიშნული კრიტერიუმებით გამონაჟონების 7.8-15% შეიძლება შეცდომით ექსუდატად კლასიფიცირდეს.[3]
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას