პირველადი პრევენცია

ინტრაცერებრალუი ჰემორაგიის პირველადი პრევენციის მისაღწევად ყველაზე მნიშვნელოვანია ჰიპერტენზიის მკურნალობა.

ცხოვრების სტილის მნიშვნელოვანი ცვლილებები, რომელთაც შეუძლიათ ინტრაცერებრული ჰემორაგიის რისკის შემცირება: სწორი კვება; ფიზიკური დატვირთვა; მოწევის, ნარკოტიკული ნივთიერებების მოხმარების და ალკოჰოლის დიდი რაოდენობით მიღების შეწყვეტა; და სისხლში გლუკოზის კონტროლი დიაბეტის მქონე პაციენტებისთვის.[9][58][59][60]

ინტრაცერებრული ჰემორაგიის რისკის ზრდა შესაძლოა გამოიწვიოს ანტითრომბოზული მედიკამენტების მიღებამაც, თუმცა ხშირ შემთხვევაში ანტითრომბოზული წამლების გამოყენებით მიღებული სარგებელი გადაწონის ინტრაცერებრალური ჰემორაგიის რისკის მნიშვნელობას. პირდაპირი პერორალური ანტიკოაგულანტების გამოყენება უფრო ნაკლებად იწვევს ინტრაცერებრული ჰემორაგიის განვითრების რისკს, ვიდრე ვარფარინი.[41]

იმ პაციენტებისთვის, რომელთაც ვასკულური მალფორმაცია დაუდგინდათ თავის ტვინის ვიზუალიზაციური კვლევისას, მაგრამ არ ჰქონდათ ჰემორაგიის ანამნეზი, რეკომენდებულია მიმართვა შესაბამისი კონსულტაციისთვის, მათ შორის ნეიროქირურგთან. იმ შემთხვევებში, თუ სისხლდენის რისკი მაღალია, შესაძლოა საჭირო გახდეს პრევენციული ოპერაცია, ენდოვასკულური ობლიტერაცია ან რადიოქირურგიული ჩარევა.

მეორეული პრევენცია

მკურნალობა არტერიული წნევის დასაქვეითებლად

საჭიროა არტერიული წნევის კარგი კონტროლი, განსაკუთრებით ჰემორაგიის მქონე პაციენტებისთვის, რომელთა მდგომარეობა ტიპურია ჰიპერტენზიული ვასკულოპათიისთვის.

რანდომიზებული კონტროლირებული კვლევების მეტა-ანალიზების თანახმად, სისტოლური არტერიული წნევის ინტენსიური დაწევა <139 მმ.ვწყ.სვ-მდე უსაფრთხოა მწვავე ინტრაცერებრული ჰემორაგიის მქონე პაციენტებში, მაგრამ არ არის დაკავშირებული ფუნქციური შედეგის გაუმჯობესებასთან ან სიკვდილობის შემცირებასთან უფრომ ეტად, ვიდრე არტერიული წნევის დამწევი სტანდარტული მკურნალობები (ე.ი. სისტოლური არტერიული წნევა <180 მმ.ვწყ.სვ.).[171][172]

მწვავე ფაზის შემდეგ, ამერიკის კარდიოლოგიის კოლეჯი/ამერიკის გულის ასოციაციის გაიდლაინები მეორეული ინსულტის პრევენციისთვის რეკომენდაციას უწევენ არტერიული წნევის <130 მმ.ვწყ.სვ/80 მმ.ვწყ.სვ. მაჩვენებელს.[173]

ერთი მეტა-ანალიზის თანახმად, ვარჯიშზე დაფუძნებული ჩარევები ინსულტის შემდეგ ეფექტურია სისტოლური წნევის შესამცირებლად, ასევე უზმოდ გლუკოზის დონის დასაქვეითებლად, უზმოდ ინსულინის დონის შესამცირებლად და მაღალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინის ქოლესტეროლის მოსამატებლად.[174]

ანტიკოაგულაციის ხელახლა დაწყება

როგორც წესი, ინტრაკრანიული ჰემორაგიის შემდგომი ანტიკოაგულანტები არ ინიშნება გარდა შემთხვევისა, როდესაც პაციენტს აღენიშნება გულის ხელოვნური სარქველი ან მსგავსი მნიშვნელობის სამედიცინო ჩვენება.[9][175] ამერიკის ინსულტის ასოციაციის გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევენ პერორალური ანტიკოაგულანტების გამოყენებისგან თავის შეკავებას წილოვანი ჰემორაგიის შემდგომ, თუმცა არაწილოვანი ინტრაკრანიული ჰემორაგიის შემთხვევებში ამ აგენტების გამოყენების განხილვა შეგვიძლია.[9]

მეტა-ანალიზმა აჩვენა, რომ პერორალური ანტიკოაგულანტების გამოყენება შესაძლოა სასარგებლო ანტიკოაგულანტებით გამოწვეული ინტრაკრანიული ჰემორაგიის გადატანის შემდეგ წინაგულების ფიბრილაციის მქონე პაციენტებში, რადგან იშემიური ინსულტის რისკი მეტია ინტრაკრანიული ჰემორაგიის განმეორებითი მოვლენის რისკთან შედარებით.[176] ამ პაციენტებში პერორალური ანტიკოაგულაციის განახლება შეიძლება განიხილებოდეს სარგებლისა და რისკის შეფასების შემდეგ.[9]

მონაცემების თანახმად, ახალი პერორალური ანტიკოაგულანტების გამოყენება უფრო ნაკლებად იწვევს ინტრაცერებრული ჰემორაგიის განვითრების რისკს, ვიდრე ვარფარინი.[177][178][179][180] თუ ანტიკოაგულაციის შემდეგ ვითარდება მეორეული ინტრაკრანიული ჰემორაგია, ახალი პერორალური ანტიკოაგულანტები დაკავშირებულია უფრო მცირე ჰემატომებთან და უკეთეს ფუნქციურ გამოსავალთან, ვიდრე ვარფარინი.[181][182][183]

ანტიკოაგულაციური თერაპიის განახლების განხილვისას უნდა შევადაროთ იშემიური ინსულტისა და სისხლდენის რისკები. ანტიკოაგულაციის ხელახლა დაწყების ოპტიმალური დრო გაურკვეველია. ამერიკის გულის ასოციაცია/ამერიკული ინსულტის ასოციაცია აცხადებს, რომ გადაწყვეტილება აღადგინოს ანტიკოაგულაციური თერაპია (მაგ., ინტრაკარდიული სისხლჩაქცევიდან 14 დღის შემდეგ პაციენტებში მარცხენა პარკუჭის დამხმარე მოწყობილობით [LVAD] და პოტენციურად უფრო ადრე პაციენტებისთვის მექანიკური სარქველებით და შედარებით მცირე ინტრაკარდიული სისხლჩაქცევით) გონივრული და უსაფრთხოა LVAD-ის ან მექანიკური სარქველების მქონე პაციენტებისთვის, მაგრამ მოითხოვს რისკისა და სარგებლის ინდივიდუალურ შეფასებას.[9] წინაგულების ფიბრილაციისა და ICH-ის მქონე პაციენტებში ანტიკოაგულაციის განახლების ან დაწყების დრო გაურკვეველია. არსებული კვლევები შეზღუდულია დამაბნეველი ჩვენებით და კლინიკისა და პაციენტის პრეფერენციებით.[9] გადაწყვეტილებები უნდა განიხილებოდეს თრომბოემბოლიის, მორეციდივე ICH და გვიან ICH გაფართოების ინდივიდუალური რისკის შეფასების თითოეულ შემთხვევაში.[9]

მარცხენა წინაგულის დანამატი

პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ ანტიკოაგულაციასთან ასოცირებული ICH წინაგულების ფიბრილაცია, რომლებიც მიჩნეულია არასასურველი ანტიკოაგულაციისთვის, მარცხენა წინაგულის დანამატის (LAA) ოკლუზიური მოწყობილობა შეიძლება იყოს ანტიკოაგულაციის ალტერნატივა.[9] მარცხენა წინაგულის დანამატის დახშობის პროცედურა პლაცებოსთან შედარებით ხანმოკლე პერიოდში ხასიათდება მეტი წარმატებით ანტი-ემბოლური ეფექტიანობის მხრივ; თუმცა საჭიროა დამატებითი მონაცემები, რათა დადგინდეს მისი უსაფრთხოება და ეფექტიანობა ანტიკოაგულაციასთან შედარებით.[184]

ანტითრომბოციტული თერაპია

ასპირინს, სავარაუდოდ, შედარებით მცირე ეფექტი აქვს განმეორებითი ინტრაკრანიული ჰემორაგიის რისკის მატებაზე, შესაბამისად, მისი ფრთხილი გამოყენება შეგვიძლია თრომბოზული მოვლენების მაღალი რისკის ქვეშ მყოფ პაციენტებში მეორეული ინტრაკრანიული ჰემორაგიის გადატანის შემდეგაც.[185][186][187]​

კოჰორტულ კვლევაში ახალგაზრდებთან შედარებით გამოვლინდა მძიმე სისხლდენის უფრო მაღალი და განგრძობადი რისკი იმ ხანდაზმულ პირებში, რომლებიც დღიურად იღებდნენ ასპირინით დამზადებული ანტიაგრეგანტულ მკურნალობას რუტინული პროტონის ტუმბოს ინჰიბიტორების გამოყენების გარეშე. გამოხატული ზედა გასტროინტესტინური ტრაქტის სისხლდენის პროტონის ტუმბოს ინჰიბიტორების მეშვეობით პრევენციისთვის სამკურნალო პაციენტთა რაოდენობა არ არის მაღალი, რის გამოც ავტორები ასკვნიან, რომ სასურველია, ვურჩიოთ ამ პრეპარატით თანმხლები მკურნალობა (პაციენტთა ამ ჯგუფში).[188]

ცხოვრების წესი

ცხოვრების წესის შეცვლა უნდა წახალისდეს.[9][71] საჭიროების შემთხვევაში პაციენტები უნდა მიმართონ მოწევისა და ალკოჰოლის შეწყვეტის პროგრამებს.[71] რეკომენდებულია კონსულტაცია წამლის თერაპიასთან ერთად ან მის გარეშე (ნიკოტინის ჩამნაცვლებელი, ბუპროპიონი ან ვარენიკლინი) მოწევის შეწყვეტის ხელშესაწყობად, განმეორებითი ინსულტის რისკის შემცირების მიზნით.[71] ალკოჰოლის დიდი მოხმარების თავიდან აცილება მიზანშეწონილია ჰიპერტენზიის შესამცირებლად და ინსულტის განმეორების რისკის შესამცირებლად.[9] ინსულტიანი პაციენტები ნარჩენი შრომისუუნარობით უნდა გადავაგზავნოთ ფიზიოთერაპევტთან, ან კარდიული რეაბილიტაციის სპეციალისტთან ზედამხედველობის ქვეშ და მიზანზე ორიენტირებული რეაბილიტაციისთვის. [71] ინსულტის ან გარდამავალი იშემიური შეტევის მქონე პაციენტებში, რომლებსაც შეუძლიათ და სურთ გაზარდონ ფიზიკური აქტივობა, სავარჯიშო კლასში ჩართვა, რომელიც მოიცავს კონსულტაციას ფიზიკური დატვირთვის ქცევის შესაცვლელად, შეიძლება სასარგებლო იყოს კარდიომეტაბოლური რისკის ფაქტორების შესამცირებლად და დასვენების დროს ფიზიკური აქტივობის მონაწილეობის გაზრდისთვის.[71] როდესაც ეს შეუძლებელია, პაციენტის ფიზიკური აქტივობის მიზნები უნდა იყოს მორგებული მათი ვარჯიშის ამტანობაზე, გამოჯანმრთელების სტადიაზე, გარემოზე, ხელმისაწვდომ სოციალურ მხარდაჭერაზე, ფიზიკური აქტივობის პრეფერენციებზე და სპეციფიკურ დარღვევებზე, აქტივობის ლიმიტაციებზე და მონაწილეობის შეზღუდვებზე.[71] პაციენტებში, რომლებიც დღის განმავლობაში სხედან დიდი ხნის განმავლობაში, უწყვეტი დროის განმავლობაში, შეიძლება იყოს გონივრული რეკომენდაცია გაუწიონ მჯდომარე დროის გაწყვეტას 3 წუთიანი დგომის ინტერვალით ან მსუბუქი ვარჯიშით ყოველ 30 წუთში მათი გულ-სისხლძარღვთა ჯანმრთელობისთვის.[71]

ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას