შოკი
- მიმოხილვა
- თეორია
- დიაგნოზი
- მართვა
- მეთვალყურეობა
- წყაროები
მკურნალობის ალგორითმი
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულა/შეყვანის გზა და დოზა შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდის, ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით: იხილეთ გაფრთხილება
ყველა პაციენტის
სასუნთქი გზების, სუნთქვისა და სისხლის მიმოქცევის შეფასება
ერთმანეთის პარალელურად შეფასება და მკურნალობა. ამ ეტაპზე შოკის ეტიოლოგია შესაძლოა არ იყოს ზუსტად დადგენილი. ძირითადი პირველი ნაბიჯებია სასუნთქი გზების განვლადობის უზრუნველყოფა (საჭიროებისამებრ, ინტუბაციის საშუალებით) და ჟანგბადის დამატებით მიწოდების ოპტიმიზაცია, ჩვეულებრივ, არტერიული სისხლის სატურაციის სამიზნე მაჩვენებლით- 94%-დან 98%-მდე.[34]O'Driscoll BR, Howard LS, Earis J, et al. BTS guideline for oxygen use in adults in healthcare and emergency settings. Thorax. 2017 Jun;72(suppl 1):ii1-90. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28507176?tool=bestpractice.com სატურაციის უფრო მაღალი მაჩვენებლის მისაღწევად დამატებით ჟანგბადის რუტინული მიწოდება დაკავშირებულია კორონარული და ფილტვის არტერიების ვაზოკონსტრიქციასთან მიოკარდიუმის მწვავე ინფარქტის დროს.[66]McNulty PH, King N, Scott S, et al. Effects of supplemental oxygen administration on coronary blood flow in patients undergoing cardiac catheterization. Am J Physiol Heart Circ Physiol. 2005 Mar;288(3):H1057-62. http://ajpheart.physiology.org/cgi/content/full/288/3/H1057 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15706043?tool=bestpractice.com [67]Rawles JM, Kenmure AC. Controlled trial of oxygen in uncomplicated myocardial infarction. Br Med J. 1976 May 8;1(6018):1121-3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1639993 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/773507?tool=bestpractice.com სეფსისით გამოწვეული ჰიპოქსემიური რესპირატორული უკმარისობის მქონე პაციენტებისთვის არაინვაზიურ ვენტილაციაზე მეტად რეკომენდებულია ნაზალურად მიწოდებული მაღალი ნაკადის ჟანგბადი.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
უწყვეტი მონიტორინგი აუცილებელია მკურნალობაზე პასუხის შემოწმებისა და მისი სწორად წარმართვისთვის. ეს მოიცავს კლინიკურ დაკვირვებას, არტერიული წნევის განმეორებით გაზომვას, სუნთქვის სიხშირის, ჟანგბადით გაჯერების, პულსის, ცნობიერების დონის უწყვეტ შეფასებასა და ეკგ მონიტორინგს. კრიტიკული თერაპიის პირობებში შოკის შეფასებისთვის დამხმარეა უწყვეტი კაპნოგრაფია.[36]Nassar BS, Schmidt GA. Capnography during critical illness. Chest. 2016 Feb;149(2):576-85. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26447854?tool=bestpractice.com გვერდითი ნაკადის ან პირდაპირი კაპნოგრაფია (ენდოტრაქეული ინტუბაციისას) შეიძლება სასარგებლო იყოს ფილტვის ვენტილაცია/პერფუზიის შეუსაბამობის/დისბალანსის შესაფასებლად.[36]Nassar BS, Schmidt GA. Capnography during critical illness. Chest. 2016 Feb;149(2):576-85. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26447854?tool=bestpractice.com ლაქტატის დონე უნდა შემცირდეს პაციენტის მდგომარეობის კლინიკური გაუმჯობესებისას.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com მკურნალობა დამოკიდებულია ამ ცვალებადი მონაცემების უწყვეტ მონიტორინგზე და თერაპია კორეგირდება მათი მკურნალობაზე პასუხის შესაბამისად.
ფონური მიზეზის მკურნალობა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
რაც შეიძლება სწრაფად, საჭიროა შოკის ფონური მიზეზის დადგენა. სწორედ ის მიუთითებს მკურნალობის ყველაზე კრიტიკულ პრიორიტეტებზე.
მიოკარდიუმის მასიური ინფარქტის შემდეგ განვითარებული კარდიოგენური შოკის დროს კორონარული არტერიების ურგენტული რევასკულარიზაცია პერკუტანული კორონარული ჩარევით, თრომბოლიზურების პირდაპირი კორონარული ინფუზიით ან კარდიოვასკულარული ქირურგია, ამცირებს სიკვდილობას.[54]van Diepen S, Katz JN, Albert NM, et al. Contemporary management of cardiogenic shock: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2017 Oct 17;136(16):e232-68. http://circ.ahajournals.org/content/136/16/e232.long http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28923988?tool=bestpractice.com [82]Hochman JS, Sleeper LA, Webb JG, et al; SHOCK Investigators. Early revascularization and long-term survival in cardiogenic shock complicating acute myocardial infarction. JAMA. 2006 Jun 7;295(21):2511-5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1782030 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16757723?tool=bestpractice.com
რითმის მძიმე დარღვევები ურგენტულად უნდა კორეგირდეს პაციენტებში, რომელთაც აქვთ გულის მწვავე უკმარისობა და არასტაბილური მდგომარეობები, სამედიცინო თერაპიის, ელექტროკარდიოვერსიის ან დროებითი პეისინგის გამოყენებით.[3]McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al. 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J. 2021 Sep 21;42(36):3599-3726. https://academic.oup.com/eurheartj/article/42/36/3599/6358045 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34447992?tool=bestpractice.com
გულის ტამპონადა საჭიროებს დრენირებას: ეკგ მონიტორინგით ჩატარებულ პერიკარდიოცენტეზს შეიძლება ჰქონდეს ეფექტი თუნდაც მცირე რაოდენობის, როგორიცაა 30 მლ-ის დრენირებისას, მაგრამ შესაძლოა წარუმატებელი იყოს შედედებული სისხლის არსებობისას. შესაძლოა საჭირო გახდეს პერიკარდიული დრენირება ან პერიკარდიული ქირურგიული ფენესტრაცია.
ფილტვის ემბოლიის დროს შოკი ყველაზე ფართოდ მიღებული ჩვენებაა თრომბოლიზისთვის.[108]Konstantinides SV, Barco S, Lankeit M, et al. Management of pulmonary embolism: an update. J Am Coll Cardiol. 2016 Mar 1;67(8):976-90. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0735109716000115?via%3Dihub http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26916489?tool=bestpractice.com [109]Kearon C, Akl EA, Ornelas J, et al. Antithrombotic therapy for VTE disease: CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2016 Feb;149(2):315-52. https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(15)00335-9/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26867832?tool=bestpractice.com გადაუდებელი ემბოლექტომია ალტერნატივაა, განსაკუთრებით მაშინ, თუ თრომბოლიზისი უკუნაჩვენებია ან დამატებითი ვარიანტია წარუმატებელი თრომბოლიზისის დროს.
ანაფილაქსიური შოკის დროს რეკომედებულია ინტრამუსკულარული ადრენალინი (ეპინეფრინი), როგორც უმნიშვნელოვანესი მკურნალობა ყველა ძირითადი გაიდლაინით.[61]Golden DBK, Wang J, Waserman S, et al. Anaphylaxis: a 2023 practice parameter update. Ann Allergy Asthma Immunol. 2024 Feb;132(2):124-76. https://www.annallergy.org/article/S1081-1206(23)01304-2/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/38108678?tool=bestpractice.com [62]Panchal AR, Bartos JA, Cabañas JG, et al. Part 3: Adult Basic and Advanced Life Support: 2020 American Heart Association guidelines for cardiopulmonary resuscitation and emergency cardiovascular care. Circulation. 2020 Oct 20;142(16_suppl_2):S366-S468. https://www.doi.org/10.1161/CIR.0000000000000916 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33081529?tool=bestpractice.com [63]Lott C, Truhlář A, Alfonzo A, et al. European Resuscitation Council Guidelines 2021: Cardiac arrest in special circumstances. Resuscitation. 2021 Apr;161:152-219. https://www.doi.org/10.1016/j.resuscitation.2021.02.011 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33773826?tool=bestpractice.com
სეპტიკური შოკის ადრეული ამოცნობა და მკურნალობა უმნიშვნელოვანესია გამოსავლების გაუმჯობესებისთვის. არსებული საუკეთესო პრაქტიკა სეფსისის მკურნალობის მონაცემებს ეფუძნება.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com [88]Rhodes A, Phillips G, Beale R, et al. The Surviving Sepsis Campaign bundles and outcome: results from the International Multicentre Prevalence Study on Sepsis (the IMPreSS study). Intensive Care Med. 2015 Sep;41(9):1620-8. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26109396?tool=bestpractice.com [89]Levy MM, Rhodes A, Phillips GS, et al. Surviving Sepsis Campaign: association between performance metrics and outcomes in a 7.5-year study. Intensive Care Med. 2014 Nov;40(11):1623-33. https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00134-014-3496-0 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25270221?tool=bestpractice.com [90]Seymour CW, Gesten F, Prescott HC, et al. Time to treatment and mortality during mandated emergency care for sepsis. N Engl J Med. 2017 Jun 8;376(23):2235-44. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5538258 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28528569?tool=bestpractice.com სეფსისის დაძლევის კამპანიის (The Surviving Sepsis Campaign) მკურნალობის გაიდლაინები კვლავ ყველაზე ფართოდ აღიარებული სტანდარტებია.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com SSC გაიდლაინებით რეკომენდებულია სისხლის კულტივირებისთვის ნიმუშის აღება ანტიბიოტიკოთერაპიამდე; ანტიმიკრობული საშუალებების დაუყოვნებლივ შეყვანა, საუკეთესო შემთხვევაში, ამოცნობიდან 1 საათის განმავლობაში (მოზრდილებში შესაძლო სეპტიკური შოკით ან სეფსისის მაღალი ალბათობით); ემპირიული ანტიმიკრობული საშუალებების (MRSA-ით გადაფარვით) გამოყენება პაციენტებში, სეფსისით ან სეპტიკური შოკით, MRSA-ს მაღალი რისკით; ჰიპოტენზიისთვის 30 მლ/კგ კრისტალოიდის შეყვანა რეანიმაციული ღონისძიებებიდან პირველი 3 საათის განმავლობაში; სისხლის ლაქტატის სერიული გაზომვა; MAP-ის სამიზნე მაჩვენებელი ≥65 მმ.ვწყ.სვ.-ზე სეპტიკური შოკის მქონე პაციენტებში, რომლებიც იღებენ ვაზოპრესორებს. მოზრდილებში, სეფსისის ან სეპტიკური შოკის საწყისი დიაგნოზით, ინფექციის წყაროს ადეკვატური კონტროლით, როცა თერაპიის ოპტიმალური ხანგრძლივობა გაურკვეველია, ანტიმიკრობული პრეპარატების შეწყვეტის თაობაზე გადაწყვეტილების მისაღებად, კლინიკურ შეფასებასთან ერთად რეკომენდებულია პროკალციტონინის გამოყენება.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com SSC რეკომენდაციას უწევს ინტრავენურ კორტიკოსტეროიდებს სეპტიკური შოკის მქონე მოზრდილებში, რომელთაც უწყვეტად ესაჭიროებათ ვაზოპრესორებით თერაპია.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
ტრავმით განპირობებული ჰემორაგიული შოკი საჭიროებს გუნდურ მიდგომას, ყურადღებას რაც შეიძლება მალე, სისხლდენის მიზეზის დადგენისა და კონტროლისთვის. ტრავმით გამო მასიური ჰემორაგია ხშირად დაკავშირებულია ფიბრინოლიზთან, რომელიც შემდგომში კოლტის შედედების დათრგუნვით ამწვავებს ჰემორაგიას. ტრავმული შოკის მქონე პაციენტებში სტაბილური მდგომარეობისთვის, სითხის და სისხლის გადასხმასთან ერთად, შეიძლება სასარგებლო ეფექტი ჰქონდეს ანტიფიბრინოლიზურ პრეპარატებს.[91]Ker K, Roberts I, Shakur H, et al. Antifibrinolytic drugs for acute traumatic injury. Cochrane Database Syst Rev. 2015 May 9;(5):CD004896. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD004896.pub4/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25956410?tool=bestpractice.com ჰემორაგიული შოკის დროს სითხეების ზედმეტად აგრესიულმა ინფუზიამ შესაძლოა გაზარდოს სისხლდენის სიხშირე: განსაკუთრბით მაშინ, როცა არტერიული წნევის საშუალო არითმეტიკული დონე >40 მმ ვწყ.სვ.[77]Antonelli M, Levy M, Andrews PJ, et al. Hemodynamic monitoring in shock and implications for management: international consensus conference, Paris, France, 27-28 April 2006. Intensive Care Med. 2007 Apr;33(4):575-90.
დაჭიმული პნევმოთორაქსის დროს საჭიროა ურგენტული დეკომპრესია თორაკოცენტეზით.
როგორ მოვახდინოთ დაჭიმული პნევმოთორაქსის დეკომპრესია. გვიჩვენებს მოზრდილი ადამიანის მეოთხე ნეკნთაშუა სივრცეში მსხვილი კალიბრის ინტრავენური კანულის შეყვანას.
ვაზოაქტიური აგენტები
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
მოკლევადიანი ინტრავნური ინფუზია ვაზოაქტიური პრეპარატის (ვაზოპრესორი და/ან ინოტროპული საშუალება ) უნდა განიხილებოდეს ჰიპოტენზიის მქონე პაციენტებში (სისტოლური არტერიული წნევა <90 მმ ვწყ სვ ) და/ან ჰიპოპერფუზიის ნიშნები ან სიმპტომებით, მიუხედავად ადეკვატური შევსების სტატუსისა.[4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421. https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com
პაციენტებს, რომლებსაც ესაჭიროებათ ვაზოაქტიური პრეპარატები (ვაზოპრესორები/ინოტროპები) საჭიროებენ მუდმივ მონიტორინგს კრიტიკული თერაპიის პირობებში. ვაზოაქტიურმა პრეპარატებმა შეიძლება გამოიწვიოს ტაქიკარდია ,არითმიები და მიოკარდიუმის იშემია.[4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421. https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com შესაბამისი ვაზოაქტიური აგენტების შერჩევა უნდა მოხდეს მხოლოდ კრიტიკული მეთვალყურეობის ქვეშ და შეიძლება განსხვავდებოდეს შოკის ტიპის, კლინიკის უპირატესობისა და ადგილობრივი პრაქტიკის გაიდლაინების მიხედვით.
ინტრავენურ ინოტროპულ მხარდაჭერას შეუძლია გაზარდოს გულის წუთ მოცულობა და გააუმჯობესოს ჰემოდინამიკა პაციენტებში, რომლებსაც აღენიშნებათ კარდიოგენური შოკი.[4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421. https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com არ არსებობს მყარი მტკიცებულება, რომელიც მიუთითებს ერთი ინოტროპული პრეპარატის აშკარა სარგებელს სხვებთან შედარებით კარდიოგენური შოკის დროს.[78]Kivikko M, Pollesello P, Tarvasmäki T, et al. Effect of baseline characteristics on mortality in the SURVIVE trial on the effect of levosimendan vs dobutamine in acute heart failure: Sub-analysis of the Finnish patients. Int J Cardiol. 2016 Jul 15;215:26-31. https://www.doi.org/10.1016/j.ijcard.2016.04.064 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27107540?tool=bestpractice.com ზოგადად, კონკრეტული ინოტროპული პრეპარატის არჩევა დამოკიდებულია არტერიული წნევაზე, თანმხლებ არითმიაზე და პრეპარატის ხელმისაწვდომობაზე .[4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421. https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com ინოტროპული საშუალებები სიფრთხილით უნდა იქნას გამოყენებული, რადგან არსებობს მტკიცებულება, რომ ისინი იწვევს სიკვდილიანობის გაზრდას.[3]McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al. 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J. 2021 Sep 21;42(36):3599-3726. https://academic.oup.com/eurheartj/article/42/36/3599/6358045 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34447992?tool=bestpractice.com [4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421. https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com [79]Abraham WT, Adams KF, Fonarow GC, et al. In-hospital mortality in patients with acute decompensated heart failure requiring intravenous vasoactive medications: an analysis from the Acute Decompensated Heart Failure National Registry (ADHERE). J Am Coll Cardiol. 2005 Jul 5;46(1):57-64. https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2005.03.051 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15992636?tool=bestpractice.com ინოტროპული საშუალებების მიღება უნდა შეწყდეს, თუ არსებობს მუდმივი არითმიები ან სიმპტომატური კორონარული იშემია. ინოტროპული საშუალებების ინფუზიის დროს რეკომენდებულია გულის რითმის უწყვეტი მონიტორინგი.
ვაზოპრესორები ჩვეულებრივ რეკომენდებულია მხოლოდ ადეკვატური მოცულობის რეანიმაციის შემდეგ.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com [3]McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al. 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J. 2021 Sep 21;42(36):3599-3726. https://academic.oup.com/eurheartj/article/42/36/3599/6358045 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34447992?tool=bestpractice.com ჩვეულებრივ, დოზის ტიტრაცია ხდება მანამდე, სანამ არ მიიღწევა არტერიული წნევის საშუალო არითმეტიკული დონე ≥65 მმ ვწყ.სვ. ან სისტოლური არტერიული წნევა ≥90 მმ ვწყ.სვ.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com [77]Antonelli M, Levy M, Andrews PJ, et al. Hemodynamic monitoring in shock and implications for management: international consensus conference, Paris, France, 27-28 April 2006. Intensive Care Med. 2007 Apr;33(4):575-90.[80]Asfar P, Meziani F, Hamel JF, et al. High versus low blood-pressure target in patients with septic shock. N Engl J Med. 2014 Apr 24;370(17):1583-93. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24635770?tool=bestpractice.com ვაზოპრესორები დოზისგან დამოკიდებულებით ზრდის ქსოვილის იშემიისა და ნეკროზის რისკს.
მიმართეთ სპეციალისტს ვაზოპრესორებით/ინოტროპულებით მკურნალობის რეჟიმებთან და დოზირებასთან დაკავშირებით.
ინტრავენური სითხეები
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
სეპტიკური შოკის მართვის მტკიცებულებებზე დაფუძნებული გაიდლაინებით რეკომენდებულია ინტრავენურად კრისტალოიდური ხსნარის შეყვანა პირველი 3 საათის განმავლობაში, დოზით 30 მლ/კგ.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com მიმდინარე მართვა ეფუძნება ორგანოთა პერფუზიისა და ჰემოდინამიკის უწყვეტი მონიტორინგის შედეგებს. რეანიმაციული ღონისძიებები სეფსისის დროს უნდა წარიმართოს დინამიკური მაჩვენებლებით და არა მხოლოდ გასინჯვით ან სტატიკური მონაცემებით. დინამიკური პარამეტრებია: პასუხი ქვედა კიდურის პასიურ აწევაზე ან სითხის ბოლუსზე, დარტყმითი მოცულობა, მისი ცვალებადობა, პულსური წნევის ცვალებადობა ან ექოკარდიოგრაფიის გამოყენება, სადაც ეს შესაძლებელია. ყოველ კონკრეტულ პაციენტთან მოცულობის შემდგომი მატების ეფექტის პროგნოზირება საჭიროებს კლინიკურ განსჯას, რადგან ჯერჯერობით არ არის დადგენილი აღნიშნულის რაიმე მარტივი და ზუსტი საზომი. ამ მიზნით ინფორმატიულია ცენტრალური ვენური წნევა და ულტრაბგერითი პარამეტრები (ქვემო ღრუ ვენის ცენტრალური დიამეტრი და მისი მდგომარეობა, აორტის სისხლის ნაკადის სიჩქარე).[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com [64]Nieminen MS, Böhm M, Cowie MR, et al. Executive summary of the guidelines on the diagnosis and treatment of acute heart failure. Eur Heart J. 2005 Feb;26(4):384-416. http://eurheartj.oxfordjournals.org/cgi/content/full/26/4/384 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15681577?tool=bestpractice.com [77]Antonelli M, Levy M, Andrews PJ, et al. Hemodynamic monitoring in shock and implications for management: international consensus conference, Paris, France, 27-28 April 2006. Intensive Care Med. 2007 Apr;33(4):575-90. ზოგადად ინფუზია ჩერდება, როდესაც სისტოლური არტერიული წნევა მიაღწევს 90 მმ ვწყ.სვ.-ს ან განვითარდება სითხით გადატვირთვის ნიშნები (ფილტვის ხიხინი ან შესაძლო ფილტვის შეშუპება).
მოცულობის აღდგენის ძირითადი რისკია ფილტვის შეშუპება. ჰემორაგიული შოკის დროს სითხის ზედმეტად აგრესიულად ინფუზიამ შესაძლოა გაზარდოს სისხლდენის სიხშირე: განსაკუთრებით, როცა არტერიული წნევის საშუალო არითმეტიკული დონე >40 მმ ვწყ.სვ.[77]Antonelli M, Levy M, Andrews PJ, et al. Hemodynamic monitoring in shock and implications for management: international consensus conference, Paris, France, 27-28 April 2006. Intensive Care Med. 2007 Apr;33(4):575-90.
თუ არ არსებობს ნიშნები ან ეჭვი ფილტვის შეშუპებაზე, რომელიც გამოწვეულია გულის უკმარისობით, სითხის ადრეული მიწოდება უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე სითხის ტიპი (კრისტალოიდური ან კოლოიდური).[69]Finfer S, Bellomo R, Boyce N, et al; the SAFE study investigators. A comparison of albumin and saline for fluid resuscitation in the intensive care unit. N Engl J Med. 2004 May 27;350(22):2247-56.
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa040232#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15163774?tool=bestpractice.com
[70]Roberts I, Blackhall K, Alderson P, et al. Human albumin solution for resuscitation and volume expansion in critically ill patients. Cochrane Database Syst Rev. 2011 Nov 9;(11):CD001208.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD001208.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22071799?tool=bestpractice.com
[71]Lewis SR, Pritchard MW, Evans DJ, et al. Colloids versus crystalloids for fluid resuscitation in critically ill people. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Aug 3;(8):CD000567.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD000567.pub7/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30073665?tool=bestpractice.com
არ არსებობს მტკიცებულება, კრისტალოიდებთან შედარებით კოლოიდური ხსნარების უპირატესი სარგებლის შესახებ გადარჩენის მაჩვენებლის თვალსაზრისით.[71]Lewis SR, Pritchard MW, Evans DJ, et al. Colloids versus crystalloids for fluid resuscitation in critically ill people. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Aug 3;(8):CD000567.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD000567.pub7/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30073665?tool=bestpractice.com
[110]Schierhout G, Roberts I. Fluid resuscitation with colloid or crystalloid solutions in critically ill patients: a systematic review of randomised trials. BMJ. 1998 Mar 28;316(7136):961-4.
http://www.bmj.com/cgi/content/full/316/7136/961
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9550953?tool=bestpractice.com
[111]Choi PT, Yip G, Quinonez LG, Cook DJ. Crystalloids vs. colloids in fluid resuscitation: a systematic review. Crit Care Med. 1999 Jan;27(1):200-10.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9934917?tool=bestpractice.com
[112]Akech S, Ledermann H, Maitland K. Choice of fluids for resuscitation in children with severe infection and shock: systematic review. BMJ. 2010 Sep 2;341:c4416.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2933356
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20813823?tool=bestpractice.com
[113]Caironi P, Tognoni G, Masson S, et al. Albumin replacement in patients with severe sepsis or septic shock. N Engl J Med. 2014 Apr 10;370(15):1412-21.
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1305727#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24635772?tool=bestpractice.com
[ ]
How do colloids compare with crystalloids for fluid resuscitation in critically ill people?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2307/fullსწორი პასუხის ჩვენება[მტკიცებულების დონე B]2c307eaa-18c3-4b55-8211-1526e117f037ccaBროგორ შეედრება კოლოიდები კრისტალოიდებს სითხით რეანიმაციისთვის მძიმე ავადმყოფებში? არსებობს გარკვეული მტკიცებულება, რომ ინტენსიური თერაპიის განყოფილების კრიტიკული მდგომარეობაში მყოფი პაციენტებისთვის შეიძლება უმჯობესი იყოს ბალანსირებული კრისტალოიდების ხსნარი, ვიდრე ნორმალური ფიზიოლოგიური ხსნარი, თუმცა სხვა კვლევებმა არ აჩვენა განსხვავება.[74]Semler MW, Self WH, Wanderer JP, et al. Balanced crystalloids versus saline in critically ill adults. N Engl J Med. 2018 Mar 1;378(9):829-39.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1711584?url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%3dpubmed
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29485925?tool=bestpractice.com
[114]Zampieri FG, Machado FR, Biondi RS, et al. Effect of Intravenous Fluid Treatment With a Balanced Solution vs 0.9% Saline Solution on Mortality in Critically Ill Patients: The BaSICS Randomized Clinical Trial. JAMA. 2021 Aug 10 [Epub ahead of print].
https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2783039
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34375394?tool=bestpractice.com
სეფსისი დაძლევის კამპანია (The Surviving Sepsis Campaign) რეკომენდაციას უწევს ბალანსირებულ კრისტალოიდებს სეფსისის ან სეპტიკური შოკის მქონე პაციენტებში.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
ჰიდროქსიეთილის სახამებლის (HES) შემცველი ხსნარების გამოყენება დაკავშირებულია არასასურველ გამოსავლებთან, მათ შორის თირკმლის დაზიანებასთან და სიკვდილთან, განსაკუთრებით კრიტიკულად მძიმე ავადმყოფებსა და სეფსისის მქონე პაციენტებში.[77]Antonelli M, Levy M, Andrews PJ, et al. Hemodynamic monitoring in shock and implications for management: international consensus conference, Paris, France, 27-28 April 2006. Intensive Care Med. 2007 Apr;33(4):575-90.[115]Zarychanski R, Abou-Setta AM, Turgeon AF, et al. Association of hydroxyethyl starch administration with mortality and acute kidney injury in critically ill patients requiring volume resuscitation: a systematic review and meta-analysis. JAMA. 2013 Feb 20;309(7):678-88.
https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/1653505
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23423413?tool=bestpractice.com
2022 წლის თებერვალში ევროპის მედიკამენტების სააგენტოს ფარმაკოზედამხედველობის რისკის შეფასების კომიტეტმა, ამ პაციენტებისთვის არსებული სერიოზული რისკების გათვალისწინებით, რეკომენდაცია გაუწია ევროპაში საინფუზიო HES ხსნარების გამოყენების შეჩერებას.[73]European Medicines Agency. PRAC recommends suspending hydroxyethyl-starch solutions for infusion from the market. Feb 2022 [internet publication].
https://www.ema.europa.eu/en/news/prac-recommends-suspending-hydroxyethyl-starch-solutions-infusion-market-0
სეფსისის დაძლევის კამპანია რეკომენდაციას არ უწევს სახამებლის გამოყენებას სეფსისის და სეპტიკური შოკის მქონე პაციენტებში.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
2021 წლის ივლისში აშშ-ში, სურსათისა და წამლის სააგენტომ (FDA) გამოსცა უსაფრთხოების ეტიკეტირების ცვლილებები HES-ის შემცველი ხსნარებისთვის, სადაც აღნიშნულია, რომ HES პროდუქტები არ უნდა იყოს გამოყენებული, თუ ადეკვატური ალტერნატიული მკურნალობა მიუწვდომელია.[72]US Food and Drug Administration. Labeling changes on mortality, kidney injury, and excess bleeding with hydroxyethyl starch products. Jul 2021 [internet publication].
https://www.fda.gov/vaccines-blood-biologics/safety-availability-biologics/labeling-changes-mortality-kidney-injury-and-excess-bleeding-hydroxyethyl-starch-products
თუ ვლინდება მწვავე ქვედა (მარჯვენა კორონარული არტერიის) ოკლუზია, ან მარჯვენა პარკუჭის ინფარქტი, ჰიპოტენზია თავდაპირველად (თრომბექტომიამდე) კორეგირდება სითხის ფრთხილად შეყვანით, მარჯვენა პარკუჭის ავსების და გულის საერთო წუთმოცულობის გაუმჯობესებისთვის.[75]Inohara T, Kohsaka S, Fukuda K, et al. The challenges in the management of right ventricular infarction. Eur Heart J Acute Cardiovasc Care. 2013 Sep;2(3):226-34. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3821821 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24222834?tool=bestpractice.com
სისხლის პროდუქტები
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
ნაჩვენებია მწვავე სისხლდენის ან ერითროციტების ქრონიკული კარგვის შედეგად განვითარებული მძიმე ფორმის ანემიის მქონე პაციენტებში.[76]Association of Anaesthetists. AAGBI guidelines: the use of blood components and their alternatives 2016. April 2016 [internet publication]. https://associationofanaesthetists-publications.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/anae.13489
ტრანექსამის მჟავა
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
ტრავმით გამოწვეული ძლიერი სისხლდენის მქონე პაციენტებისთვის ტრანექსამის მჟავა შეიძლება საწყისი დაზიანებიდან 3 საათის განმავლობაში გამოვიყენოთ. მეტაანალიზმა აჩვენა მყარი მტკიცებულება, რომ გადარჩენის ალბათობა მკურნალობის დაუყოვნებელ დაწყებაზეა დამოკიდებული; მცირე დაყოვნებაც კი დაკავშირებულია სიკვდილობის ურფო მაღალ მაჩვენებელთან.[116]Gayet-Ageron A, Prieto-Merino D, Ker K, et al. Effect of treatment delay on the effectiveness and safety of antifibrinolytics in acute severe haemorrhage: a meta-analysis of individual patient-level data from 40 138 bleeding patients. Lancet. 2018 Jan 13;391(10116):125-32. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5773762 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29126600?tool=bestpractice.com მოერიდეთ მის გამოყენებას ჰიპერკოაგულაციური მდგომარეობის დროს.
პირველადი პარამეტრები
ტრანექსამის მჟავა: დოზირებასთან დაკავშირებით დაუკავშირდით სპეციალისტს.
ინტრავენური სითხეები
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
ნაჩვენებია იმ პაციენტებში, რომელთაც არა აქვთ ფილტვის შეშუპების ნიშნები (მაგ., ფილტვები სუფთაა აუსკულტაციისას, გულმკერდის რენტგენოგრაფიაზე ფილტვის შეშუპების ნიშნები არ აღინიშნება). ინტრავენური სითხეების შეყვანა უნდა მოხდეს სიფრთხილით და პაციენტები ხშირად უნდა შეფასდნენ, სითხით გადატვირთვის ნიშნების განვითარებისთვის. კარდიოგენული შოკის დროს სითხის აგრესიულმა შეყვანამ შესაძლოა გააუარესოს შოკური მდგომარეობა და გამოიწვიოს (ან დაამძიმოს) ფილტვის მწვავე შეშუპება.
კარდიოგენური შოკის მქონე პაციენტებში, სითხის გადატვირთვის ნიშნების არარსებობის შემთხვევაში (რაც კლინიკურად განისაზღვრება ფილტვის აუსკულტაციით-ხიხინის შესაფასებლად ან გულმკერდის რადიოგრაფიით), ევროპის გაიდლაინებით რეკომენდებულია სითხის საცდელი გადასხმა >200 მლ/15-30 წთ, ფიზიოლოგიური ხსნარით ან რინგერის ლაქტატით.[3]McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al. 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J. 2021 Sep 21;42(36):3599-3726. https://academic.oup.com/eurheartj/article/42/36/3599/6358045 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34447992?tool=bestpractice.com მიმდინარე მართვა ეფუძნება ორგანოთა პერფუზიისა და ჰემოდინამიკის მუდმივი მონიტორინგის შედეგებს. ნებისმიერ კონკრეტულ პაციენტში შემდგომი მოცულობის ეფექტის პროგნოზირებისთვის საჭიროა კლინიკური მსჯელობა, რადგან ჯერჯერობით არც ერთი, მარტივი და ზუსტი ზომა არ გამოვლენილა. ამ მიზნით ინფორმატიულია ცენტრალური ვენის წნევისა და ულტრაბგერითი პარამეტრების დადგენა (ქვედა ღრუ ვენის ცენტრალური დიამეტრი და კოლაფსისადმი მიდრეკილება, აორტის სისხლის ნაკადის სიჩქარე).[64]Nieminen MS, Böhm M, Cowie MR, et al. Executive summary of the guidelines on the diagnosis and treatment of acute heart failure. Eur Heart J. 2005 Feb;26(4):384-416. http://eurheartj.oxfordjournals.org/cgi/content/full/26/4/384 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15681577?tool=bestpractice.com [77]Antonelli M, Levy M, Andrews PJ, et al. Hemodynamic monitoring in shock and implications for management: international consensus conference, Paris, France, 27-28 April 2006. Intensive Care Med. 2007 Apr;33(4):575-90. ზოგადად ინფუზია ჩერდება, როდესაც სისტოლური არტერიული წნევა მიაღწევს 90 მმ ვწყ.სვ.-ს ან განვითარდება სითხით გადატვირთვის ნიშნები (ფილტვის ხიხინი ან შესაძლო ფილტვის შეშუპება).
სითხეების მიწოდება უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე სითხის ტიპი (კრისტალოიდი ან კოლოიდი).[69]Finfer S, Bellomo R, Boyce N, et al; the SAFE study investigators. A comparison of albumin and saline for fluid resuscitation in the intensive care unit. N Engl J Med. 2004 May 27;350(22):2247-56.
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa040232#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15163774?tool=bestpractice.com
[70]Roberts I, Blackhall K, Alderson P, et al. Human albumin solution for resuscitation and volume expansion in critically ill patients. Cochrane Database Syst Rev. 2011 Nov 9;(11):CD001208.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD001208.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22071799?tool=bestpractice.com
[71]Lewis SR, Pritchard MW, Evans DJ, et al. Colloids versus crystalloids for fluid resuscitation in critically ill people. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Aug 3;(8):CD000567.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD000567.pub7/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30073665?tool=bestpractice.com
არ არსებობს მტკიცებულება, კრისტალოიდებთან შედარებით კოლოიდური ხსნარების უპირატესი სარგებლის შესახებ გადარჩენის მაჩვენებლის თვალსაზრისით.[71]Lewis SR, Pritchard MW, Evans DJ, et al. Colloids versus crystalloids for fluid resuscitation in critically ill people. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Aug 3;(8):CD000567.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD000567.pub7/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30073665?tool=bestpractice.com
[110]Schierhout G, Roberts I. Fluid resuscitation with colloid or crystalloid solutions in critically ill patients: a systematic review of randomised trials. BMJ. 1998 Mar 28;316(7136):961-4.
http://www.bmj.com/cgi/content/full/316/7136/961
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9550953?tool=bestpractice.com
[111]Choi PT, Yip G, Quinonez LG, Cook DJ. Crystalloids vs. colloids in fluid resuscitation: a systematic review. Crit Care Med. 1999 Jan;27(1):200-10.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9934917?tool=bestpractice.com
[112]Akech S, Ledermann H, Maitland K. Choice of fluids for resuscitation in children with severe infection and shock: systematic review. BMJ. 2010 Sep 2;341:c4416.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2933356
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20813823?tool=bestpractice.com
[113]Caironi P, Tognoni G, Masson S, et al. Albumin replacement in patients with severe sepsis or septic shock. N Engl J Med. 2014 Apr 10;370(15):1412-21.
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1305727#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24635772?tool=bestpractice.com
[ ]
How do colloids compare with crystalloids for fluid resuscitation in critically ill people?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2307/fullსწორი პასუხის ჩვენება[მტკიცებულების დონე B]2c307eaa-18c3-4b55-8211-1526e117f037ccaBროგორ შეედრება კოლოიდები კრისტალოიდებს სითხით რეანიმაციისთვის მძიმე ავადმყოფებში? არსებობს გარკვეული მტკიცებულება, რომ ინტენსიური თერაპიის განყოფილების კრიტიკული მდგომარეობაში მყოფი პაციენტებისთვის შეიძლება უმჯობესი იყოს ბალანსირებული კრისტალოიდების ხსნარი, ვიდრე ნორმალური ფიზიოლოგიური ხსნარი, თუმცა სხვა კვლევებმა არ აჩვენა განსხვავება.[74]Semler MW, Self WH, Wanderer JP, et al. Balanced crystalloids versus saline in critically ill adults. N Engl J Med. 2018 Mar 1;378(9):829-39.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1711584?url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%3dpubmed
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29485925?tool=bestpractice.com
[114]Zampieri FG, Machado FR, Biondi RS, et al. Effect of Intravenous Fluid Treatment With a Balanced Solution vs 0.9% Saline Solution on Mortality in Critically Ill Patients: The BaSICS Randomized Clinical Trial. JAMA. 2021 Aug 10 [Epub ahead of print].
https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2783039
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34375394?tool=bestpractice.com
სეფსისი დაძლევის კამპანია (The Surviving Sepsis Campaign) რეკომენდაციას უწევს ბალანსირებულ კრისტალოიდებს სეფსისის ან სეპტიკური შოკის მქონე პაციენტებში.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
ჰიდროქსიეთილის სახამებლის (HES) შემცველი ხსნარების გამოყენება დაკავშირებულია არასასურველ გამოსავლებთან, მათ შორის თირკმლის დაზიანებასთან და სიკვდილთან, განსაკუთრებით კრიტიკულად მძიმე ავადმყოფებსა და სეფსისის მქონე პაციენტებში.[77]Antonelli M, Levy M, Andrews PJ, et al. Hemodynamic monitoring in shock and implications for management: international consensus conference, Paris, France, 27-28 April 2006. Intensive Care Med. 2007 Apr;33(4):575-90.[115]Zarychanski R, Abou-Setta AM, Turgeon AF, et al. Association of hydroxyethyl starch administration with mortality and acute kidney injury in critically ill patients requiring volume resuscitation: a systematic review and meta-analysis. JAMA. 2013 Feb 20;309(7):678-88.
https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/1653505
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23423413?tool=bestpractice.com
2022 წლის თებერვალში ევროპის მედიკამენტების სააგენტოს ფარმაკოზედამხედველობის რისკის შეფასების კომიტეტმა, ამ პაციენტებისთვის არსებული სერიოზული რისკების გათვალისწინებით, რეკომენდაცია გაუწია ევროპაში საინფუზიო HES ხსნარების გამოყენების შეჩერებას.[117]European Medicines Agency. Hydroxyethyl-starch solutions for infusion to be suspended – CMDh endorses PRAC recommendation. January 2018 [internet publication].
https://www.ema.europa.eu/en/news/hydroxyethyl-starch-solutions-infusion-be-suspended-cmdh-endorses-prac-recommendation
სეფსისის დაძლევის კამპანია რეკომენდაციას არ უწევს სახამებლის გამოყენებას სეფსისის და სეპტიკური შოკის მქონე პაციენტებში.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
2021 წლის ივლისში აშშ-ში, სურსათისა და წამლის სააგენტომ (FDA) გამოსცა უსაფრთხოების ეტიკეტირების ცვლილებები HES-ის შემცველი ხსნარებისთვის, სადაც აღნიშნულია, რომ HES პროდუქტები არ უნდა იყოს გამოყენებული, თუ არ არის ხელმისაწვდომი ადეკვატური ალტერნატიული მკურნალობა.[72]US Food and Drug Administration. Labeling changes on mortality, kidney injury, and excess bleeding with hydroxyethyl starch products. Jul 2021 [internet publication].
https://www.fda.gov/vaccines-blood-biologics/safety-availability-biologics/labeling-changes-mortality-kidney-injury-and-excess-bleeding-hydroxyethyl-starch-products
გლიცერილ ტრინიტრატი
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
პაციენტებს კარდიოგენური შოკით ფილტვის შეშუპებით და შედარებით სტაბილური არტერიული წნევით (სისტოლური არტერიული წნევით >90 მმ Hg) შეიძლება ისარგებლონ გლიცერილის ტრინიტრატით დატვირთვის შემდგომი შემცირებით.
პირველადი პარამეტრები
გლიცერილ ტრინიტრატი: 5-20 მიკროგრამი/წუთში თავდაპირველად ინტრავენური ინფუზიით, ტიტრაცია ეფექტის მიხედვით (გულის ფუნქციის გაუმჯობესება და ფილტვის შეშუპების სიმპტომების შემცირება), მაქსიმუმია 200 მიკროგრამი/წუთში
დროებითი მექანიკური ცირკულაციის მხარდაჭერა (MCS)
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
ოქსიგენაცია ან ინტრააორტული ბალონური ტუმბო) გასათვალისწინებელია პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ მუდმივი კარდიოგენური შოკი, რომელიც შენარჩუნებულია ინოტროპული თერაპიის მიუხედავად.[3]McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al. 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J. 2021 Sep 21;42(36):3599-3726. https://academic.oup.com/eurheartj/article/42/36/3599/6358045 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34447992?tool=bestpractice.com [4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421. https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com დროებითი MCS სწორად შერჩეულ კანდიდატებში უნდა დაიწყოს რაც შეიძლება მალე, საკმარისი მხარდაჭერით, რათა სრულად შეცვალოს შოკის პოტენციური ჰემომეტაბოლური შედეგები. თუ დროებითი MCS-ით საკმარისი ადრეული მხარდაჭერა დაგვიანებულია, სამიზნე ორგანოს პერფუზია და მეტაბოლური დარღვევების გაუარესებამ შეიძლება გაართულოს მომავალი მცდელობები.[81]Geller BJ, Sinha SS, Kapur NK, et al. Escalating and de-escalating temporary mechanical circulatory support in cardiogenic shock: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2022 Aug 9;146(6):e50-68. https://www.doi.org/10.1161/CIR.0000000000001076 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35862152?tool=bestpractice.com კონკრეტული ინსტრუმენტების ჰემოდინამიკური სარგებელი განსხვავებულია და არსებობს ცოტა პირდაპირი რანდომიზებული შედარება. სისხლძარღვთა, სისხლდენის და ნევროლოგიური გართულებები საერთოა MCS ინსტრუმენტისთვის და ასეთი გართულებების რისკი ზოგადად უნდა იქნას გათვალისწინებული გაანგარიშებისას, რომ გააგრძელოთ ასეთი მხარდაჭერა.[4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421. https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com MCS მოითხოვს სპეციალიზებულ მულტიდისციპლინურ გამოცდილებას იმპლანტაციისა და მართვისთვის.[3]McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al. 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J. 2021 Sep 21;42(36):3599-3726. https://academic.oup.com/eurheartj/article/42/36/3599/6358045 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34447992?tool=bestpractice.com ფარმაკოლოგიური და მექანიკური თერაპიის ფართო გამოყენება უნდა განიხილებოდეს მრავალდისციპლინური გუნდის კონტექსტში ,გულის უკმარისობისა და კრიტიკული მედიცინის სპეციალისტების, ინტერვენციული კარდიოლოგების და კარდიოქირურგების[4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421. https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com [81]Geller BJ, Sinha SS, Kapur NK, et al. Escalating and de-escalating temporary mechanical circulatory support in cardiogenic shock: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2022 Aug 9;146(6):e50-68. https://www.doi.org/10.1161/CIR.0000000000001076 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35862152?tool=bestpractice.com
აირჩიეთ პაციენტების ჯგუფი ჩვენი რეკომენდაციების სანახავად
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულაცია/შეყვანის გზა და დოზირება შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდების, წამლების ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით. იხილეთ გაფრთხილება
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას